Matura 2025 z języka polskiego. Lista obowiązkowych lektur

Rok szkolny tegoroczni maturzyści zakończą 25 kwietnia. 

Matury w sesji głównej przeprowadzone zostaną w dniach 5-24 maja. Sesję egzaminów pisemnych zaplanowano na 5-22 maja, a ustnych od 9 do 24 maja.

Każdy maturzysta musi obowiązkowo przystąpić do trzech egzaminów pisemnych na poziomie podstawowym: z języka polskiego, matematyki i języka obcego nowożytnego. Obowiązkowe są też dwa egzaminy ustne: z polskiego i z języka obcego. 

Maturzyści muszą też przystąpić do jednego pisemnego egzaminu na poziomie rozszerzonym (w przypadku języka obcego nowożytnego na poziomie rozszerzonym lub dwujęzycznym), czyli do egzaminu z tzw. przedmiotu dodatkowego lub do wyboru. Chętni mogą przystąpić maksymalnie jeszcze do pięciu egzaminów na poziomie rozszerzonym.

Egzamin pisemny z języka polskiego na poziomie podstawowym przeprowadzony zostanie tradycyjnie w pierwszym dniu matur - 5 maja. 

Na maturze z języka polskiego w 2025 roku obowiązują następujące lektury:

Zakres podstawowy:

• Biblia (fragmenty: Księga Rodzaju, Księga Hioba, Księga Koheleta, Pieśń nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsa św. Jana)
• Mitologia (cz. I Grecja, Jan Parandowski)
• Iliada (fragmenty, Homer)
• Antygona (Sofokles)
• Lament świętokrzyski (fragmenty)
• Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
• Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
• Makbet (William Szekspir)
• Skąpiec (Molier)
• Wybrana satyra (Ignacy Krasicki)
• Wybrane ballady (w tym "Romantyczność", Adam Mickiewicz)
• Dziady cz. III (Adam Mickiewicz)
• Lalka (Bolesław Prus)
• Potop (fragmenty, Henryk Sienkiewicz)
• Zbrodnia i kara (Fiodor Dostojewski)
• Wesele (Stanisław Wyspiański)
• Chłopi (fragmenty, Władysław Stanisław Reymont)
• Przedwiośnie (Stefan Żeromski)
• Ferdydurke (fragmenty, Witold Gombrowicz)
• Proszę państwa do gazu (Tadeusz Borowski)
• Inny świat (Gustaw Herling-Grudziński)
• Zdążyć przed Panem Bogiem (Hanna Krall)
• Dżuma (Albert Camus)
• Rok 1984 (George Orwell)
• Tango (Sławomir Mrożek)
• Górą "Edek" (z tomu "Prawo prerii", Marek Nowakowski)
• Miejsce (z tomu "Opowieści galicyjskie", Andrzej Stasiuk)
• Profesor Andrews w Warszawie (z tomu "Gra na wielu bębenkach", Olga Tokarczuk)
• Podróże z Herodotem (fragmenty, Ryszard Kapuściński)

Zakres rozszerzony:

• Odyseja (fragmenty, Homer)
• Boska Komedia (fragmenty, Dante Alighieri)
• Treny (jako cykl poetycki, Jan Kochanowski)
• Hamlet (William Szekspir)
• Kordian (Juliusz Słowacki)
• Realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (np. "Ojciec Goriot" Honoré de Balzac, "Klub Pickwicka" Charles Dickens, "Martwe dusze" Mikołaj Gogol, "Pani Bovary" Gustaw Flaubert)
• Proces (fragmenty, Franz Kafka)
• Mistrz i Małgorzata (Michaił Bułhakow)
• Szewcy (Stanisław Ignacy Witkiewicz)
• Wybrane opowiadania z tomu "Sklepy cynamonowe" (Bruno Schulz)
• Mała Apokalipsa (Tadeusz Konwicki)
• Wybrane opowiadania (Sławomir Mrożek)
• Wybrany esej (Gustaw Herling-Grudziński, Zbigniew Herbert)

W tym roku matura zostanie przeprowadzona zgodnie z wymaganiami podstawy programowej, a nie jak w ostatnich kilku latach, według wymagań egzaminacyjnych wprowadzonych w związku z pandemią Covid-19. 

Od 1 września 2024 r. w szkołach realizowana jest odchudzona podstawa programowa kształcenia ogólnego. Treści nauczania 18 przedmiotów uszczuplono o około 20 procent. Dlatego w grudniu ub.r. Centralna Komisja Egzaminacyjna przeprowadziła testy próbne. 

W opublikowanej pod koniec marca diagnozie przygotowania uczniów liceów i techników do egzaminu maturalnego opracowanej przez CKE na podstawie egzaminów próbnych wskazano m.in., z czym uczniowie w grudniu mieli problemy oraz z jakimi zadaniami radzą sobie dość dobrze.

Jeśli chodzi o egzamin próbny z języka polskiego z diagnozy wynika, że trudne, bądź bardzo trudne dla przyszłych maturzystów okazały się zadania sprawdzające: 

• tworzenie notatki syntetyzującej, 
• rozpoznawanie związku problematyki utworu z programem epoki literackiej, 
• konieczność podania przykładów z utworów literackich wspierających wyjaśnienie danego zagadnienia, 
• przetwarzanie i porównywanie informacji zawartych we fragmentach różnych utworów, 
• tworzenie wypowiedzi argumentacyjnej (wypracowania) w zakresie kompetencji literackich i kulturowych oraz różnorodności i poprawności środków językowych.

