Zmiany w urlopach rodzicielskich i szersze stosowanie elastycznej organizacji pracy - takie m.in. rozwiązania przewiduje nowelizacja Kodeksu pracy, która dziś weszła w życie. Wdraża ona dwie unijne dyrektywy dotyczące tzw. work-life balance - dyrektywę w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej i tzw. dyrektywę rodzicielską.
Wydłużony o 9 tygodniu urlop rodzicielski, z którego może skorzystać wyłącznie drugi rodzic, krótszy termin na wykorzystanie urlopu ojcowskiego i gwarancja powrotu do pracy po urlopie rodzicielskim albo wypłata odszkodowania - to tylko część z nowych przepisów, które obowiązują od dziś. Nowelizacja Kodeksu pracy daje nowe uprawnienia pracownikom, którzy mają małe dzieci. To również wyższe zasiłki dla rodziców.
Jedną z wprowadzonych zmian jest podwyższenie łącznego wymiaru urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców do 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) albo do 43 tygodni (w przypadku porodu mnogiego).
Do tej pory dla mam, które decydowały się wykorzystać urlop macierzyński i urlop rodzicielski - w sumie 52 tygodnie - zasiłek wynosił 80 procent. Po zmianach wzrasta o półtora procent. Natomiast jeśli matki najpierw korzystają z macierzyńskiego płatnego w stu procentach, to późniejszy rodzicielski jest wypłacany w wysokości 70 proc., a nie 60 proc. jak do tej pory.
Matki, które w tej chwili są na urlopach związanych z rodzicielstwem, mogą złożyć wniosek do pracodawcy, który wypłaca ten zasiłek, bądź do ZUS-u, jeżeli to ZUS jest płatnikiem, aby przeliczyć ten zasiłek i wypłacać go w nowej wysokości - podpowiada Paweł Łuczak z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego. Na złożenie wniosku o przeliczenie i podwyższenie świadczenia jest 21 dni.
Znowelizowany Kodeks pracy daje szczególne uprawnienia rodzicom dzieci do 8. roku życia. Zgodnie z nowymi przepisami mogą oni korzystać z elastycznej organizacji pracy. Rodzic może wnioskować o pracę: zdalną, ale też w systemie przerywanego czasu pracy, czyli kilka godzin rano i kilka wieczorem. Może też prosić o skrócenie tygodnia pracy, np. do 3-4 dni, czy pracę tylko w weekendy, kiedy drugi rodzic jest w domu lub zmniejszenie wymiaru czasu pracy do części etatu. Pracodawca ma tydzień na rozpatrzenie wniosku.
Pracodawca, jeżeli nie wyraża zgody, to musi udzielić pracownikowi odpowiedzi i uzasadnić, dlaczego nie wyraża zgody, wskazując pracownikowi, że jest to np. niemożliwe - tłumaczy Paweł Łuczak. Pracownik, który korzysta z elastycznej organizacji pracy, w każdej chwili może wnioskować o powrót do wcześniejszej formy wykonywania obowiązków zawodowych.
Nowością w przepisach jest możliwość skorzystania z bezpłatnego urlopu opiekuńczego. Taki urlop przysługuje w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym i będzie go można wykorzystać w celu zapewnienia opieki najbliższym członkom rodziny, którzy wymagają wsparcia z poważnych względów medycznych.
Drugą unijną dyrektywą, która została wdrożona do polskiego porządku prawnego jest dyrektywa w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej.
Jej celem jest poprawa warunków pracy poprzez zapewnienie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia. Jedną z najważniejszych zmian jest rozszerzenie zakresu informacji o warunkach zatrudnienia pracownika o dodatkowe elementy takie jak, np. informacja o szkoleniach zapewnianych przez pracodawcę, czy o długości płatnego urlopu przysługującego pracownikowi - mówi minister rodziny Marlena Maląg.
Nowelizacja wprowadza m.in. możliwość skorzystania ze zwolnienia od pracy "z powodu działania siły wyższej" do wykorzystania w pilnych sprawach rodzinnych w wymiarze dwóch dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia.
Do czasu pracy będą wliczane ponadto nowe dwie dodatkowe przerwy. Pracownik będzie mógł skorzystać z drugiej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli jego dobowy wymiar pracy jest dłuższy niż 9 godzin pracy, a także z trzeciej, co najmniej 15-minutowej przerwy - przy ponad 16-godzinnym wymiarze czasu pracy.
Zgodnie ze zmianami umów o pracę pracownik, który wykonywał pracę co najmniej sześć miesięcy, będzie miał prawo wystąpić, raz w roku, o zmianę rodzaju umowy na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy.
Nowelizacja rozszerza też zakres informacji o warunkach zatrudnienia pracownika - w tym wysyłanego do pracy do państw UE lub trzecich i delegowanego - np. o informację o prawie do szkoleń czy długości płatnego urlopu. Funkcjonować będą także zakazy zabraniania pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą, a także jego niekorzystnego traktowania z tego tytułu.
Pracownik będzie miał również prawo do nieodpłatnego i wliczanego do czasu pracy szkolenia niezbędnego do wykonywania określonego rodzaju pracy lub na określonym stanowisku, jeżeli prawo do takiego szkolenia wynika z postanowień układu zbiorowego pracy lub z innego porozumienia zbiorowego lub z regulaminu albo z przepisów prawa pracy.
