Mający blisko 2000 lat kamień runiczny został znaleziony nad fiordem Tyri w Norwegii. Eksperci przyjmują, że jest to najstarszy na świecie kamień z wyrytymi na nim runami. Udało się nawet odczytać na nim imię.
Kamień runiczny nad norweskim fiordem Tyri został znaleziony w 2021 roku w Svingerud, wraz kilkoma miejscami pochówku. Przyjmuje się, że jest najstarszy na świecie, a runy zostały na nim wyryte ręką człowieka przez rokiem 300. Naukowcy nie wykluczają, że może to być nawet 1. rok naszej ery.
Ma to ogromny wpływ na to, kiedy, jak uważaliśmy, zaczęto stosować runy. Przypuszczaliśmy, że pismo runiczne pojawiło się w Norwegii i w Szwecji IV i V wieku. Teraz okazuje się, że niektóre kamienie runiczne są starsze niż sądziliśmy - mówi runolog Kristel Zilmer z Uniwersytetu w Oslo.
Do tej pory na terenie Norwegii znaleziono ok. 30 kamieni runicznych, wszystkie datowane są na ok. 300 rok.
Ten z Svingerud został znaleziony w miejscu pochówku, a znajdujące się na nim inskrypcje pochodzą z czasów między 1. a 250. rokiem.
Kamień stał na grobie, by go wyraźnie zaznaczyć, albo znajdował się w samym grobie. Jest dedykacją lub darem dla zmarłego, według wstępnych analiz osoby dorosłej w nim pochowanej.
Do tej pory Kristel Zilmer udało się odczytać z runów imię - Idiberug. Jak podejrzewa, jest to imię żeńskie. Podkreśla przy tym, że inskrypcja jest wyryta w bardzo starym języku, jeszcze przed pranordyjskim.
Ekspertka nadal próbuje odszyfrować napis. Twierdzi, że na kamieniu są runy, których nigdy wcześniej nie widziała.
Nie wyklucza przy tym, że wyryła je początkująca osoba, która nie opanowała do końca tego kunsztu. W czasie powstania inskrypcji alfabet runiczny był jeszcze młody.
Inna hipoteza jest taka, że runy wyryły różne osoby, posługujące się różnym pismem albo też jedna, która robiła to na raty.
Za miesiąc kamień runiczny ma trafić na ekspozycję w muzeum historycznym w Oslo.
Pochodzenie pisma runicznego to wciąż zagadka. Przypuszcza się, że zostało zainspirowane innym alfabetem: greckim lub łacińskim.
Pierwsze inskrypcje były bardzo krótkie i niewiele z nich się zachowało. Ryto je na przedmiotach, takich jak rękojeści noży czy innej broni, które były wykonane z drewna i rzadko do dziś się zachowały.
