Książka "Polska krwawi. Polska walczy. Jak żyło się pod okupacją 1939-1945" ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego. Zaprosiłem do studia RMF FM autora tego okazałego tomu - profesora Andrzeja Chwalbę, wybitnego historyka z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Poruszyłem z moim gościem kilka problemów zawartych w tej przebogatej pracy badawczej:
1. Mówimy "Polska pod okupacją". Pamiętamy o dwóch okupacjach: niemieckiej - nazistowskiej i rosyjskiej - sowieckiej. Profesor Chwalba opisuje szczegółowo kilka okupacji: niemieckich i sowieckich, ale także słowacką i litewską. To oryginalny rys tej książki.
2. Do zniewolenia doszło w wyniku przegranej wojny roku 1939. Jaką ocenę można wystawić sanacyjnym elitom wojskowym?
3. Dlaczego twardo broniliśmy niepodległości, walcząc zaciekle z Niemcami, a właściwie bez walki oddaliśmy nasze Kresy Sowietom?
4. Czy na klęskę wrześniową mogły wpłynąć bardzo głębokie, polityczne podziały przed wojną?
5. Jak potraktować postawę generała Władysława Sikorskiego i jego ludzi w stosunku do sanacji po klęsce wrzesniowej? Czy duch i praktyka zemsty nie były ogromnym błędem?
6. Polska pod okupacją sowiecką to: eksterminacja elity, której symbolem był Katyń i wywózki na Wschód - na Syberię czy do Kazachstanu, ale także niemal całkowita kontrola NKWD nad polskim podziemiem. Dlaczego Sowieci byli pod tym względem tak sprawni i skuteczni w tym swoim przaśnym, biednym, zacofanym Kraju Rad?
7. Okupacja niemiecka nie była czymś jednorodnym. Dlaczego osobne rozdziały profesor Andrzej Chwalba poświęcił tragicznej sytuacji Polaków na Ziemiach Zachodnich wcielonych do Rzeszy oraz restrykcjom i zbrodniom w Generalnym Gubernatorstwie? Jakie były różnice między tymi terytoriami?
8. To było dla mnie szokujące, kiedy czytałem o skali zbrodni, zbiorowych egzekucjach, masowej śmierci w obozach koncentracyjnych, ale także o hitlerowskiej polityce "apartheidu". Polacy w Rzeszy byli traktowani tylko nieco lepiej niż Żydzi, a "prawodawstwo" było wyrazem antypolskiego, rasistowskiego obłędu.
9. Czy Polacy podzieliliby los Żydów, gdyby wojna potoczyła się parę lat dłużej?
10. Jaki jest bilans- z jednej strony walki, czynnego oporu, a z drugiej kolaboracji, donosicielstwa, szmalcownictwa, podpisywania Volkslist? Co przeważało w polskim społeczeństwie? Jakie postawy dominowały?
11. Czy Niemcy kiedykolwiek planowali utworzyć w Polsce rząd kolaboracyjny? Czy byli w naszym kraju realni kandydaci na stanowiska przywódcze, pokroju ks.Tiso na Słowacji, marszałka Petaina we Francji, czy Quislinga w Norwegii?
12. Dlaczego Sowieci pod koniec wojny zdecydowali się na utworzenie "polskiego" rządu podporządkowanego sobie?
13. Z jakiego powodu ZSRS nie utworzył z Polski sowieckiej republiki? Chciała tego przecież kolaborująca z nimi polska działaczka Wanda Wasilewska?
