Nagroda Nobla. Znamy laureatów w dziedzinie chemii

Znamy laureatów Nagrody Nobla z chemii! Zostali nimi Benjamin List i David MacMillan. Jak podkreślił w uzasadnieniu Komitet Noblowski, tworzenie cząsteczek jest trudne. 

"Benjamin List i David MacMillan otrzymali Nagrodę Nobla z chemii 2021 za rozwój nowego, precyzyjnego narzędzia konstruowania cząsteczek: katalizy organicznej. Miało to ogromny wpływ na rozwój badań w dziedzinie farmacji i sprawiło, że chemia stała się bardziej ekologiczna" - uzasadnili członkowie Komitetu. 

"Naukowcy od dawna wierzyli, że dostępne są tylko dwa rodzaje katalizatorów: metale i enzymy. Niezależnie od siebie laureaci Nagrody Nobla Benjamin List i David MacMillan opracowali trzeci typ - asymetryczną katalizę organiczną" - dodali. 

Odkrycia tegorocznych noblistów przeniosły syntezę cząsteczek na wyższy poziom. Dzięki nim nabrały tempa procesy tworzenia cząsteczek - od nowych leków po związki, które mogą wychwytywać energię świetlną w bateriach słonecznych.

Ta koncepcja katalizy jest tak samo prosta, jak i genialna. Faktem jest, że wiele osób zastanawiało się: dlaczego nie pomyśleliśmy o tym wcześniej - powiedział przewodniczący Komitetu Nobla ds. Chemii, Johan Åqvist.

Laureaci podzielą się po równo nagrodą w wysokości 10 mln koron szwedzkich (ok. 980 tys. euro).

Urodzony w Szkocji w 1968 r. David MacMillan początkowo prowadził badania z katalizatorami metalowymi, które łatwo ulegały zniszczeniu pod wpływem wilgoci. Zaczął prowadzić badania nad nowymi, bardziej trwałymi katalizatorami, wykorzystując proste cząsteczki organiczne. Jedna z nich okazała się bardzo dobrym katalizatorem w procesie katalizy asymetrycznej. Obecnie MacMillan pracuje na Princeton University (New Jersey, USA).

Niemiecki chemik Benjamin List (ur. w 1968 r.) sprawdzał, czy cała cząsteczka enzymu jest faktycznie niezbędna w procesie katalizy. Badał, czy aminokwas prolina może katalizować reakcje chemiczne. Okazało się, że działała wspaniale. Obecnie pracuje w Max-Planck-Institut fur Kohlenforschung w Muelheim an der Ruhr w Niemczech.

Trwa tydzień "Nobel Calling", podczas którego komitety noblowskie w Sztokholmie lub Oslo w kolejnych dniach ogłoszą laureatów nagród Nobla w sześciu dziedzinach. 

W poniedziałek komitet Instytutu Karolinska przyznał Nagrodę Nobla z medycyny. Laureatami zostali David Julius z University of California w San Francisco i Ardem Patapoutian z Howard Hughes Medical Institute, Scripps Research w La Jolla. 

We wtorek z kolei Królewska Szwedzka Akademii Nauk wskazała laureatów w dziedzinie fizyki. Byli to Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann i Giorgio Parisi.

Nagroda Nobla to złoty medal i kaligrafowany dyplom, a także pieniądze. W ubiegłym roku Fundacja Noblowska podwyższyła o 1 mln koron (98 tys. euro) do 10 mln koron (980 tys. euro) wartość nagrody pieniężnej w każdej z sześciu dziedzin.

W związku z pandemią Covid-19 10 grudnia w rocznicę śmierci Alfreda Nobla w Sztokholmie nie odbędą się tradycyjne uroczystości. Laureaci tak jak przed rokiem mają otrzymać nagrody w swoich krajach za pośrednictwem szwedzkich placówek dyplomatycznych. Decyzja dotycząca wręczenia nagrody w Oslo ma zapaść w połowie października.

"Nobel Calling" w Sztokholmie to również tydzień atrakcji w Muzeum Nagrody Nobla, centrach kultury i bibliotekach. W programie jest również m.in. zwiedzanie laboratorium, w którym pracują naukowcy.