Muszyna to niewielkie, ale niezwykle interesujące uzdrowisko na południu Małopolski, które odwiedziła ekipa Twojego Miasta w Faktach RMF FM. Gwarantujemy, że to małe, zaledwie pięciotysięczne miasteczko, każdego zachwyci i zaskoczy. Czy wiecie, że podobnie jak Watykan, Muszyna była państwem kościelnym z własnym wojskiem i policją? Że to najmniejsza miejscowość w Polsce, która ma własną drużynę – wielokrotnego mistrza kraju? Miejsce opiewane przez poetów jako „kraina łagodności”, pełne ogrodów, pięknych krajobrazów, wyjątkowych zabytków architektury drewnianej. Powstał nawet musical o historii Muszyny. Na dodatek to wszystko posadowione jest na prawdziwym skarbie, jakim są wody mineralne. W gminie jest najwięcej w Polsce – bo aż dziewięć ich rozlewni i 19 ogólnodostępnych pijalni. Jesteście zainteresowani? To zapraszamy do słuchania i oglądania Muszyny.
Miasto i Gmina Uzdrowiskowa Muszyna to ponad 725 lat historii i tradycji. Kraina pięknych krajobrazów, niebywałych atrakcji i interesujących zabytków. Ziemia Muszyńska do dziś kryje w sobie tajemnice z przeszłości, choćby pozostałości dawnego Państwa Muszyńskiego (inaczej zwanego Kresem lub Kluczem Muszyńskim) istniejącego w latach 1391-1781. Współcześnie stała się modnym, górskim kurortem przy granicy ze Słowacją, w którym co roku organizowanych jest wiele imprez na skalę ogólnokrajową. Mimo że uzdrowiskiem została dopiero w latach 30. XX wieku, zyskała ogromną popularność wśród kuracjuszy, przyciąga też wielu turystów.
Muszyna cieszy wieloma atrakcjami oraz oferuje możliwość ciekawego spędzenia czasu o każdej porze roku. Bardzo dobrze wyposażona baza sportowa miasteczka sprawia, że każdy, kto lubi aktywne formy wypoczynku, znajdzie tutaj coś dla siebie. Począwszy od nowoczesnych boisk wielofunkcyjnych, kortów tenisowych, basenów, placów zabaw, skateparku, zorbingu, torów do łucznictwa i paintballu, a skończywszy na jeździe na quadach, skuterach, trikkach i skki-trikkach.
Najwspanialszym zabytkiem Muszyny jest dawna cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku (obecnie kościół rzymskokatolicki) - to najstarsza drewniana cerkiew w polskich Karpatach, która w 2013 r. została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Z powodu zagrożenia powodziowego, została przeniesiona w roku 1814 na obecne miejsce, a także częściowo przebudowana. Stare prezbiterium (obecnie zakrystia) posiada jedno z najcenniejszych najbardziej rozbudowanych cerkiewnych malowideł ściennych z XVII w. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. św. Michała Archanioła w Dubnem (obecnie kościół rzymskokatolicki) - zbudowana w 1863 r. W świątyni znajdują się m. in. rokokowo - klasycystyczny ikonostas z przełomu XVIII i XIX w. zwieńczony ikonami wykonanymi pod koniec XIX w. przez braci Bogdańskich oraz malowana na płótnie płaszczenica. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. św. Dymitra w Leluchowie (obecnie kościół rzymskokatolicki) - zbudowana w 1861 r. Pierwsza leluchowska świątynia została w 1708 r. przeniesiona do słowackiej wioski Lukov-Venecia. W kościele znajduje się m.in. rokokowo - klasycystyczny ikonostas z XIX w. z ikonami wykonanymi przez bardejowskiego artystę Victoriana Zompha. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana w Wojkowej (obecnie kościół rzymskokatolicki) - wybudowana została w 1792 r. Posiada kompletny ikonostas z XVIII w. oraz polichromię z 1936 r. ze scenami Zmartwychwstania (kopuła nawy) i Zwiastowania (strop babińca). Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. św. Dymitra w Szczawniku (obecnie kościół rzymskokatolicki) - powstała w 1841 r. w wyniku rozbudowy starszej XVII-wiecznej świątyni. Wyposażenie cerkwi pochodzi z XVIII/XIX w. Interesującym dziełem jest polichromia przedstawiająca chrzest Rusi w 988 r. