Wielka Sobota, to czas, kiedy udajemy się do kościoła z koszykiem pełnym świątecznych pokarmów, żeby je poświęcić. Co powinno znaleźć się w tradycyjnym koszyku wielkanocnym i jakie to ma znaczenie?
Tradycja wielkanocnego święcenia pokarmów sięga nawet VIII wieku. W Polsce, ten zwyczaj pojawił się 600 lat później i był praktykowany na dworach. Dzisiaj, jest to zwyczaj, który można zobaczyć w całej Polsce przed każdym kościołem. Co powinno znaleźć się w koszyku i jakie to ma znaczenie?
Figura baranka (może być gipsowy, z lukru, masła lub czekolady) to symbol Chrystusa Zmartwychwstałego. Często ma on czerwoną chorągiewkę, która również jest atrybutem Jezusa. To symbol zwycięstwa życia nad śmiercią.
Postać baranka pojawia się już w Starym Testamencie, gdzie Izraelici spożywali go przed wyjściem z niewoli egipskiej. Wcześniej wierzono, że poświęcony baranek ma uchronić domowników przed klęskami.
Jajko jest nieodłącznym element każdej wielkanocnej "święconki". To symbol nowego życia i również oznacza zwycięstwo życia i porażkę śmierci. Dzielenie się jajkiem ma symbolizować zgodność i braterstwo.
W przeszłości święconym jajkiem dotykano zwierzęta domowe, by uchronić je od chorób. Skorupki zakopywano też na polach, co miało zapewnić urodzaje.
Chleb to pamiątka rozmnożenia go na pustyni przez Jezusa. Dla katolików symbolizuje też Eucharystię, czyli Ciało Chrystusa przyjmowanie podczas każdej mszy świętej.
Chleb jest symbolem pomyślności, dostatku, obfitości i sytości.
Mięso w koszyku wielkanocnym to symbol baranka, który spożywali Izraelici przed wyjściem z niewoli egipskiej. W przeszłości, kiedy produkty mięsne były drogie, uważano to za symbol bogactwa.
Mięso ma zapewnić dobrobyt zdrowie i płodność.
W tradycyjnym koszyku wielkanocnym nie może zbraknąć miejsca dla ciasta. Wszelkiego rodzaju wypieki, mazurek bądź babka, są symbolem kunsztu i umiejętności. Dla katolików jest symbolem słodkiej nagrody za umartwienia w czasie Wielkiego Postu.
Chrzan symbolizuje gorycz Męki Pańskiej zwieńczonej słodyczą Zmartwychwstania. Jest też nawiązaniem do gorzkich ziół, którymi baranka przyprawiali Izraelici w niewoli. Chrzan jest symbolem tężyzny fizycznej i żywotności. Ma on zapobiegać nieszczęściom i odganiać złe moce.
Sól to minerał, który towarzyszy ludziom do najdawniejszych czasów. Nadaje ona potrawom smak, konserwuje i chroni mięso przed zepsuciem. Jest symbolem prostoty życia, oczyszczenia oraz prawdy. Chroni przed chorobami i odstrasza nieczyste siły.
Pieprz, podobnie jak chrzan, symbolizuje gorzkie zioła.
Zajączek jest nieodłącznym elementem wielkanocnego koszyka. Jest on symbolem płodności i odrodzenia się przyrody. Dla katolików ma też znaczenie symboliczne, bo ponoć to zwierzę śpi z otwartymi oczami, więc według legendy miało być pierwsze, które zobaczyło Zmartwychwstałego Jezusa.
Co Polacy wkładają do koszyczków wielkanocnych? Według Instytutu Badania Opinii RMF FM, najczęściej trafiają tam jajka symbolizujące życie, odrodzenie i zmartwychwstanie (93 proc.). Prawie wszyscy święcą także wędliny (87 proc.), sól (85 proc.) i chleb (76 proc.). W dalszej kolejności do koszyczków wkładany jest chrzan, pieprz, różne ciasta oraz baranki z lukru, masła, ciasta lub czekolady (popularne są również zajączki i kurczaczki).
