Wiadomo już jak będzie wyglądał główny budynek Muzeum KL Plaszów - Memoriał. Architekci wykorzystali naturalne ukształtowanie terenu i zaprojektowali obiekt wtopiony w skarpę. Widoczna będzie wyłącznie jego elewacja frontowa.
Muzeum KL Plaszow powstało, by objąć opieką teren po byłym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Plaszow, funkcjonującym w latach 1942-1945. Ocenia się, że przeszło przez niego ok. 35 tys. więźniów: Żydów, Polaków i osób innych narodowości. W obozie zostało zamordowanych ok. 5-6 tys. ludzi.
Teren po byłym niemieckim nazistowskim obozie Plaszow zajmuje 37 ha powierzchni i jest wpisany do rejestru zabytków. Znajdują się tam dwa cmentarze żydowskie oraz miejsca masowych straceń. Teren ten jest obecnie częściowo zalesiony i porośnięty krzewami, a częściowo utrzymany w formie łąk.
Dwa budynki przyszłego Muzeum to Szary Dom i Memoriał.
W Szarym Domu w latach funkcjonowania obozu mieściła się obozowa administracja oraz areszt, a po remoncie i adaptacji znajdą się tam wystawa stała, pomieszczenia edukacyjne i mediateka.
To jedyny budynek zachowany w całości z czasów okupacji. W jego piwnicach zachowały się elementy tzw. stójek, czyli karceru obozowego. Chcemy je wyeksponować. Na parterze będzie wystawa poświęcona więźniom obozu, a na piętrze niewielka sala kontemplacji, bo wiele osób, które zwiedza teren poobozowy potrzebuje miejsca wyciszenia - mówiła Monika Bednarek, kierownik Muzeum Miejsca Pamięci KL Plaszow w Krakowie.
Na dawnym terenie obozowym, który ma być maksymalnie otwarty, oznaczone będą m.in. plac apelowy, granice cmentarzy żydowskich oraz miejsca straceń. Przy pomniku upamiętniającym więźniów naprawione zostaną schody.
W zupełnie nowym budynku Memoriale będzie wystawa historyczna oraz informacja, toalety i muzealne kasy.
Projektując Memoriał architekci postanowili wkomponować go w istniejącą skarpę i ukryć pod ziemią. Budynek z terenem połączy tunel przechodzący pod ulicą Swoszowicką.
To jest miejsce szczególnej atencji i przechodząc do realizacji Muzeum kończymy trwającą już 15 lat dyskusję. To okres doświadczeń i rozmów o tym, jak miałoby ono wyglądać - mówił Borysław Czarakcziew.
Dodał, że bardzo ważne było zachowanie autentyzmu miejsca.
Projekty wykonawcze przygotowały trzy zespoły: dla Memoriału BBC Best Building Consultants sp. z o.o., dla terenu po byłym KL Plaszow Grupa Pojektowa GPP Sp. z o.o. Borysław Czarakcziew i Sławomir Kogut, dla Szarego Domu Biuro Projektów Piotr Wolarek.
W grudniu 2022 r. rozstrzygnięto konkurs na aranżację wystawy stałej Muzeum KL Plaszow. Komisja konkursowa uznała, że najlepszy projekt przedstawiła pracownia Koza Nostra z Krakowa, która otrzymała pierwszą nagrodę w wysokości 20 tysięcy złotych.
Na przełomie 2022 i 2023 r. ogłoszono przetarg na budowę Memoriału. W tym roku planowane jest rozpoczęcie jego budowy oraz ogłoszenie kolejnych przetargów na zagospodarowanie terenu wokół tego budynku i na adaptację Szarego Domu.
Zakończenie wszystkich prac budowlanych jest planowane w 2025 roku. Tworzenie Muzeum - Miejsca Pamięci KL Plaszow jest finansowane z budżetu miasta oraz funduszy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
