Zaniepokojenie społeczne zwiększającą się liczbą zakażeń wywołanych przez koronawirus SARS-CoV-2 oraz media społecznościowe stworzyły klimat sprzyjający szerzeniu się niesprawdzonych doniesień dotyczących np. potencjalnych interakcji lekowych.
Specjalista chorób zakaźnych oraz medycyny sportowej, pediatra. Kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.
Autor podręcznika medycznego Atlas Chorób Zakaźnych Dzieci (2004), współtwórca podręcznika Medycyna Sportowa (2008) i Medycyna Podróży (2016). Ma na koncie liczne publikacje naukowe oraz tłumaczenia podręczników medycznych.
Przykładem są opinie, by osoby podejrzewane o zakażenie koronawirusem unikały przyjmowania ibuprofenu. Niektórzy klinicyści sugerowali bowiem, że stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) na początku zakażenia COVID-19 może mieć negatywny wpływ na przebieg choroby. Obawy te opierały się na niepotwierdzonych kazuistycznych doniesieniach o kilku pacjentach w młodym wieku, którzy otrzymali NLPZ we wczesnej fazie zakażenia, a następnie ciężko chorowali, a także na teoretycznym założeniu, że właściwości przeciwzapalne związane z NLPZ w tym Ibuprofenu mogą mieć negatywny wpływ na układ odpornościowy chorego.
W chwili obecnej na podstawie dostępnych informacji nie ma powodu, aby pacjenci przyjmujący ibuprofen przerywali leczenie. Jest to szczególnie ważne u pacjentów przyjmujących ibuprofen lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne z powodu chorób przewlekłych.
Europejska Agencja Leków (EMA) potwierdziła, że "Obecnie nie ma dowodów naukowych potwierdzających związek między ibuprofenem a pogorszeniem przebiegu infekcji COVID-19".
WHO również nie rekomenduje zaprzestarania stosowania ibuprofenu, na bieżąco konsultuje się z lekarzami leczącymi pacjentów z COVID-19 i do tej pory nie było żadnych doniesień o jakichkolwiek negatywnych skutkach ibuprofenu, poza znanymi zwykle działaniami niepożądanymi, które ograniczają jego stosowanie w niektórych grupach pacjentów.
Również Prezes Polskiego Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych wskazał, że z chwilą rozpoczęcia leczenia gorączki lub bólu u chorych z COVID-19, pacjenci i personel medyczny powinni rozważyć wszystkie dostępne opcje leczenia, włączając w to paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Jak zaznaczono, użycie każdego produktu leczniczego niesie ze sobą korzyści i ryzyka, które są odzwierciedlone w zatwierdzonych drukach informacyjnych, i które powinny być wzięte pod uwagę razem z krajowymi wytycznymi dotyczącymi leczenia. Prezes URPL podkreślił, że pacjenci oraz personel medyczny nadal powinni stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne (takie jak ibuprofen) zgodnie z zatwierdzonymi drukami informacyjnymi oraz według krajowych wytycznych dotyczących leczenia.
W obecnej sytuacji zalecane jest aby wszystkie stosowane doraźnie leki przyjmować w najmniejszej skutecznej dawce przez możliwie najkrótszy okres.
PYTANIA JAKIE MOGĄ POJAWIĆ SIĘ U PACJENTÓW:
- Czy to prawda, że Ibuprofen zwiększa ryzyko zachorowania na koronawirusa?
