​Ibuprofen w czasie epidemii COVID-19 - fakty i stanowiska ekspertów

/Materiały prasowe

dr hab. n. med. Ernest Kuchar

Specjalista chorób zakaźnych oraz medycyny sportowej, pediatra. Kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.

Autor podręcznika medycznego Atlas Chorób Zakaźnych Dzieci (2004), współtwórca podręcznika Medycyna Sportowa (2008) i Medycyna Podróży (2016). Ma na koncie liczne publikacje naukowe oraz tłumaczenia podręczników medycznych.

Przykładem są opinie, by osoby podejrzewane o zakażenie koronawirusem unikały przyjmowania ibuprofenu. Niektórzy klinicyści sugerowali bowiem, że stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) na początku zakażenia COVID-19 może mieć negatywny wpływ na przebieg choroby. Obawy te opierały się na niepotwierdzonych kazuistycznych doniesieniach o kilku pacjentach w młodym wieku, którzy otrzymali NLPZ we wczesnej fazie zakażenia, a następnie ciężko chorowali, a także na teoretycznym założeniu, że właściwości przeciwzapalne związane z NLPZ w tym Ibuprofenu mogą mieć negatywny wpływ na układ odpornościowy chorego. 

W chwili obecnej na podstawie dostępnych informacji nie ma powodu, aby pacjenci przyjmujący ibuprofen przerywali leczenie. Jest to szczególnie ważne u pacjentów przyjmujących ibuprofen lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne z powodu chorób przewlekłych.

Europejska Agencja Leków (EMA) potwierdziła, że "Obecnie nie ma dowodów naukowych potwierdzających związek między ibuprofenem a pogorszeniem przebiegu infekcji COVID-19".

WHO również nie rekomenduje zaprzestarania stosowania ibuprofenu, na bieżąco konsultuje się z lekarzami leczącymi pacjentów z COVID-19 i do tej pory nie było żadnych doniesień o jakichkolwiek negatywnych skutkach ibuprofenu, poza znanymi zwykle działaniami niepożądanymi, które ograniczają jego stosowanie w niektórych grupach pacjentów.

Również Prezes Polskiego Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych wskazał, że z chwilą rozpoczęcia leczenia gorączki lub bólu u chorych z COVID-19, pacjenci i personel medyczny powinni rozważyć wszystkie dostępne opcje leczenia, włączając w to paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Jak zaznaczono, użycie każdego produktu leczniczego niesie ze sobą korzyści i ryzyka, które są odzwierciedlone w zatwierdzonych drukach informacyjnych, i które powinny być wzięte pod uwagę razem z krajowymi wytycznymi dotyczącymi leczenia. Prezes URPL podkreślił, że pacjenci oraz personel medyczny nadal powinni stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne (takie jak ibuprofen) zgodnie z zatwierdzonymi drukami informacyjnymi oraz według krajowych wytycznych dotyczących leczenia.

W obecnej sytuacji zalecane jest aby wszystkie stosowane doraźnie leki przyjmować w najmniejszej skutecznej dawce przez możliwie najkrótszy okres.

PYTANIA JAKIE MOGĄ POJAWIĆ SIĘ U PACJENTÓW:

• Czy to prawda, że Ibuprofen zwiększa ryzyko zachorowania na koronawirusa?
  
  

Obecnie nie ma dowodów naukowych łączących stosowanie ibuprofenu ze zwiększona podatnością na chorobę/ zaostrzeniem COVID-19. Podkreśla to zarówno WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), jak i EMA (Europejska Agencja Leków) , czy Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w Polsce. Prezes polskiego Urzędu Rejestracji Produktów

Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych wskazał, że z chwilą rozpoczęcia leczenia gorączki lub bólu u chorych z COVID-19, pacjenci i personel medyczny powinni rozważyć wszystkie dostępne opcje leczenia, włączając w to paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Jak zaznaczono, użycie każdego produktu leczniczego niesie ze sobą korzyści i ryzyka, które są odzwierciedlone w zatwierdzonych drukach informacyjnych, i które powinny być wzięte pod uwagę razem z krajowymi wytycznymi dotyczącymi leczenia, których większość zaleca paracetamol jako lek pierwszego wyboru w leczeniu gorączki i bólu. Prezes 

