Sejmowa komisja śledcza ds. tzw. afery wizowej rozpatrzy dziś poprawki do przedstawionego tydzień temu projektu raportu końcowego, po czym przyjmie go - z poprawkami lub bez. Podejmie też uchwały ws. skierowania do prokuratury 11 zawiadomień, m.in. na b. premiera Mateusza Morawieckiego.
Szef komisji Marek Sowa (KO) w ubiegłym tygodniu podsumował prace gremium i przedstawił, razem z członkami komisji reprezentującej większość sejmową, ustalenia i wnioski zawarte w projekcie raportu końcowego.
W projekcie stwierdzono m.in., że w MSZ istniał patologiczny i korupcjogenny system przyznawania wiz, a program Poland.Business Harbour, który zakładał uproszczoną procedurę wizową dla firm, startupów i specjalistów IT, "był realizowany bez odpowiedniego nadzoru, bez odpowiednich mechanizmów kontroli i weryfikacji jego beneficjentów, w tym obywateli Rosji, co pogorszyło stan polskiego bezpieczeństwa". Wskazano też, że w latach 2019-2023 prowadzono nieodpowiedzialną politykę przyznawania wiz pracowniczych i studenckich oraz ograniczono uprawnienia konsulów.
Członkowie komisji mają czas do wtorku na zgłoszenie poprawek. Na wtorkowym posiedzeniu komisja je rozpatrzy i przyjmie - z poprawkami lub bez - sprawozdanie z prac komisji (raport końcowy).
We wtorek komisja podejmie też uchwały ws. skierowania do prokuratury zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa przez 11 osób, które - w ocenie komisji - działały na szkodę interesu publicznego.
Pierwsze z zawiadomień ma dotyczyć b. szefa MSZ Zbigniewa Raua. Według komisji Rau nadużył udzielonych mu uprawnień, podejmując decyzję o przyjęciu koncepcji rozwoju Centrum Decyzji Wizowych i Centrum Informacji Konsularnej "poprzez utworzenie ich zamiejscowych referatów mimo braku uzasadnienia merytorycznego, organizacyjnego i ekonomicznego takiej decyzji"; ponadto nie dopełnił obowiązków i nie zapewnił odpowiedniego nadzoru w MSZ, przez co w ramach struktury resortu działały osoby, które uczestniczyły w nielegalnym handlu wizami, zaniechał też odpowiedniego nadzoru nad procesem legislacyjnym projektów liberalizujących dostęp do wiz dla obywateli 21 krajów. Rau był też odpowiedzialny - w ocenie komisji - za ogłoszenie i natychmiastowe wdrożenie w życie, bez jakiejkolwiek podstawy prawnej, nieopisanego w żadnym dokumencie programu Poland.Business Harbour.
We wnioskach do prokuratury ws. b. premiera Mateusza Morawieckiego i b. minister rozwoju Jadwigi Emilewicz wskazano, że nadużyli swoich uprawnień i nie dopełnili ciążących na nich obowiązków, "w ten sposób, że dopuścili do ogłoszenia, wdrożenia w życie i realizacji programu Poland.Business Harbour". Zawiadomienie do prokuratury za realizację programu ma być skierowane na b. pełnomocniczkę premiera ds. GovTech Justynę Orłowską.
Kolejne zawiadomienie ma objąć b. dyrektora generalnego Służby Zagranicznej Macieja Karasińskiego, który - zdaniem komisji - nadużył udzielonych mu uprawnień, zawierając umowę najmu na potrzeby Centrum Decyzji Wizowych w Łodzi oraz umowę najmu na potrzeby Centrum Informacji Konsularnej w Kielcach, w obu wypadkach na niekorzystnych warunkach.
Zawiadomienia na byłych dyrektorów Departamentu Konsularnego MSZ: Marcina Jakubowskiego i Beatę Brzywczy dotyczą m.in. kierowania do konsulów RP "zawoalowanych poleceń" wydania wiz dla wskazanych osób i wywierania w sposób nieuprawniony presji na konsulach.
W ocenie komisji należy również złożyć zawiadomienie do prokuratury na b. szefa MSWiA Mariusza Kamińskiego i b. szefa CBA Andrzeja Stróżnego za niedopełnienie przez nich obowiązków po uzyskaniu w lipcu 2022 r. informacji o procederze przestępczym przy legalizacji pobytu cudzoziemców w MSZ.
Komisja chce też skierować wnioski do prokuratury na byłego wiceministra rolnictwa Lecha Kołakowskiego i jego współpracownika Macieja Lisowskiego - w pierwszym przypadku chodzi m.in. o ingerowanie w proces wydawania wiz dla cudzoziemców i lobbowanie na rzecz uproszczenia procedur wizowych dla pracowników sezonowych, w drugim - za oferowanie cudzoziemcom gotowości pośrednictwa wizowego i powoływanie się na wpływy w MSZ.
Komisja ma też złożyć skargę do Prokuratury Krajowej w celu wyjaśnienia wątpliwości związanych "z rodzajem i dynamiką czynności podejmowanych w postępowaniu przygotowawczym przez prokuratorów Lubelskiego Wydziału Zamiejscowego Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji". To ten wydział prowadzi śledztwo dotyczące płatnej protekcji w związku z przyspieszaniem procedur wizowych. Zarzuty usłyszeli w nim m.in. b. wiceszef MSZ Piotr Wawrzyk i jego współpracownik Edgar Kobos.
W oparciu o dane przekazane z Ministerstwa Spraw Zagranicznych komisja ustaliła, że w badanym przez siebie okresie, czyli od 12 listopada 2019 r. do 20 listopada 2023 r. wydano ponad 3 mln 610 tys. wiz, w tym prawie 377 tys. (10,4 proc.) wiz Schengen i 2 mln 872 tys. krajowych wiz pracowniczych (co stanowiło 47,7 proc. wszystkich krajowych wiz pracowniczych wydanych w Unii Europejskiej).
