Czy ZUS może stać się Wielkim Bratem? Ekspertka prawa pracy Katarzyny Kalata ostrzega w rozmowie z RMF FM, że zmiany, nad którymi właśnie pracuje rząd, mogą dać Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych praktycznie nieograniczone możliwości zbierania informacji o pobierających zasiłki – np. chorobowe.
Chodzi o nowelizację ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 stycznia 2021, która w dniu 1 lutego została opublikowana w systemie Rządowego Centrum Legislacji. Jej treść można znaleźć tutaj.
Katarzyna Kalata, której firma od lat zajmuje się relacjami przedsiębiorców z ZUS-em tłumaczy, że urzędnicy będą mogli sprawdzać, czy mamy prawo do zasiłku praktycznie wszędzie - nawet u naszych sąsiadów. Nasz sasiąd, działając w dobrej albo złej wierze, odpowie na takie pismo, a ZUS wtedy oceni, czy my będziemy mieli prawo do takiego zasiłku czy nie - mówi Kalata. Jak tłumaczy, nawet nie będziemy wiedzieli o kontroli do momentu, gdy stracimy zasiłek, albo co gorsza dostaniemy wezwanie do zwrotu pieniędzy z odsetkami.
Do tej pory w ustawie był art 61a, który mówił, że "W celu ustalenia prawa do zasiłku i jego wypłaty Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo do przetwarzania danych i informacji niezbędnych do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości, podstawy wymiaru oraz do ich wypłaty". Teraz pojawia się nowy podpunkt 2, w którym zapisano, że "Zakład Ubezpieczeń Społecznych może pozyskiwać dane i informacje, o których mowa w ust. 1, od ubezpieczonych, płatników składek, organizacji społecznych oraz innych podmiotów i osób, które są w posiadaniu tych danych i informacji, a wymienione osoby i podmioty są obowiązane je udostępnić na wniosek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych". To właśnie ten zapis budzi obawy ekspertki.
Zapytaliśmy o te zastrzeżenia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które odpowiada za przygotowanie projektu nowelizacji. Resort nie odpowiedział na nasze pytania, czy nowe zapisy będą oznaczały, że ZUS będzie mógł pytać o prawo do chorobowego naszych sąsiadów.
Nowelizację biuro prasowe resortu tłumaczy następująco: "proponuje się wprowadzić regulację, która zapewni Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych dostęp do informacji niezbędnych do ustalenia prawa i wysokości zasiłku. W jej efekcie płatnik, ubezpieczony i świadczeniobiorca będzie zobowiązany do przekazywania ZUS niezbędnych danych do ustalenia uprawnień i wysokości świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Zmiana ta nie oznacza zwiększenia obecnych obowiązków płatników składek. Jej wprowadzenie przyniesie korzyść, przede wszystkim ubezpieczonym, ponieważ wprowadzi usprawnienie procesu ustalenia prawa i wypłaty zasiłków. Obecnie, ewentualny brak wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego lub opóźnienie w ich wypłacie wynika często z braku pełnej i rzetelnej dokumentacji przekazywanej przez płatników składek". Dodaje, że obecnie prowadzone są konsultacje społeczne i uzgodnienia między resortami, a projekt może ulec zmianie.