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. św. Łukasza w Jastrzębiku (obecnie kościół rzymskokatolicki) - zbudowana w 1837 r. W świątyni znajdują się m.in. XVIII-wieczny barokowy ikonostas z - odbiegającym od typowego - układem ikon (schodkowo ustawione ikony rzędu Deesis) oraz polichromia z 1861 r. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana w Miliku (obecnie kościół rzymskokatolicki) - zbudowana w 1813 r. Bardzo cennymi elementami wyposażenia świątyni są feretrony z XVIII i XIX w., XVIII-wieczna Pieta oraz ikona Opłakiwanie Chrystusa z 1700 r. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Andrzejówce (obecnie kościół rzymskokatolicki) - zbudowana w 1864 r. W świątyni znajdują się m.in. XVI-wieczna ikona Zaśnięcie Bogurodzicy, ołtarze boczne z przełomu XVIII i XIX w. oraz ikonostas wykonany w 1874 r. przez bardejowskiego artystę Victoriana Zompha. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. św. Dymitra w Złockiem (obecnie kościół rzymskokatolicki) - zbudowana w 1872 r. Jest to budowla typu epigonalnego bez typowych cech stylu łemkowskiego. Kościół posiada kompletny ikonostas z II poł. XIX w. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Cerkiew pw. św. Michała Archanioła w Żegiestowie (obecnie kościół rzymskokatolicki) - zbudowana w 1925 r. reprezentuje unikalny w Polsce typ murowanej cerkwi bojkowskiej. Z dawnego wyposażenia zachowało się jedynie kilka ikon i feretrony.
Ruiny XIV-wiecznego zamku - to jeden z najciekawszych zabytkowych obiektów architektonicznych w Muszynie. Znajduje się na stromym wzgórzu pasma Koziejówki. Zamek, który powstał ok. 1390 r. na niższym ze szczytów pasma (527 m n.p.m.), miał za zadanie bronić granicy i szlaków handlowych oraz pełnić funkcję komory celnej. Twierdza była rezydencją biskupów krakowskich do 1474 r., kiedy to została niemal całkowicie zniszczona przez oddziały Tomasza Taraczaya z Lipan podczas najazdu na Polskę króla węgierskiego Macieja Korwina. Zamek został odbudowany w stylu renesansowym przez Węgrów. Od tego momentu pełnił wyłącznie funkcję strażniczą. Od połowy XVII wieku budowla popadała w ruinę. Współcześnie ruiny zamku były obiektem wielu badań archeologicznych, zaś niektóre ze znalezisk można podziwiać w lokalnym muzeum. W ostatnich latach relikty murów zamku zostały zabezpieczone oraz dokonano częściowej odbudowy wieży, która obecnie służy jako doskonały punkt widokowy.
Dwór starostów - powstał na przełomie XVIII i XIX wieku. Pełnił on rolę siedziby starostów muszyńskich, którzy - w imieniu biskupów krakowskich - władali dawnym "Państwem Muszyńskim". Obiekt przebudowany został na początku XX wieku (dobudówka wschodnia i weranda). W latach 2014-2015 dwór został odrestaurowany. Dwór starostów wraz z kordegardą i dawnym zajazdem tworzyły tzw. podzamkowy zespół dworski. Obecnie obiekt jest siedzibą Ośrodka Kultury.
Kordegarda - pozostałość dawnej wartowni. Pierwszą wzmiankę o tym budynku spotkać można w inwentarzach "Klucza Muszyńskiego" z 1732 r. Obecnie istniejąca kordegarda (wybudowana w miejscu dawnej) pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku. Jest to budynek parterowy, murowany i otynkowany. Czterospadowy dach z wysuniętym okapem i lukarnami w poddaszu, kryty jest czerwoną dachówką. Od frontu widoczny jest ganek z dachem dwuspadowym.
Zajazd - budynek będący obecnie siedzibą muzeum regionalnego jest rekonstrukcją zabytkowego XVIII-wiecznego zajazdu, który był częścią podzamkowego zespołu dworskiego. W budynku mieści się także centrum informacji turystycznej. W sali konferencyjnej organizowane są wystawy, koncerty oraz prelekcje.
