Matura 2019. Język polski, poziom podstawowy [ARKUSZE i ODPOWIEDZI]

ARKUSZE Z EGZAMINU Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE PODSTAWOWYM ZNAJDZIECIE <<< TUTAJ >>>

ARKUSZE Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE PODSTAWOWYM DLA OSÓB NIESŁYSZĄCYCH ZNAJDZIECIE <<< TUTAJ >>>

ARKUSZE Z JĘZYKA POLSKIEGO NA POZIOMIE PODSTAWOWYM DLA OSÓB ZDAJĄCYCH „STARĄ MATURĘ” ZNAJDZIECIE <<< TUTAJ >>>

Arkusz maturalny 2019 z języka polskiego na poziomie podstawowym składał się z dwóch części. Pierwsza część sprawdzała stopień rozumienia różnych warstw tekstu nieliterackiego, umiejętność przekształcania takiego tekstu, a także świadomość językową zdającego. W drugiej części arkusza egzaminacyjnego matury 2019 zamieszczono dwa tematy, z których zdający wybierali i realizowali jeden.

W tym roku na maturze z polskiego pojawił się wiersz Anny Świrszczyńskiej "Samotność". Maturzyści mieli za zadnie zinterpretować utwór. "Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów" - brzmiała treść polecenia. Drugi temat na maturze 2019 był następujący: "Czym dla człowieka może być wolność? Rozważ problem i uzasadnij zdanie, odwołując się do fragmentu Dziadów cz. III, całego dramatu Adama Mickiewicza oraz wybranego tekstu kultury".

Oto propozycje odpowiedzi do egzaminu maturalnego z języka polskiego na poziomie podstawowym, które przygotowuje ekspert portalu Interia.pl

TEMAT 1. Rozprawka: "Czym dla człowieka może być wolność?"

Wstęp:

- Motyw wolności - wolność jako uniwersalna wartość.
- Wolność to możliwość wyboru, poczucie braku ograniczeń, możliwość kształtowania swojego losu.
- Brak wolności to sytuacja opresyjna; człowiek w niewoli nie może doznać poczucia szczęścia i spełnienia, nie może w pełni być sobą.

Teza:Wolność może być różnie pojmowana, np. jako niepodległość ojczyzny, wolność osobista, posiadanie możliwości wyboru czy swoboda twórcza. W każdym z tych aspektów wolność jest cenną wartością, do której człowiek dąży, ponieważ pragnienie wolności leży w jego naturze, a zniewolenie ogranicza jego człowieczeństwo.

Interpretacja podanego fragmentu:

- Fragment to monolog Więźnia (który określa siebie wieszczem → Konrad) z pierwszej sceny "Dziadów" (tzw. Scena więzienna).
- Więzień, przebudzony o poranku, rozmyśla, wspomina swoje sny i snuje refleksje na temat pamięci oraz marzeń o wolności.

Kontekst historyczny:odwołanie do sytuacji Polski pod zaborami; marzenia więźnia mają charakter narodowowyzwoleńczy (motyw wolności ojczyzny)

Pojęcie martyrologii, odwołanie do idei mesjanizmu(cierpienie narodu polskiego w imię przyszłej wolności, oczekiwanie na wyzwoliciela).

- Motyw marzeń i pamięci - w wyobraźni więźnia marzenia o wolności przenikają się ze wspomnieniami.

- Więzień, marząc o wolności, a jednocześnie będąc zniewolonym, odczuwa "rozkosze i kaźnie" - są to uczucia realnie przeżywane, niebędące grą wyobraźni poety-wieszcza: marzenie o wolności wzbudza rozkoszne wyobrażenia, zniewolenie natomiast kojarzy się z torturą (--> ta myśl udowadnia tezę, że wolność leży w ludzkiej naturze).

- Marzenie (w domyśle: o wolności) leży poza granicami wyobraźni → jest bardzo odległe, mgliste; trudne do ucieleśnienia.

- Więzień snuje rozważania na temat wolności od zaborcy (Moskwicina): nawet jeśli fizycznie będzie wolny (np. zostaną mu zdjęte kajdany, opuści więzienie), jego dusza będzie nadal zniewolona (poczucie wygnania, bycie wygnańcem z ojczyzny → "błąkać się wśród cudzoziemców").

- Jedyną bronią przeciw zniewoleniu dla poety-wieszcza jest jego pieśń (= poezja). Ona dodaje mu siły, jest wolnością, której nie da się odebrać poecie.

Przykładowe odwołania do całości utworu:

- Wielka Improwizacja (dążenia narodowowyzwoleńcze Konrada, który domaga się od Boga władzy nad duszami ludzkimi, ponieważ pragnie poprowadzić naród ku wolności);

- Sen Senatora(Senator jako postać zniewolona przez własne żądze, a także przez demony, które zsyłają na niego koszmarny sen)

- Opowieść o Cichowskim (scena: Salon Warszawski) - los człowieka zniewolonego, więzionego i torturowanego; Cichowski mimo tortur i cierpienia nie wydał swoich towarzyszy i miał nadzieję, na przyszłe odzyskanie wolności (martyrologia).

