Zaczynający się w Niedzielę Palmową Wielki Tydzień jest ostatnim przed Wielkanocą. Jego najważniejszą część stanowi Święte Triduum Paschalne - zespół obrzędów i nabożeństw odprawianych w Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielką Sobotę.
Okres ten od wieków jest dla wiernych czasem skupienia, modlitwy, postów, pokuty i nawrócenia oraz składania jałmużny na rzecz ubogich, a także odwiedzania obłożnie chorych w domach przez kapłanów. Wielki Tydzień w tradycji chrześcijańskiej pojawił się dopiero w IV wieku. Rozpoczyna go Niedziela Palmowa, a kończą nieszpory Wielkiej Niedzieli.
Wielki Tydzień i przypadające w tym tygodniu Triduum Paschalne to dla chrześcijan najświętszy czas w roku - czas, w którym Kościół wspomina najważniejsze wydarzenia w historii zbawienia: ustanowienie Eucharystii, mękę i śmierć Chrystusa oraz Jego zmartwychwstanie.
Wydarzenia Wielkiego Tygodnia skoncentrowane są wokół triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy w Niedzielę Palmową, ostatnich dyskusji Chrystusa z Sanhedrynem w świątyni, przepowiedni Chrystusa o zburzeniu Jerozolimy i o końcu świata, Ostatniej Wieczerzy i Męce Pańskiej oraz na Zmartwychwstaniu. Obrzędy liturgiczne tych dni mają pomóc wierzącym w głębokim przeżyciu tajemnicy ich zbawienia. W Wielkim Tygodniu nie obchodzi się żadnych uroczystości i wspomnień. Gdyby zaś takie wypadły, odkłada się je na czas po Wielkanocy i jej oktawie (np. uroczystość Zwiastowania).
Poszczególne odłamy chrześcijaństwa wykształciły własną bogatą obrzędowość, związaną z okresem Wielkiego Tygodnia. Również w tradycji ludowej i regionalnej Wielki Tydzień zachował wiele zwyczajów.
Poniedziałek, wtorek i środa Wielkiego Tygodnia są dniami szczególnie poświęconymi sakramentowi pojednania. Nie ma specjalnych wyróżniających się liturgii w tym czasie. Od Wielkiego Poniedziałku do Wielkiej Środy włącznie, według opisu ewangelistów, Pan Jezus dzień spędzał w Jerozolimie i nauczał w świątyni, a na noc udawał się do odległej o ok. 3 km Betanii, aby tam przenocować. Gościny Jemu i Jego uczniom udzielał Łazarz w swoim domu - z wdzięczności za niedawne wskrzeszenie go z grobu.
Najważniejszym okresem Wielkiego Tygodnia - a zarazem całego roku liturgicznego - jest Triduum Paschalne. Obejmuje ono czas od wieczornej mszy w Wielki Czwartek do nieszporów w Niedzielę Zmartwychwstania.
Niegdyś w Wielki Czwartek biskupi i królowie polscy obmywali nogi dwunastu biedakom na znak pokory i równości wobec Boga. Obrzęd ten - odprawiany na pamiątkę obmycia nóg apostołom przez Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy - znany jest do dziś. W Rzymie papież każdego roku myje i całuje nogi dwunastu starcom; w Archikatedrze Warszawskiej rytuału tego dokonuje metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz.
Dniem największej żałoby jest Wielki Piątek. Z ołtarzy znikają wtedy kwiaty i świece, puste są tabernakula, a obrazy z wizerunkiem Chrystusa - zasłonięte. Po południu odprawia się niepowtarzalną wielkopiątkową liturgię Męki Pańskiej. Celebrans i asysta wchodzą w ciszy. Przed ołtarzem przez chwilę leżą krzyżem, a po modlitwie wstępnej czytane jest proroctwo o Cierpiącym Słudze Jahwe i fragment Listu do Hebrajczyków. Następnie czyta się lub śpiewa, zwykle z podziałem na role, opis Męki Pańskiej według św. Jana.
Po homilii w bardzo uroczystej modlitwie wstawienniczej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat, wyrażając w ten sposób pragnienie samego Chrystusa: aby wszyscy byli zbawieni. Centrum liturgii stanowi adoracja krzyża.
Zachowała się wielowiekowa tradycja odsłaniania w Wielki Piątek w kościelnych nawach Grobów Chrystusa, odwiedzanych tłumnie przez wiernych.
Nieodłącznym elementem Wielkiego Tygodnia tradycyjnie pozostają kościelne widowiska pasyjne. Przedstawienia przypominają najważniejsze biblijne wydarzenia: wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Ostatnią Wieczerzę, czuwanie w Ogrójcu, zdradę Judasza, sąd nad Jezusem, a wreszcie niesienie krzyża i śmierć. Najsłynniejsze polskie widowiska pasyjne odbywają się co roku w Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie trwają przez prawie cały tydzień.
Podczas Drogi Krzyżowej, która w Wielki Piątek przejdzie ulicami Warszawy, słowo pasterskie wygłosi metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz.
Wielka Sobota jest dniem ciszy i oczekiwania. Dla uczniów Jezusa był to dzień największej próby. Według tradycji apostołowie rozpierzchli się po śmierci Jezusa, a jedyną osobą, która wytrwała w wierze, była Bogurodzica. Dlatego też każda sobota jest w Kościele dniem maryjnym.
Po śmierci krzyżowej i złożeniu do grobu wspomina się zstąpienie Jezusa do otchłani. Wiele starożytnych tekstów opisuje Chrystusa, który "budzi" ze snu śmierci do nowego życia Adama i Ewę, którzy wraz z całym rodzajem ludzkim przebywali w Szeolu.
Tradycją Wielkiej Soboty jest poświęcenie pokarmów wielkanocnych: chleba - na pamiątkę tego, którym Jezus nakarmił tłumy na pustyni; mięsa - na pamiątkę baranka paschalnego, którego spożywał Jezus podczas uczty paschalnej z uczniami w Wieczerniku, oraz jajek, które symbolizują nowe życie.
Okres Wielkiego Postu i poprzedzający ją Wielki Tydzień wieńczy Wielka Niedziela - najważniejsze święto w całym roku liturgicznym Kościoła katolickiego. Niedziela Wielkanocna, czyli Niedziela Zmartwychwstania Chrystusa, z mszą świętą rezurekcyjną odprawianą o świcie, jest fundamentem i istotą wiary. Uroczystości świąt wielkanocnych odznaczają się wśród wiernych szczególną radością, ponieważ zmartwychwstanie Chrystusa jest symbolem Jego zwycięstwa nad grzechem i śmiercią.
(mal)
