Matura 2019. Język polski, poziom rozszerzony [ARKUSZE I ODPOWIEDZI]

ARKUSZ Z EGZAMINU Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE ROZSZERZONYM (NOWA MATURA) - ZOBACZ <<< TUTAJ >>>

ARKUSZ Z EGZAMINU Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE ROZSZERZONY (STARA MATURA) - ZOBACZ <<< TUTAJ >>>

Temat 1. Rozprawka: Określ, jaki problem podejmuje Józef Tischner w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz innych tekstów kultury.

Problematyka tekstu Tischnera:

Tekst Tischnera ukazuje rozważania nad istotą tragizmu i dramatu w połączeniu z etyką. Istotą tragedii jest zwycięstwo zła nad dobrem, a mianem tragiczności określamy samą możliwość zaistnienia sytuacji, w której zło zatriumfuje. Zdaniem Tischnera, rodzaj literacki, jakim jest dramat, pozwala lepiej zrozumieć kategorie etyczne dobra i zła: zbliżyć się do ich istoty, a dzięki temu także lepiej zrozumieć ludzką naturę. Powodem tragiczności jest ludzka bezsilność i niewiedza - to z niej wynikają konflikty tragiczne.

Stanowisko:

Trudno nie zgodzić się z Tischnerem, że istotą dramatu jest walka sił etycznych - może ona odbywać się bezpośrednio w człowieku (tzw. psychomachia) lub wynikać z uwarunkowań świata, które go otaczają. Na podłożu walki dobra ze złem rodzi się konflikt tragiczny - a więc spór pomiędzy równorzędnymi racjami, spośród których bohater musi wybierać. Podejmowane wybory, jak i sama istota konfliktu w tragedii, pozwalają przybliżyć jej widzom (czytelnikom) kategorie etyczne, jakie ścierają się w dramacie. Natomiast ich pełniejsze rozumienie prowadzi do lepszego zrozumienia ludzkiej natury. Można również przyznać rację Tischnerowi, który uważa, że tragiczność wywodzi się z bezsilności i niewiedzy (rzadziej z nadmiaru wiedzy) bohatera.

Argumenty z tekstu:

·         Istotą tragedii jest zwycięstwo zła nad dobrem → zło triumfuje, ale widz (czytelnik) tragedii powinien dzięki temu paradoksalnie zbliżyć się do poznania dobra.

·         "Perspektywatragiczności jest nieodłącznym tłem każdego spotkania"- wszystkie relacje międzyludzkie potencjalnie obarczone są tragicznością (ponieważ bezsilność i niewiedza leżą w ludzkiej naturze).

·         Tragizm człowieka może wynikać zarówno z braku wiedzy, jak i z jej nadmiaru; a także z bezsilności wobec czynników od niego niezależnych → na przykładzie rodzaju literackiego Tischner snuje rozważania także o kondycji moralnej człowieka i ludzkiej naturze.

·         Pouczający dla czytelnika (widza) dramatu może być nie tylko tragizm (zwycięstwo zła), ale i triumf (dobra nad złem). Obie perspektywy uczą bowiem dostrzegania istoty tych sił etycznych.

Argumenty własne (odwołania do tekstów kultury):

·         Sofokles, "Król Edyp" → tragiczność wynikająca z bezsilności (odwołanie do kategorii fatum),

·         Sofokles, "Antygona" → tragiczność wynikająca z bezsilności wobec czynników zewnętrznych,

·         J.W. Goethe, "Faust" → tragiczność wynikająca z nadmiaru wiedzy (Faust - archetyp mędrca)

·         Adam Mickiewicz, "Dziady" cz. III → walka sił etycznych o duszę bohatera

·         Mit o Prometeuszu → triumf zła pomaga lepiej zrozumieć istotę dobra

Zakończenie:

·         W dramacie nierozerwalnie splatają się kategorie etyczne: dobra i zła.

·         Dramat może działać na widza umoralniająco (pomaga lepiej zrozumieć istotę tych kategorii etycznych).

·         Poprzez lekturę (oglądanie) dramatu (tragedii) widz/ czytelnik może lepiej zrozumieć nie tylko prawdy etyczne, ale także ludzką naturę.