Odwołanie do wybranego tekstu kultury:

J.Słowacki, "Kordian"; utwór podejmuje - analogicznie do wyżej analizowanych fragmentów "Dziadów" - tematykę wolności ojczyzny. Wolność jest najwyższą wartością także dla Kordiana, który w imię wyzwolenia ojczyzny z ręki zaborcy decyduje się na heroiczny czyn, jakim jest próba zabicia cara (odwołanie do idei winkelriedyzmu). Mimo iż większość spiskowców opowiada się przeciwko tej decyzji, Kordian podejmuje się tego samotnie. Może to świadczyć o tym, jak ważna jest dla niego wolność ojczyzny i jak wiele jest w stanie dla niej poświęcić (własny spokój, zdrowie psychiczne, a być może, że również życie).

Zakończenie:

- Wolność jako cenna wartość skłania człowieka do poświęceń (jesteśmy w stanie wiele poświęcić dla wolności).
- Wolność to brak zniewolenia zarówno fizycznego, jak i duchowego oraz artystycznego (dla więźnia z I sceny “Dziadów" wolnością jest możliwość wyrażania swoich uczuć w poezji).

Możliwe odwołania (przykładowe utwory z motywem wolności):

- Biblia (wolna wola człowieka, np. Adam i Ewa w Raju)
- Ignacy Krasicki "Ptaszki w klatce"
- A. Camus "Dżuma"
- W. Gombrowicz, "Ferdydurke"
- G.H.Grudziński "Inny świat"
- T. Borowski, "Opowiadania"
- Cz. Miłosz, "Zniewolony umysł"

TEMAT 2. Anna Świrszczyńska "Samotność"

Wstęp:

·         Motyw samotności - motyw uniwersalny, nawiązujący do ogólnoludzkich doświadczeń - pozytywne i negatywne aspekty samotności.

·         Liryka wyznania (podmiot liryczny bezpośrednio opisuje swoje przeżycia i uczucia). 

Teza :Utwór nawiązuje do motywu samotności, która może być - paradoksalnie - rozumiana pozytywnie: jak przestrzeń wolności człowieka. Samotność pozwala nam kształtować swoje życie bez zobowiązań i ograniczeń, jakie narzuca obecność innych ludzi. Człowiek samotny może w pełni wyrażać i kształtować siebie, ponieważ może lepiej wsłuchać się w siebie.

Interpretacja:

·         Samotność jest przestrzenią, w której człowiek się ukrywa, znajduje schronienie, bezpieczny azyl przed światem ("ogromna perła samotności,/ w niej się ukryłam.")

·         Z czasem człowiek zaczyna zagospodarowywać swoją przestrzeń, zadomawia się w niej; samotność sprawia, że zwracamy uwagę na więcej rzeczy, nasze zmysły się wyostrzają, czerpiemy przyjemność z różnych doznań, na które być może nie zwracaliśmy uwagi będąc wśród ludzi; wyciszamy się ("która się rozprzestrzenia,/w której się ogromnieje/Cisza, źródło głosów./Nieruchomość, matka ruchu.")

·         Podmiot liryczny ma poczucie siły sprawczej, jeśli chodzi o kształtowanie własnego życia - jest to dla niego powód do radości ("Jestem niczym, a więc mogę być wszystkim") → samotność daje człowiekowi wybór i wolność; daje możliwości dowolnego kształtowania swojego życia (jak w tezie).

·         "Egzystencja bez esencji"→ odwołanie do filozofii egzystencjalizmu(hasło: "egzystencja wyprzedza esencję") - sami nadajemy sens naszemu życiu; kształtujemy swój los, aby mieć poczucie celowości życia.

·         “Jestem bezpieczna jak platońska idea"→ odwołanie do filozofii idealizmu platońskiego → w samotności życie podmiotu lirycznego jest przepełnione ideami, bez konieczności ich spełniania i dążenia do nich (idea jest bezpieczna, bo jest nierzeczywista; w momencie próby dążenia do niej czy jej urzeczywistnienia traci swój idealistyczny wymiar, co może być powodem rozczarowań).

·         Podmiot liryczny wymienia, czym może się stać (pianą na morzu, meduzą, ptakiem tp.) → wielość możliwych losów, wcieleń i scenariuszy na przyszłość jest źródłem radości i nadziei. Możemy być wszystkim, czym zechcemy.

·         Samotność i poczucie kreowania własnego życia są źródłem siły podmiotu lirycznego.

Przykładowe odwołania (nieobowiązkowe):

·         Konrad z III cz. "Dziadów" (Wielka Improwizacja),

·         Bernard Rieux z "Dżumy"

·         Samotność Mistrza w "Mistrzu i Małgorzacie" (samotność twórcza)

Interpretacja alternatywna:

Utwór jest monologiem lirycznym dziecka przed narodzeniem/ duszy czekającej na wcielenie. Świadczy o tym choćby ostatnia zwrotka.

Zakończenie (przykładowe wnioski końcowe):

·         Samotność dla każdego człowieka może oznaczać coś innego i niekoniecznie musi wzbudzać negatywne skojarzenia.

·         Samotność może być rozumiana jako wolność (np. od ograniczeń, jakie narzucają nam inni ludzie).

·         Samotność jest przestrzenią kreowania samego siebie (a kreowanie jest źródłem radości i nadziei).