Wyniki tegorocznych matur CKE ma opublikować 8 lipca. W tym samym dniu maturzyści poznają swoje indywidualne wyniki, otrzymają też świadectwa maturalne.

Aby zdać maturę, trzeba uzyskać z przedmiotów obowiązkowych zdawanych na poziomie podstawowym co najmniej 30 proc. punktów. W przypadku przedmiotów do wyboru, zdawanych na poziomie rozszerzonym, nie ma progu zaliczeniowego.

Maturzysta, który nie zdał jednego obowiązkowego egzaminu, ma prawo do poprawki w sierpniu. Maturzysta, który nie zdał więcej niż jednego obowiązkowego egzaminu, może poprawiać wyniki dopiero za rok.

Sesja egzaminów poprawkowych odbędzie się w dniach 19-20 sierpnia: 19 sierpnia będą poprawkowe egzaminy pisemne, a 20 sierpnia - ustne.

Wyniki egzaminów poprawkowych maturzyści poznają 10 września.

Jak co roku maturzyści wskazują na "giełdzie" tzw. pewniaki wśród tematów. Zanim wpadniecie w wir spekulacji, warto przypomnieć sobie, jakie tematy pojawiały się na poprzednich egzaminach dojrzałości z języka polskiego. 

Matura 2024 rok 

Poziom podstawowy

• "Dziady cz. III" Adam Mickiewicz - "Bunt czy pokora - którą postawę życiową powinien wybrać człowiek, by uczynić świat lepszym? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Dziadów cz. III, całego utworu Adama Mickiewicza oraz do wybranego tekstu kultury."
• "Potop" Henryk Sienkiewicz - "Co sprawia, że człowiek zyskuje szacunek innych ludzi? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanych fragmentów Potopu Henryka Sienkiewicza oraz do wybranych tekstów kultury."
• "Ulga na wiosnę" Urszula Kozioł - "Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij."

Poziom rozszerzony

• "Kompozycja otwarta i zamknięta" Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński - "Określ, jaki problem podejmują Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska i Janusz Sławiński w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autorów, odwołując się do tego tekstu oraz do innych tekstów kultury."
• "Jak kret..." Beata Obertyńska/ "Do serca w niedzielę" Wisława Szymborska - "Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów."

Matura 2023 rok

Poziom podstawowy

• "Człowiek - istota pełna sprzeczności." - w pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej - utworu epickiego albo dramatycznego, innego utworu literackiego - może to być również utwór poetycki, wybranych kontekstów.
• "Co sprawia, że człowiek staje się dla drugiego człowieka bohaterem?" - w pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej - utworu epickiego albo dramatycznego, innego utworu literackiego - może to być również utwór poetycki, wybranych kontekstów.
• "Pan Tadeusz" Adam Mickiewicz - "Jak niespodziewane okoliczności wpływają na zachowanie człowieka? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Pana Tadeusza, całego utworu Adama Mickiewicza oraz do wybranego tekstu kultury.",
• "Przedwiośnie" Stefan Żeromski - "Czy nieprzyjemne prawdy są lepsze od przyjemnych złudzeń? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanych fragmentów Przedwiośnia Stefana Żeromskiego oraz do wybranych tekstów kultury.".

Poziom rozszerzony

• "Realizm i fantastyka. Rozważ, jaką funkcję pełni przenikanie się konwencji realistycznej i konwencji fantastycznej w tym samym utworze literackim"- w pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej, innych utworów literackich z dwóch różnych epok, wybranego kontekstu.
• "Rozważ sposoby nawiązywania do tradycji antycznej i biblijnej w literaturze oraz funkcje tych nawiązań. Punktem wyjścia do rozważań uczyń fragment tekstu Marii Wichowej"- w pracy odwołaj się do: Małej Apokalipsy Tadeusza Konwickiego, innych utworów literackich z dwóch różnych epok, wybranego kontekstu.
• "Postać literacka" Adam Kulawik - "Określ, jaki problem podejmuje Adam Kulawik w podanym tekście. Zajmij stanowisko wobec rozwiązania przyjętego przez autora, odwołując się do tego tekstu oraz innych tekstów kultury.",
• "Drzewo to dom" Julia Hartwig/ "Na lipę" Jan Kochanowski - "Dokonaj interpretacji porównawczej podanych utworów.".

Poziom podstawowy

• "Pan Tadeusz" Adam Mickiewicz - "Czym dla człowieka może być tradycja? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Pana Tadeusza, całego utworu Adama Mickiewicza oraz do wybranego tekstu kultury",
• "Noce i dnie" Maria Dąbrowska - "Kiedy relacja z drugim człowiekiem staje się źródłem szczęścia? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Nocy i dni Marii Dąbrowskiej oraz do wybranych tekstów kultury.",
• "Najkrótsza definicja życia" Józef Baran - "Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij.",
• "Ludzie bezdomni" Stefan Żeromski - "Czym dla człowieka może być praca? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentów Ludzi bezdomnych Stefana Żeromskiego oraz do wybranych tekstów kultury.".