Temat 2. Interpretacja porównawcza:Kazimiera Zawistowska "Chciałabym, z tobą poszedłszy..." i Bolesław Leśmian "Dusza w niebiosach"

Wstęp:

·         Motyw miłości - w interpretacji romantycznej: miłość, która pokonuje bariery śmierci

·         Motyw zaświatów - różne wizje, chrześcijańska, arkadyjska itp.

Teza interpretacyjna:

Oba wiersze prezentują motyw miłości ziemskiej kontynuowanej w zaświatach - motyw miłości jest w nich jednak realizowany na zasadzie kontrastu; u Zawistowskiej jest to miłość spełniona i szczęśliwa, u Leśmiana natomiast - udawana, z której wyzwolenie przynosi dopiero śmierć - wejście w zaświaty. O ile więc Zawistowska kontynuuje romantyczny mit miłości silniejszej niż śmierć, o tyle Leśmian polemizuje z nim.

Płaszczyzny porównania:

Wizja miłości:

·         Leśmian: przewrotna; lekko ironiczna - nie była to prawdziwa miłość, ale udawane uczucie - "dusza" będąca bohaterem lirycznym wiersza przez całe życie nie przyznała się sama przed sobą, że jej miłość nie była prawdziwa; ulgę przynosi jej dopiero śmierć, ponieważ w zaświatach nie musi udawać ("w niekochanych objęciach przemarnowała swe życie"; "Pieściła usta nielube i oczy niemiłowane."). Udawana miłość zrodziła w duszy poczucie zmarnowanego życia. 

·         Zawistowska: miłość idealna, silniejsza niż śmierć (miłość romantyczna); marzeniem podmiotu lirycznego jest kontynuacja miłości w zaświatach ("Chciałabym, z tobą poszedłszy w zaświaty").

Odwołanie do mitu miłości romantycznej (np. romantyczny mit dusz bliźniaczych - miłość silniejsza niż śmierć):

·         Leśmian: polemika

·         Zawistowska: kontynuacja, prosta reinterpretacja

Wizja zaświatów:

·         Leśmian: tajemnicza, mityczna, nieznana kraina ("boża obczyzna")

·         Zawistowska: arkadyjska (sielanka) → opis swojskiej przyrody

Wizja zakochanych:

·         Leśmian: miłość jednostronna, bez wzajemności - zakochani dopiero w zaświatach dowiadują się, że nie łączyło ich prawdziwe uczucie

·         Zawistowska: prawdziwie zakochani, młodzi, szczęśliwi, łączy ich autentyczna bliskość i poczucie wspólnoty, nie rozdziela ich śmierć - nawet w zaświaty idą razem ("czuć przy swej głowie/ Twą głowę, piękną jak młodość i zdrowie")

Język, metaforyka, topika:

·         Leśmian:balladowość, plastyczność opisu, bogactwo środków stylistycznych, sensualizm (zmysłowość)

·         Zawistowska: proste słownictwo, topika arkadyjska

Zakończenie:

·         Utwory przedstawiają kontrastowe wizje miłości, chodź podobne wizje zaświatów.

·         Śmierć może być dla miłości momentem granicznym - zarówno bohater liryczny u Leśmiana, jak i podmiot liryczny u Zawistowskiej dopiero po śmierci przekonują się, ile naprawdę była/ jest warta ich miłość.

Możliwe odwołania do innych utworów:

·         Adam Mickiewicz, "Dziady", cz. II, IV

·         Adam Mickiewicz "Romantyczność"

·         William Szekspir, "Romeo i Julia"

·         mit o Orfeuszu i Eurydyce 

Rano maturzyści zmierzyli się z egzaminem z języka polskiego na poziomie podstawowym. Poniżej prezentujemy arkusze.

ARKUSZE Z EGZAMINU Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE PODSTAWOWYM ZNAJDZIECIE <<< TUTAJ >>>

ARKUSZE Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE PODSTAWOWYM DLA OSÓB NIESŁYSZĄCYCH ZNAJDZIECIE <<< TUTAJ >>>

ARKUSZE Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE PODSTAWOWYM DLA OSÓB ZDAJĄCYCH „STARĄ MATURĘ” ZNAJDZIECIE <<< TUTAJ >>>

Oto arkusze oraz proponowane przez eksperta portalu Interia.pl odpowiedzi do matury z języka polskiego na poziomie podstawowym: <<< KLIKNIJ TUTAJ >>>