52 znalezione przypadkowo dokumenty sprzed osiemdziesięciu lat trafiły dzisiaj do Muzeum Powstania Warszawskiego. To ponad sto stron dotyczących Batalionu "Parasol", jednego z oddziałów biorących udział w powstaniu. Reporter RMF FM Michał Dobrołowicz rozmawiał z Ewą i Zdzisławem Rybackimi, którzy na dokumenty trafili w mieszkaniu zmarłego krewnego, dawnego żołnierza.

Dokumenty znaleźliśmy w mieszkaniu stryja, który był molem książkowym. Wśród wielu książek i gazet trafiliśmy na niepozorną teczkę i w tej teczce były dokumenty - opisują w rozmowie z RMF FM darczyńcy. Jest na przykład kartoteka, w której dokładnie opisani są żołnierze plutonu, ich predyspozycje, umiejętności. W ten sposób dowiemy się jeszcze więcej o Batalionie "Parasol". Liczymy, że dokumenty będą teraz pod odpowiednią opieką i czekamy na informacje, które pozwolą nam dowiedzieć się więcej o tamtych wydarzeniach - dodają.

"Parasol" - jeden z najbardziej zasłużonych oddziałów

Zbiór archiwaliów Batalionu "Parasol" to 52 dokumenty (łącznie 120 kart) wytworzone pomiędzy sierpniem 1943 r. a czerwcem 1944 r. Darczyńcami są Ewa i Zdzisław Rybaccy. Archiwalia te znaleźli w mieszkaniu zmarłego krewnego Janusza Wacława Malinowskiego, żołnierza Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. 

Przekazane dokumenty to bezcenny materiał historyczny, który uzupełnia i poszerza dotychczasową wiedzę na temat jednego z najbardziej znanych i zasłużonych oddziałów konspiracyjnej i powstańczej Warszawy. Dodatkowo znajdująca się w zbiorze kartoteka osobowa pozwala na zweryfikowanie i dopisanie nowych informacji do biogramów żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego.

Niezwykły życiorys powstańca

Jak informuje Muzeum Powstania Warszawskiego, według przekazanych przez rodzinę informacji, Janusz Wacław Malinowski urodził się w 1918 r. w Sosnowcu. Przed wojną był harcerzem. 

We wrześniu 1939 r. walczył w 30. Poleskiej Dywizji Piechoty, a następnie w 60. Dywizji Piechoty w ramach Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie". Miał stopień kaprala z cenzusem, 5 października 1939 r. awansował na plutonowego. W trakcie walk został ranny. Nie trafił do niewoli. W konspiracji był żołnierzem "Wachlarza", a następnie Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. 

Wraz z rodzicami, Stanisławem i Zofią, podczas okupacji ukrywali Żydów. W 1986 r. cała trójka została uhonorowana odznaczeniem "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata" (ich nazwiska znajdują się w bazie Yad Vashem pod numerem 3350). Po wojnie Janusz Malinowski był represjonowany za przynależność do AK. W 1951 r. trafił do więzienia, w którym przebywał kilka lat.

Plany ataków na niemieckich dowódców

Dokumenty dotyczą m.in. obserwacji i wykonania akcji na SS-Scharführera Franza Bürkla, jednego z najokrutniejszych członków załogi więzienia Pawiak. Został on zlikwidowany 7 września 1943 r.  

Są też materiały wywiadowcze z obserwacji innych funkcjonariuszy niemieckiego aparatu terroru, m.in. SS-Sturmanna Paula Klostermejera, SS-Oberscharführera Otto Zandera oraz SS-Sturmanna Schweitzera. Znajdują się także dokumenty z przygotowań do akcji na dowódcę SS i policji na dystrykt warszawski SS-Brigadeführera Franza Kutscherę, zlikwidowanego 1 lutego 1944 r., oraz przeprowadzonego 11 lipca 1944 r. nieudanego ataku na wyższego dowódcę SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie SS-Obergruppenführera Wilhelma Koppego. 

W zbiorze znajduje się również raport z przeprowadzonej 6 maja 1944 r. akcji zdobycia ze sklepu przy ul. Senatorskiej 15 rowerów dla łączniczek i harcerzy z Bojowych Szkół Szarych Szeregów.

Jest to drugi zbiór tego typu dokumentów dotyczących Batalionu "Parasol", który trafił do zasobu Muzeum Powstania Warszawskiego. Pierwszy został przekazany do Muzeum w 2014 r. Było to 20 archiwaliów odnalezionych podczas remontu jednego z mieszkań przy ul. Niemcewicza 7/9 na warszawskiej Ochocie.

Zobacz również:

Opracowanie: