75. urodziny Romana Polańskiego

Urodził się w Paryżu, w rodzinie polskich Żydów. Gdy miał 4 lata, jego rodzina przeniosła się do Krakowa. W czasie wojny rodziców Polańskiego wywieziono do obozów koncentracyjnych - matka zginęła w Auschwitz, ojciec przeżył obóz w Mauthausen. Polańskiemu udało się wydostać z getta, wychowywał się potem w podkrakowskiej wsi.

W latach 50. studiował reżyserię w łódzkiej Filmówce. Traktowano go jak inteligentnego, ale nawiedzonego faceta - wspominał nieżyjący już reżyser Henryk Kluba, wieloletni rektor szkoły filmowej w Łodzi.

Reżyserskim debiutem fabularnym Polańskiego był głośny "Nóż w wodzie" z 1962 roku. Obraz ten był pierwszym polskim filmem nominowanym do Oscara. Zdobył prestiżową nagrodę krytyków filmowych FIPRESCI na festiwalu w Wenecji. Został jednak źle przyjęty przez polskie władze. Ostro skrytykował go ówczesny I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka. Polański zdecydował się wtedy wyemigrować z Polski.

W 1965 r. zrealizował w Wielkiej Brytanii "Wstręt" z 22-letnią Catherine Deneuve w roli głównej. Film ukazujący schizofreniczny rozpad osobowości młodej dziewczyny. Rok później wyreżyserował "Matnię", w której zagrali Donald Pleasence i Jacqueline Bisset. Film został uhonorowany Złotym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie i otworzył Polańskiemu drogę do Hollywood.

W 1968 r. w Londynie ożenił się z amerykańską aktorką Sharon Tate. Kilka miesięcy później reżyser przeniósł się do USA. W 1969 r. w życiu reżysera wydarzył się dramat. 26-letnia Sharon Tate, będąca wówczas w zaawansowanej ciąży, została bestialsko zamordowana przez sektę Charlesa Mansona, której członkowie wdarli się do willi Polańskich w Kaliforni. Roman Polański przebywał wówczas w Europie, gdzie promował swój kolejny film, "Dziecko Rosemary", satanistyczny thriller z udziałem Mii Farrow i z muzyką Krzysztofa Komedy.

W pierwszej połowie lat 70. Polański zrealizował w Hollywood sensacyjne "Chinatown" z Jackiem Nicholsonem i Faye Dunaway w rolach głównych. Film zdobył Oscara za scenariusz oraz dziesięć nominacji do tej nagrody - m.in. za reżyserię. Pasmo sukcesów trwało. W 1979 r. powstał melodramat Polańskiego "Tess", w którym zagrała Nastassja Kinski. Obraz zdobył trzy Oscary - za zdjęcia, kostiumy i scenografię. Polański był nominowany do Oscara w kategorii najlepszy reżyser, a sam film - w kategorii najlepszy obraz fabularny.

Cień na karierę Polańskiego rzucił skandal z 1977 r. Amerykański sąd uznał wówczas reżysera za winnego obcowania seksualnego z 13-letnią dziewczynką. Zanim ogłoszono wyrok, Polański opuścił Stany Zjednoczone i schronił się we Francji. Dla amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości stał się "uciekinierem spod prawa".

W latch 80. wyreżyserował przygodowych "Piratów" z Walterem Matthau i thriller "Frantic" z Harrisonem Fordem i Francuzką Emmanuelle Seigner w rolach głównych. Rok później Seigner, została żoną Polańskiego. W 1992 r. wystąpiła w jego "Gorzkich godach". Mają dwoje dzieci - córkę Morgane i syna Elvisa.

Wielki sukces przyniósł Polańskiemu "Pianista" z 2002 r. Film o kompozytorze i pianiście Władysławie Szpilmanie dostał najbardziej prestiżowe nagrody filmowyme - Oscary, Złotą Palmą w Cannes, francuskiego Cezara oraz Nagrodę Brytyjskiej Akademii Sztuki Filmowej BAFTA.

W 2005 r. Polański zrealizował "Olivera Twista", ekranizację powieści Charlesa Dickensa. Na ubiegłorocznym festiwalu filmowym w Cannes reżyser wywołał szeroko komentowany skandal. Na konferencji prasowej, zirytowany mało fachowymi pytaniami, nazwał dziennikarzy "bezmózgimi ignorantami". To wstyd zadawać tak głupie pytania - powiedział i wzburzony opuścił salę.

Polański był już kilkakrotnie nagradzany za osiągnięcia życia. Otrzymał m.in. Złotego Lwa za całokształt twórczości na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji (1993), Polską Nagrodę Filmową "Orła" za osiągnięcia życia (2003) oraz Nagrodę za całokształt twórczości przyznaną mu przez Europejską Akademię Filmową (2006).