Obecnie nie ma dowodów naukowych łączących stosowanie ibuprofenu ze zwiększona podatnością na chorobę/ zaostrzeniem COVID-19. Podkreśla to zarówno WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), jak i EMA (Europejska Agencja Leków) , czy Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w Polsce. Prezes polskiego Urzędu Rejestracji Produktów
Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych wskazał, że z chwilą rozpoczęcia leczenia gorączki lub bólu u chorych z COVID-19, pacjenci i personel medyczny powinni rozważyć wszystkie dostępne opcje leczenia, włączając w to paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Jak zaznaczono, użycie każdego produktu leczniczego niesie ze sobą korzyści i ryzyka, które są odzwierciedlone w zatwierdzonych drukach informacyjnych, i które powinny być wzięte pod uwagę razem z krajowymi wytycznymi dotyczącymi leczenia, których większość zaleca paracetamol jako lek pierwszego wyboru w leczeniu gorączki i bólu. Prezes
URPL podkreślił, że pacjenci oraz personel medyczny nadal powinni stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne (takie jak ibuprofen) zgodnie z zatwierdzonymi drukami informacyjnymi oraz według krajowych wytycznych dotyczących leczenia. W obecnej sytuacji zalecane jest aby wszystkie stosowane doraźnie leki przyjmować w najmniejszej skutecznej dawce przez możliwie najkrótszy okres.
Pełna treść oświadczenia Urządu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w Polsce z dnia 18 marca jest dostępna na stronie Urzędu.
W ostatnich dniach podobne oświadczenia wydały analogiczne Urzędy w kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej, takich jak Hiszpania, Chorwacja, Bułgaria, Czechy czy Norwegia. Wszystkie wskazują na brak danych potwierdzających zaostrzenie się ̨ infekcji spowodowanej przez COVID-19 przy stosowaniu ibuprofenu.
- Czy Ibuprofen osłabia układ odpornościowy - obniża gorączkę i wówczas organizm nie walczy z chorobą?
Brakuje badań klinicznych przekonująco wspierających tezę, że niesteroidowe leki przeciwzapalne, w tym ibuprofen, osłabiają istotnie naturalną reakcję układu odpornościowego.
- Skuteczność kliniczna Ibuprofenu w leczeniu dzieci
Ibuprofen jest szeroko stosowany w leczeniu stanów zapalnych, ostrego i przewlekłego bólu oraz gorączki u dzieci. Chociaż inne NLPZ takie jak ketoprofen także mogą być stosowane u dzieci ibuprofen pozostaje jedynym NLPZ, który może być podawany niemowlętom od 3 miesiąca życia. Wykazano, że ibuprofen skutecznie skraca i zmniejsza gorączkę u dzieci. Wykazano także, że ibuprofen skutecznie łagodzi bóle mięśniowo-szkieletowe, bóle głowy oraz bóle zębów. Ibuprofen jest również odpowiednim lekiem przynoszącym ulgę w dolegliwościach zapalnych, takich jak ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ) i zapalenie gardła i migdałków.
Przeciwzapalne właściwości ibuprofenu uzasadniają również jego stosowanie pacjentów z mukowiscydozą, w której lek ten powinien być stosowany preferencyjnie w stosunku do glikokortykosteroidów, ze względu na mniejszą liczbę działań niepożądanych. Ibuprofen oceniono w podwójnie zaślepionym badaniu z randomizacją kontrolowanym placebo w grupie 85 chorych z mukowiscydozą wieku od 5 do 39 lat. Ibuprofen w porównaniu z placebo ograniczył roczny spadek nasilonej pojemności wydechowej (FEV) oraz stan zapalny w płucach analizowany za pomocą zdjęć rentgenowskich, co pozwala na wyciągnięcie wniosku, że ibuprofen podawany przewlekle dzieciom z mukowiscydoza może opóźnić upośledzenie funkcji płuc przy minimalnym niekorzystnym wypływie na parametry nerkowe.
Podsumowując, ibuprofen pozostaje lekiem pierwszego rzutu w leczeniu bólu towarzyszącego zapaleniu u dzieci, co dobrze udokumentowano w licznych badaniach.
Ibuprofen, jako jedyny lek z grupy NLPZ, który można stosować u niemowląt >3 miesiąca życia pozostaje podstawowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ) w stanach zapalnych oraz bólach towarzyszących zapaleniu u dzieci. Korzystny profil bezpieczeństwa oraz skuteczność ibuprofenu sprawiła, że lek jest częściej stosowany u dzieci. Jak dotąd brak badań klinicznych lub populacyjnych, które oceniłyby bezpośrednio ryzyko stosowania NLPZ u chorych na COVID-19. EMA jak również WHO nie zalecają unikania NLPZ, w tym ibuprofenu w przypadku wskazań klinicznych.
