Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie utworzenia Instytutu Badawczego IDEAS właśnie znalazł się w wykazie prac legislacyjnych rządu. Ministrowie cyfryzacji oraz nauki i szkolnictwa wyższego zapowiadali w październiku, że Instytut ten powstanie 1 stycznia. Co stanie się ze spółką IDEAS NCBR, gdy powstanie Instytut Badawczy IDEAS? Obie jednostki oznaczają obecnie badania nad sztuczną inteligencją. "W najbliższym czasie planowane jest połączenie tej spółki (IDEAS NCBR - przyp. red.) ze spółką Akces NCBR Sp. z o.o." - przekazał resort nauki po publikacji tego artykułu.
Głośno o IDEAS NCBR - spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, należącą do grupy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), która jest ośrodkiem badawczo-rozwojowym działającym w obszarze sztucznej inteligencji i ekonomii cyfrowej - zrobiło się pod koniec września 2024 roku. Założyciel i ówczesny szef IDEAS NCBR prof. Piotr Sankowski został wówczas odwołany.
Po medialnej burzy wokół tego tematu, ministrowie cyfryzacji (Krzysztof Gawkowski), nauki i szkolnictwa (wówczas był nim Dariusz Wieczorek, podał się do dymisji w grudniu) wraz z prof. Sankowskim 3 października ogłosili, że powstanie nowa jednostka - Instytut Badawczy IDEAS.
Zgodnie z zapowiedziami z początku października - miało to nastąpić 1 stycznia 2025 roku.
Ten termin już minął. Na razie znany jest inny - poniedziałek, 27 stycznia. Tego dnia, w godzinach popołudniowych, w wykazie prac legislacyjnych rządu ukazał się projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie utworzenia Instytutu Badawczego IDEAS. Ma on być przyjęty przez rząd w pierwszym kwartale tego roku.
Jak czytamy w opisie projektu, zakłada on utworzenie Instytutu Badawczego IDEAS (IB IDEAS), nad którym nadzór sprawować będzie dwóch ministrów - do spraw informatyzacji oraz obrony narodowej.
"Działalność Instytutu skoncentruje się na priorytetowych obszarach badawczych, takich jak sztuczna inteligencja, widzenie maszynowe, grafika komputerowa czy przetwarzanie języka naturalnego, a także na projektach o przełomowym potencjale" - napisano w projekcie rozporządzenia.
Instytut Badawczy IDEAS ma m.in. prowadzić badania naukowe (również na potrzeby bezpieczeństwa i obrony), a także wdrażać ich wyniki "w usługach świadczonych na potrzeby administracji publicznej".
W opisie projektu rozporządzenia znajdują się jeszcze ogólne stwierdzenia o AI, jak np. to, że "sztuczna inteligencja jest technologią przełomową, która w sposób bezpośredni oddziałuje zarówno na aspekty strategiczne związane z obronnością, jak i na rozwój gospodarki cyfrowej oraz infrastruktury technologicznej".
W minionych dniach Biuro Komunikacji Ministerstwo Cyfryzacji (MC) - na pytania przesłane przez RMF FM o to, kiedy poznamy szczegóły zadań IB IDEAS, jego budżetu czy zarządu - odpowiedziało, że "wstępny budżet oraz zakres zadań zostaną określone w dokumentach powołujących Instytut; rada naukowa i kierownictwo zostaną wyłonione po jego formalnym powołaniu".
Dlaczego powstanie jednostki ma takie opóźnienie? O to też zapytaliśmy ministerstwo. "Od początku toczą się prace nad powołaniem Instytutu. Kluczowe dokumenty, w tym pozytywna opinia ministra nauki, zostały przygotowane i załączone do projektu rozporządzenia. Obecnie procedura legislacyjna jest w toku. Powołanie Instytutu następuje w drodze przyjęcia rozporządzenia przez Radę Ministrów" - tak brzmi odpowiedź MC z końca minionego tygodnia.
Z kolei na pytanie o to, co resort zrobił po ogłoszeniu 3 października zapowiedzi o utworzeniu IB IDEAS, ministerstwo przekazało, że 7 listopada powołano Zespół Roboczy, który przygotował dla ministra cyfryzacji opinię o zasadności powołania Instytutu. Opinia w tej sprawie była pozytywna.
Oprócz powołania samego IB IDEAS, istotną kwestią jest również to, co stanie się ze spółką IDEAS NCBR. Obie bowiem - i IB IDEAS, i IDEAS NCBR - mają zajmować się lub zajmują się badaniami związanymi ze sztuczną inteligencją.
"Nie posiadamy obecnie informacji o dalszych losach obecnego szefa IDEAS NCBR. To pytanie do NCBR oraz IDEAS NCBR i ministra nauki. Większość grantów, które prowadzi spółka, jest związana z osobami - naukowcy przejdą do nowego Instytutu wraz z projektami. Decyzje dotyczące spółki należą do ministra nauki" - stwierdziło Ministerstwo Cyfryzacji.
RMF FM zwrócił się więc do resortu nauki w tej sprawie. Pomimo wysłania kilku maili, dwóch rozmów telefonicznych i oczekiwania kilkunastu dni, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie przesłało żadnych informacji do momentu publikacji tego tekstu.
Odpowiedź z resortu została przesłana we wtorkowe południe.
Jak przekazał zespół prasowy z resortu, "w najbliższym czasie planowane jest połączenie tej spółki (IDEAS NCBR - przyp. red.) ze spółką Akces NCBR Sp. z o.o.". "Działalność połączonych spółek będzie skupiać się przede wszystkim na działaniach związanych z komercjalizacją wyników prac B+R. Tym samym spółka Ideas NCBR nie będzie funkcjonowała w dotychczasowej formule" - wyjaśniło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Czym zajmuje się spółka Akces NCBR? Na stronie internetowej Narodowego Centrum Badań i Rozwoju czytamy, że "głównym celem Akces NCBR jest podnoszenie jakości projektów z udziałem B+R oraz wzrost liczby i wartości inwestycji w projekty oparte o wyniki prac badawczych, istotnie podnoszących konkurencyjność polskiej gospodarki".
RMF FM zapytał resort cyfryzacji również o rolę prof. Piotra Sankowskiego w procesie powstawania Instytutu Badawczego IDEAS.
"Prof. Piotr Sankowski od samego początku współpracuje z nami przy tworzeniu Instytutu. Wspólnie ustalamy, jak najlepiej dostosować działalność Instytutu do potrzeb polskiej nauki oraz badaczy i badaczek zajmujących się sztuczną inteligencją" - odparł resort.
O sprawę zapytaliśmy również samego naukowca.
"Na ten moment wolałbym powstrzymać się od komentarzy na ten temat, bo prace trwają. Dziękuję za zainteresowanie tematem" - napisał.