URPL podkreślił, że pacjenci oraz personel medyczny nadal powinni stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne (takie jak ibuprofen) zgodnie z zatwierdzonymi drukami informacyjnymi oraz według krajowych wytycznych dotyczących leczenia. W obecnej sytuacji zalecane jest aby wszystkie stosowane doraźnie leki przyjmować w najmniejszej skutecznej dawce przez możliwie najkrótszy okres.

Pełna treść oświadczenia Urządu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w Polsce z dnia 18 marca jest dostępna na stronie Urzędu.

W ostatnich dniach podobne oświadczenia wydały analogiczne Urzędy w kilku państwach członkowskich Unii Europejskiej, takich jak Hiszpania, Chorwacja, Bułgaria, Czechy czy Norwegia. Wszystkie wskazują na brak danych potwierdzających zaostrzenie się ̨ infekcji spowodowanej przez COVID-19 przy stosowaniu ibuprofenu.

• Czy Ibuprofen osłabia układ odpornościowy - obniża gorączkę i wówczas organizm nie walczy z chorobą?

Brakuje badań klinicznych przekonująco wspierających tezę, że niesteroidowe leki przeciwzapalne, w tym ibuprofen, osłabiają istotnie naturalną reakcję układu odpornościowego.

• Skuteczność kliniczna Ibuprofenu w leczeniu dzieci
  
  

Ibuprofen jest szeroko stosowany w leczeniu stanów zapalnych, ostrego i przewlekłego bólu oraz gorączki u dzieci. Chociaż inne NLPZ takie jak ketoprofen także mogą być stosowane u dzieci ibuprofen pozostaje jedynym NLPZ, który może być podawany niemowlętom od 3 miesiąca życia. Wykazano, że ibuprofen skutecznie skraca i zmniejsza gorączkę u dzieci. Wykazano także, że ibuprofen skutecznie łagodzi bóle mięśniowo-szkieletowe, bóle głowy oraz bóle zębów. Ibuprofen jest również odpowiednim lekiem przynoszącym ulgę w dolegliwościach zapalnych, takich jak ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ) i zapalenie gardła i migdałków. 

Przeciwzapalne właściwości ibuprofenu uzasadniają również jego stosowanie pacjentów z mukowiscydozą, w której lek ten powinien być stosowany preferencyjnie w stosunku do glikokortykosteroidów, ze względu na mniejszą liczbę działań niepożądanych. Ibuprofen oceniono w podwójnie zaślepionym badaniu z randomizacją kontrolowanym placebo w grupie 85 chorych z mukowiscydozą wieku od 5 do 39 lat. Ibuprofen w porównaniu z placebo ograniczył roczny spadek nasilonej pojemności wydechowej (FEV) oraz stan zapalny w płucach analizowany za pomocą zdjęć rentgenowskich, co pozwala na wyciągnięcie wniosku, że ibuprofen podawany przewlekle dzieciom z mukowiscydoza może opóźnić upośledzenie funkcji płuc przy minimalnym niekorzystnym wypływie na parametry nerkowe. 

Podsumowując, ibuprofen pozostaje lekiem pierwszego rzutu w leczeniu bólu towarzyszącego zapaleniu u dzieci, co dobrze udokumentowano w licznych badaniach.

Ibuprofen, jako jedyny lek z grupy NLPZ, który można stosować u niemowląt >3 miesiąca życia pozostaje podstawowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ) w stanach zapalnych oraz bólach towarzyszących zapaleniu u dzieci. Korzystny profil bezpieczeństwa oraz skuteczność ibuprofenu sprawiła, że lek jest częściej stosowany u dzieci. Jak dotąd brak badań klinicznych lub populacyjnych, które oceniłyby bezpośrednio ryzyko stosowania NLPZ u chorych na COVID-19. EMA jak również WHO nie zalecają unikania NLPZ, w tym ibuprofenu w przypadku wskazań klinicznych.

