"Obietnice to za mało". Redaktorzy pism medycznych apelują ws. zmian klimatu

Od lat specjaliści ochrony zdrowia i czasopisma naukowe piszące o zdrowiu ostrzegają przed rosnącym wpływem zmian klimatu i niszczenia środowiska naturalnego na zdrowie.

Nowy apel wystosowali redaktorzy naczelni takich tytułów, jak m.in. "The Lancet", "New England Journal of Medicine", "The BMJ (British Medical Journal)", "PLOS Medicine, East African Medical Journal", "Chinese Science Bulletin", "International Nursing Review, National Medical Journal of India", "The British Medical Journal", "Revista de Saúde Pública (Brazil)" czy "Medical Journal of Australia", "CMAJ (Canadian Medical Association Journal)", "Pharmaceutical Journal" i wielu innych.

Pismo opublikowano przed Zgromadzeniem Ogólnym Narodów Zjednoczonych, jednym z ostatnich międzynarodowych spotkań przed COP26 - konferencją klimatyczną, która odbędzie się w Glasgow w Wielkiej Brytanii w listopadzie. Światowi przywódcy spotkają się też na szczycie poświęconym różnorodności biologicznej w chińskim Kunming.

"To krytyczny moment dla rozpoczęcia wspólnych działań na rzecz rozwiązania globalnego kryzysu środowiskowego" - ocenili redaktorzy we wspólnym artykule. 

"Przed tymi kluczowymi spotkaniami, my - redaktorzy czasopism poświęconych zdrowiu z całego świata - wzywamy do podjęcia pilnych działań w celu utrzymania wzrostu średniej temperatury na świecie poniżej 1,5 st. C, powstrzymania niszczenia przyrody i ochrony zdrowia" - zaznaczyli. 

W swoim apelu redaktorzy podkreślają, że już dziś ludzie mają do czynienia ze stratami w sektorze zdrowia publicznego, których przyczyną jest wzrost globalnej temperatury i jednoczesne niszczenie środowiska naturalnego. "Zagrożenia dla zdrowia związane ze wzrostem temperatury powyżej 1,5 st. C są dobrze poznane. Tak naprawdę żaden wzrost temperatury nie jest bezpieczny" - piszą autorzy apelu.

Przytaczają oni statystyki, według których w ciągu ostatnich dwóch dekad o połowę wzrosła śmiertelność wśród osób powyżej 65. roku życia, związana z upałami. Jak przypominają, wyższe temperatury podnoszą ryzyko odwodnienia, niewydolności nerek, nowotworów skóry, tropikalnych infekcji, zaburzeń psychicznych, powikłań ciąży, alergii chorób sercowo naczyniowych i płucnych. Szczególnie wrażliwe są ludzie z chorobami przewlekłymi, dzieci, osoby starsze, a także przedstawiciele mniejszości etnicznych i uboższych populacji.

Autorzy tekstu wymieniają kolejny problem, wynikający ze zmian klimatu. Jest nim spadek plonów, który przekłada się na niedożywienie. Wspominają również kwestię niszczenia środowiska. 

"Dobrze działające ekosystemy są niezbędne dla zdrowia ludzkiego, a powszechne niszczenie przyrody, w tym - siedlisk i gatunków - przekłada się na pogorszenie bezpieczeństwa wodnego i żywnościowego oraz zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia pandemii" - podkreślają.

Piszą też, że skutki kryzysu w największym stopniu dotkną te państwa i społeczności, które najmniej odpowiadają za jego powstanie. To z kolei może nasilić konflikty, osłabić bezpieczeństwo żywnościowe, powodować przymusowe przesiedlenia czy zwiększać ryzyko chorób odzwierzęcych. Ostatecznie kolejne konsekwencje problemów dotkną w końcu wszystkie kraje.

Eksperci zwracają też uwagę na już podejmowane, cenne inicjatywy: cele redukcji emisji, rozwój energetyki odnawialnej, czy plany ochrony lądów i oceanów.

"Te obietnice to jednak za mało. O wiele łatwiej jest wyznaczyć cele, niż je osiągnąć. Co więcej, wciąż nie są one powiązane z wiarygodnymi krótko- i długoterminowymi planami przyspieszenia rozwoju czystszych technologii i społecznej transformacji. Plany redukcji emisji nie uwzględniają w wystarczającym stopniu kwestii zdrowotnych" - piszą autorzy.

Wyrażają też obawy, że temperatury wzrosną bardziej, niż zakładane 1,5 stopnia C, co miałoby "katastrofalne skutki dla zdrowia i stabilności środowiska".

"Pracownicy służby zdrowia jednoczą się z naukowcami zajmującymi się ochroną środowiska, przedsiębiorcami i wieloma innymi osobami odrzucając pogląd, że taki rezultat jest nieunikniony. Więcej można i trzeba zrobić już teraz - w Glasgow i Kunming - oraz w najbliższych latach" - mówią eksperci.

Namawiają przy tym do przestrzegania zasady sprawiedliwości. Ich zdaniem zamożniejsze państwa, które bardziej odpowiadają za kryzys, powinny wziąć większą odpowiedzialność za jego pokonanie.

Naukowcy proponują też działania, które pozwolą uratować klimat, środowisko i zdrowie. 

"Aby osiągnąć te cele, rządy muszą dokonać fundamentalnych zmian w sposobie organizacji naszych społeczeństw i gospodarek oraz w naszym stylu życia. Obecna strategia, polegająca na zachęcaniu rynków do zamiany brudnych technologii na czystsze, to za mało. Konieczna jest państwowa interwencja, wspierająca przeprojektowanie systemów transportowych, miast, systemów produkcji i dystrybucji żywności, rynków inwestycji finansowych, systemów opieki zdrowotnej i wielu innych. Potrzebna jest globalna koordynacja, aby zyskać pewność, że pęd ku czystszym technologiom nie odbędzie się kosztem większego zniszczenia środowiska i wyzysku człowieka" - piszą.

Mają temu służyć "ogromne inwestycje, wykraczające poza to, co jest rozważane lub realizowane gdziekolwiek na świecie". Za wzór eksperci podają przykład walki z epidemią Covid-19, na co przeznaczono bezprecedensowe środki finansowe. "Jako redaktorzy czasopism poświęconych zdrowiu, wzywamy rządy i innych liderów do działania, wyznaczając 2021 rok jako ten, w którym świat wreszcie zmieni kurs" - podsumowują.

Temat wpływu zmian klimatu na zdrowie był już przedmiotem wcześniejszych apeli. W grudniu 2020 r. opublikowano polski apel "Lekarze dla klimatu", podpisany m.in. przez Naczelną Radę Lekarską. Organizacja HEAL Polska opublikowała również obszerny raport na temat tego, jak globalne ocieplenie wpłynie na nasze zdrowie. Według UNICEF skutki zmian klimatu mogą bezpośrednio wpłynąć na los miliarda dzieci na świecie.