Rynek - ciekawy układ urbanistyczny, stanowiący centrum miasta posiada nieregularny kształt, wyznaczony przez krzyżujące się tutaj drogi - dawne trakty handlowe. Wokół rynku istnieje bogato rozbudowana sieć uliczek, od strony południowej wijących się i wspinających zboczem góry Malnik. Pod płytą rynku znajdują się piwnice dawnego ratusza, które planuje się odsłonić i udostępnić do zwiedzania turystom. W rynku usytuowane są zabytkowe kapliczki św. Floriana oraz św. Nepomucena. Budowle wzniesione na przełomie XVIII i XIX w. miały zapewnić ochronę patronów przed powodziami i pożarami.
Ogrody sensoryczne - nazywane również ogrodami zmysłów, cieszą oko różnorodnością pięknych roślin, jak również rozkoszują nasze zmysły owocami z krzewów i drzewek owocowych takich jak: czereśnia, jabłoń, malina, aronia. W ogrodach można aktywnie spędzić czas ćwicząc na przeróżnych sprzętach (które są także przystosowane dla osób starszych) podziwiając jednocześnie przepiękną panoramę okolicy. Przy dobrej widoczności, z wieży widokowej zobaczyć można słowackie Tatry. Ogrody sensoryczne są szczególnym miejscem dla nowożeńców i wszystkich zakochanych, którzy mogą tu zasadzić swoje drzewko miłości - symbol szczęścia.
Magiczny ogród - ze stawami rekreacyjnymi, a także posągami i stelami do złudzenia przypomina greckie lub rzymskie ogrody. Odwiedzając to miejsce, można poczuć się niczym antyczny Perseusz wkraczający do pełnego ludzkich posągów ogrodu Meduzy. Na powierzchni ponad 27 tys. m2 usytuowanych jest dziesięć unikatowych figur z piaskowca, przedstawiających muzy, bogów greckich, a także pory roku. Szczególne zainteresowanie budzi rzeźba przedstawiająca jesień, do złudzenia przypominająca Dionizosa - boga wina, dobrej zabawy i atrakcji, których w Muszynie nie brakuje.
Ogrody biblijne - to najnowsza atrakcja Muszyny. Mistrzowskie dzieło ogrodnictwa zostało przedstawione w konwencji trzech świątyń: Jerozolimskiej, kościoła św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny i kościoła czasów mesjańskich. To niebywałe miejsce w specyficzny sposób prezentuje obraz biblijnego życia i historię zbawienia. W Muszyńskim Edenie mile widziani są wszyscy, którzy chcieliby przybliżyć sobie dzieje Starego Testamentu.
Muszyna nie odkryła jeszcze wszystkich swych tajemnic - na Rynku trwają właśnie wykopaliska, które ujawniły lochy i piwnice dawnego ratusza. Znaleziono w nich już blisko 20 tysięcy zabytkowych przedmiotów, a archeolodzy maja nadzieję na dotarcie do piwnic, ponoć pełnych węgierskiego wina. Piwnice te według legendy połączone miały być ze starym zamkiem.
Muszyna zaliczana jest do nielicznych uzdrowisk, gdzie można do woli i za darmo delektować się wodami mineralnymi, zarówno w pijalniach wód, jak i w zdrojach znajdujących się w okalających miasto miejscowościach.
Pijalnia Cechini
Dzięki niskiej zawartości sodu, a wysokiej zawartości magnezu i wapnia woda z ujęć Stanisław i Józef zalecana jest dla uzupełnienia niedoborów tych pierwiastków oraz w profilaktycznej walce z nadciśnieniem tętniczym. Wody wodorowęglanowo - wapniowo - magnezowe zalecane są w chronicznych schorzeniach i infekcjach dróg moczowych, wspomagająco w stanach zapalnych przewodu pokarmowego i przy biegunkach, (zwłaszcza na tle emocjonalnym) oraz przy leczeniu antybiotykami.
Pijalnia Antoni
Dostępna jest tutaj woda lecznicza o intensywnym smaku. Jej picie poprawia przemianę materii i funkcjonowanie wielu narządów wewnętrznych. Wspomaga leczenie chorób układu trawienia, chorób nerek i dróg moczowych, chorób dolnych dróg oddechowych, chorób reumatologicznych, osteoporozy, otyłości i niektórych chorób alergicznych.
Pijania Milusia
Milusia jest wodą leczniczą szczególnie wskazaną do picia przy schorzeniach: reumatologicznych, dolnych dróg oddechowych, układu trawienia, otyłości, osteoporozy, nerek i dróg moczowych.