Piśmiennictwo
1. Maurizio de Martino, Alberto Chiarugi, Attilio Boner, Giovanni Montini, Gianluigi L. de’ Angelis Working Towards an Appropriate Use of Ibuprofen in Children: An Evidence-Based Appraisal Drugs 2017, 77:1295-1311
2. Trippella Giulia, Ciarcià Martina, de Martino Maurizio, Chiappini Elena Prescribing Controversies: An Updated Review and Meta-Analysis on Combined/Alternating Use of Ibuprofen and Paracetamol in Febrile Children.Frontiers in Pediatrics 2019, 7, 217 www.frontiersin.org/article/10.3389/fped.2019.00217
3. Rainsford K. D. Ibuprofen: pharmacology, efficacy and safety. Inflammopharmacol 2009, 17:275-342
4. Day M. Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists. BMJ 2020; 368: m1086.
5. Updated: WHO Now Doesn’t Recommend Avoiding Ibuprofen For COVID-19 Symptoms. Science Alert 2020.
https://www.sciencealert.com/who-recommends-to-avoid-taking-ibuprofen-for-covid-19-symptoms
(dostęp 19 marca 2020).
6. European Medicines Agency. EMA gives advice on the use of non-steroidal anti-inflammatories for COVID-19
https://www.ema.europa.eu/en/news/ema-gives-advice-use-non-steroidal-anti-inflammatories-covid-19
(dostęp 19 marca 2020).
7. Perrott DA, Piira T, Goodenough B i wsp. Efficacy and safety of acetaminophen vs ibuprofen for treating
children’s pain or fever: a meta-analysis. Arch Pediatr Adolesc Med 2004; 158: 521-526.
8. Milani GP, Benini F, Dell’Era L. Acute pain management: acetaminophen and ibuprofen are often under-dosed. Eur J Pediatr 2017; 176: 979-982.
9. Hartling L, Ali S, Dryden DM i wsp. How Safe Are Common Analgesics for the Treatment of Acute Pain for Children? A Systematic Review. Pain Res Manag 2016; 2016: 5346819.
10. Venekamp RP, Sanders SL, Glasziou PP i wsp. Antibiotics for acute otitis media in children. Cochrane Database Syst Rev 2015; 23: CD000219.
11. Sjoukes A, Venekamp RP, van de Pol AC i wsp. Paracetamol (acetaminophen) or non-steroidal anti-inflammatory drugs, alone or combined, for pain relief in acute otitis media in children. Cochrane Database Syst Rev 2016; 15: CD011534.
12. Kuchar E, Han S, Karłowicz-Bodalska K i wsp. Safety of oral ibuprofen - Analysis of data from spontaneous reporting system in Poland. Acta Pol Pharm 2014; 71: 687-690
13. Karolina Nowicka, Katarzyna Karłowicz-Bodalska, Ernest Kuchar Paracetamol i ibuprofen w praktyce pediatry − porównanie wskazań do stosowania i profilu bezpieczeństwa. Standardy Medyczne Pediatria 2017, 14: 453-457
14. Choi, S.J., Moon, S., Choi, U.Y. et al. The antipyretic efficacy and safety of propacetamol compared with
dexibuprofen in febrile children: a multicenter, randomized, double-blind, comparative, phase 3 clinical trial. BMC Pediatr 18, 201 (2018).
15. Vuori, A., Salo, M., Viljanto, J., Pajulo, O., Pulkki, K. and Nevalainen, T. (2004), Effects of post‐operative pain treatment using non‐steroidal anti‐inflammatory analgesics, opioids or epidural blockade on systemic and local immune responses in children. Acta Anaesthesiologica Scandinavica, 48: 738-749.