^{Piśmiennictwo}

^{1. Maurizio de Martino, Alberto Chiarugi, Attilio Boner, Giovanni Montini, Gianluigi L. de’ Angelis Working Towards an Appropriate Use of Ibuprofen in Children: An Evidence-Based Appraisal Drugs 2017, 77:1295-1311}

^{2. Trippella Giulia, Ciarcià Martina, de Martino Maurizio, Chiappini Elena Prescribing Controversies: An Updated Review and Meta-Analysis on Combined/Alternating Use of Ibuprofen and Paracetamol in Febrile Children.Frontiers in Pediatrics 2019, 7, 217 www.frontiersin.org/article/10.3389/fped.2019.00217}

^{3. Rainsford K. D. Ibuprofen: pharmacology, efficacy and safety. Inflammopharmacol 2009, 17:275-342}

^{4. Day M. Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists. BMJ 2020; 368: m1086.}

^{5. Updated: WHO Now Doesn’t Recommend Avoiding Ibuprofen For COVID-19 Symptoms. Science Alert 2020.}

^{https://www.sciencealert.com/who-recommends-to-avoid-taking-ibuprofen-for-covid-19-symptoms}

^{(dostęp 19 marca 2020).}

^{6. European Medicines Agency. EMA gives advice on the use of non-steroidal anti-inflammatories for COVID-19}

^{https://www.ema.europa.eu/en/news/ema-gives-advice-use-non-steroidal-anti-inflammatories-covid-19}

^{(dostęp 19 marca 2020).}

^{7. Perrott DA, Piira T, Goodenough B i wsp. Efficacy and safety of acetaminophen vs ibuprofen for treating}

^{children’s pain or fever: a meta-analysis. Arch Pediatr Adolesc Med 2004; 158: 521-526.}

^{8. Milani GP, Benini F, Dell’Era L. Acute pain management: acetaminophen and ibuprofen are often under-dosed. Eur J Pediatr 2017; 176: 979-982.}

^{9. Hartling L, Ali S, Dryden DM i wsp. How Safe Are Common Analgesics for the Treatment of Acute Pain for Children? A Systematic Review. Pain Res Manag 2016; 2016: 5346819.}

^{10. Venekamp RP, Sanders SL, Glasziou PP i wsp. Antibiotics for acute otitis media in children. Cochrane Database Syst Rev 2015; 23: CD000219.}

^{11. Sjoukes A, Venekamp RP, van de Pol AC i wsp. Paracetamol (acetaminophen) or non-steroidal anti-inflammatory drugs, alone or combined, for pain relief in acute otitis media in children. Cochrane Database Syst Rev 2016; 15: CD011534.}

^{12. Kuchar E, Han S, Karłowicz-Bodalska K i wsp. Safety of oral ibuprofen - Analysis of data from spontaneous reporting system in Poland. Acta Pol Pharm 2014; 71: 687-690}

^{13. Karolina Nowicka, Katarzyna Karłowicz-Bodalska, Ernest Kuchar Paracetamol i ibuprofen w praktyce pediatry − porównanie wskazań do stosowania i profilu bezpieczeństwa. Standardy Medyczne Pediatria 2017, 14: 453-457}

^{14. Choi, S.J., Moon, S., Choi, U.Y. et al. The antipyretic efficacy and safety of propacetamol compared with}

^{dexibuprofen in febrile children: a multicenter, randomized, double-blind, comparative, phase 3 clinical trial. BMC Pediatr 18, 201 (2018).}

^{15. Vuori, A., Salo, M., Viljanto, J., Pajulo, O., Pulkki, K. and Nevalainen, T. (2004), Effects of post‐operative pain treatment using non‐steroidal anti‐inflammatory analgesics, opioids or epidural blockade on systemic and local immune responses in children. Acta Anaesthesiologica Scandinavica, 48: 738-749.}