Warto również odwiedzić liczne zdroje wód mineralnych rozlokowane w malowniczych miejscach kurortu m.in. :
Zdrój Anna, Muszyna, ul. Jasna
Zdrój Graniczne, Muszyna, ul. Grunwaldzka, przy granicy z Powroźnikiem
Zdrój Grunwald, Muszyna, ul. Grunwaldzka
Zdrój Wapienne, Muszyna, ul. Leśna
Źródło Iwona, Jastrzębik - pomnik przyrody
Źródło św. Łukasza, Jastrzębik - koło cerkwi przy potoku
Źródło Na Mokradłach, Złociek-Jasieńczyk
Źródło Kazimierz, Milik
Źródło Andrzejówka, Andrzejówka
Zdrój Za Cerkwią, Szczawnik - pomnik przyrody
Zdrój Jakubianka, Powroźnik - centrum
Źródło Trzech Króli, Powroźnik - przy drodze do Tylicza
Źródło U Jawora, Złockie
Źródło Oddech Diabła, Złockie
Muszyna odgrywa ważną rolę w polskim sporcie. Tu ma swą siedzibę wielokrotny mistrz Polski w siatkówce kobiet i zdobywca prestiżowego pucharu CEV - "Muszynianka". Na jej hali można oglądać mecze tej dyscypliny na najwyższym europejskim poziomie.
Muszyna słynie również z bogatego kalendarza imprez. Na deskach muszyńskiego amfiteatru co roku występują czołowi artyści polskiej sceny muzycznej i rozrywkowej. Do najważniejszych wydarzeń ze sfery kultury w tym modnym kurorcie zaliczany jest "Festiwal Wód Mineralnych", który odbywa się co roku na początku sierpnia. Festiwal promuje wody mineralne zarówno z Muszyny, jak i z całego kraju, a bogate spektrum atrakcji zadowoli nawet najbardziej wyrafinowane gusta. Wśród innych ciekawych wydarzeń w uzdrowisku należy wymienić "Piknik majowy", "Noc Świętojańską", "Galicyjskie Spotkania Jazzowe" i "Jesień Popradzką".
"Mussina - biskupie miasteczko" to musical o Muszynie, którego premiera odbyła 17 lipca 2014 r. w muszyńskim amfiteatrze "Zapopradzie".
Podczas spektaklu publiczność przeniosła się w kolorowy świat opowieści, baśni i legend o dawnej Muszynie. Pojawiły się także prawdziwe wątki historyczne związane z procesem muszyńskich czarownic oraz z pobytem na zamku mistrza Jana Kochanowskiego (w tej roli wystąpił poeta Adam Ziemianin). Nie zabrakło również miłosnej historii zakochanego zbójnika (odtworzył ją Tomasz Jarosz solista Zespołu "Lachersi"), który za kradzieże, rozboje i inne występki został skazany na karę kopania studni na zamku w Muszynie. Sceny mówione przeplatały się z piosenkami, które wspaniale podkreślały cały klimat musicalu. Od tytułowej "Mussiny" poprzez "Jarmark w Muszynie", "Studnice", "Czarownice", "Zbójnik pojmany", "Stary świat" i inne, które już po pierwszym wysłuchaniu publiczność próbowała nucić z wykonawcami. Śpiewanym utworom towarzyszyły niezwykle widowiskowe układy choreograficzne.
Scenariusz napisany został przez Izabelę Bajorek - Dyrektora MGOK w Muszynie, która zajęła się również reżyserią i choreografią widowiska, natomiast muzykę skomponował Maciej Nieć, kompozytor z Nowego Sącza - aranżer i pianista zespołu "Lachersi", który czuwał nad stroną muzyczną spektaklu.
Wykonawcami spektaklu byli młodzi ludzie - uczestnicy zajęć muzycznych w muszyńskim ośrodku, ich instruktorzy oraz dorośli, dla których praca nad widowiskiem stała się miłym sposobem na spędzanie wolnego czasu, a wszyscy byli niezwykle zaangażowani w tworzenie wspólnego dzieła. Gościnnie wystąpili: Tomasz Jarosz wokalista zespołu Lachersi oraz Adam Ziemianin poeta "Ziemi Muszyńskiej".
(mpw)
