Do polskich sądów ma w przyszłym roku trafić 1159 asystentów sędziów. "Pierwsi mają trafić do wydziałów zajmujących się kredytami frankowymi" - zapowiedział minister sprawiedliwości Adam Bodnar, który przedstawił program reformy sądownictwa.
Bodnar przedstawił 10 filarów zmian w sądownictwie. Podkreślił, że będą wdrażane w latach 2025-2026, zostało m.in. dobrze zdiagnozowanych i poddanych dyskusji w środowisku sędziowskim i pozarządowym.
Minister sprawiedliwości powiedział, że na dwóch sędziów w sądach rejonowych powinno przypadać dwóch asystentów sądowych.
To będzie stanowiło znaczny postęp dla naszych sędziów - ocenił. Dodał, że w szczególnych przypadkach funkcję te będą mogli sprawować studenci ostatnich lat prawa.
Od razu, tak szybko jak się da, 50 asystentów trafi do wydziałów frankowych. Zdajemy sobie sprawę, że w wydziałach frankowych obciążenie pracą sędziów, referendarzy i pracowników sądów jest potężne i te dodatkowe etaty są ważne, by usprawnić postępowanie - mówił Bodnar.
Wśród kluczowych propozycji zmian organizacyjnych, także legislacyjnych i kadrowych, które odpowiadają na potrzeby dotyczące tempa prac i efektywności wymiaru sprawiedliwości, minister wymienił m.in. kwestie dotyczące biegłych sądowych.
Podkreślił, że biegłymi "powinny być osoby o wysokich kompetencjach w różnych dziedzinach nauki bądź techniki" i zapowiedział m.in. stworzenie certyfikowanego systemu opiniowania oraz weryfikacji kompetencji biegłych oraz powstanie centralnej lista biegłych sądowych i instytucji specjalistycznych, których opinie można wykorzystać w procesach sądowych.
Powołana zostanie także przy ministrze sprawiedliwości - nazywana roboczo - Komisja Certyfikacyjna Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących.
Szef MS mówił na konferencji prasowej o przyspieszeniu digitalizacji sądów - resort sprawiedliwości chce stopniowo rezygnować z dokumentów papierowych.
Chcemy powiązać Krajowy Rejestr Sądowy z pewnymi funkcjonalnościami, dostępnością przez mObywatel. Tak samo elektroniczne Księgi Wieczyste, dążyć do powiązanie tego z mObywatelem - powiedział Bodnar.
Podkreślił, że MS bardzo zależy na digitalizacji akt postępowań. Zapowiedział, że w II kwartale 2025 r. będą pilotażowe działania dotyczące digitalizacji.
Kolejny filar dotyczy poprawy w kwestii przewlekłości postępowania sądowego. Chcemy zwiększyć możliwości składania skarg na przewlekłość postępowania - powiedział szef MS. Wskazał, że ma to dotyczyć dwóch typów spraw - warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbywania kary pozbawienia wolności oraz w sprawach dyscyplinarnych dotyczących sędziów i prokuratorów, w tym także w sprawach immunitetowych. Bodnar dodał, że mają być m.in. uproszczone wymogi formalne.
Zmiany dotyczące mediacji to kolejny filar zmian w sądownictwie. Mają one polegać na profesjonalizacji zawodu mediatora i usprawnieniu postępowań mediacyjnych.
Ponadto - jak zapowiedział - do orzekania mają powrócić sędziowie wizytatorzy, co ma "odblokować pewne zasoby w wymiarze sprawiedliwości".
Szef MS powiedział, że umiejętności zarządcze powinny być oczywiste w przypadku prezesów i wiceprezesów sądów.
Można być prawnikiem, wybitnym specjalistą w danej dziedzinie, można skończyć studia, aplikacje w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, odbyć asesurę, zostać sędzią, później orzekać, później ktoś taki zostaje prezesem sądu i nie ma ani jednego momentu zawodowego, kiedy ktoś by mu wytłumaczył, na czym polegają pewne podstawowe mechanizmy zarządcze. Jak należy zarządzać personelem, jak należy dystrybuować sprawy, jak organizować pracę zespołową, jak się komunikować ze społeczeństwem - mówił Bodnar.
Słowem, jak wykonywać funkcję nie świetnego sędziego, ale po prostu świetnego szefa, który zarządza instytucją - podkreślił.
Pierwsze szkolenia we współpracy z Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury zostaną przeprowadzone dla prezesów i wiceprezesów sądów, także dla przewodniczących wydziałów, odbędą się w przyszłym roku i obejmą ok. 400 osób. Resort zapowiada też, że dwa razy w roku będą odbywały się narady z prezesami i dyrektorami sądów apelacyjnych i okręgowych na temat rocznych sprawozdań i bieżących problemów. W 2025 r. odbędzie się narada z prezesami i dyrektorami sądów rejonowych na temat procesów zarządczych w sądach rejonowych.
Podsumowując - mam taką wizję, że zmiana w wymiarze sprawiedliwości to jest zmiana, która powinna składać się z wielu różnych małych kroków - dodał.
