Rzecznik Praw Pacjenta: Leczenie wspomagane sztuczną inteligencją zgodne z prawem

Rzecznikiem Praw Pacjenta (RPP) od 2017 roku jest Bartłomiej Chmielowiec.

Chmielowiec, pytany przez PAP, stwierdził, że ustawy dotyczące lekarzy i pacjentów "zobowiązują przede wszystkim do udzielania świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną oraz z należytą starannością". Przepisy prawa nie zakazują stosowania sztucznej inteligencji w procesie leczenia pacjenta - zaznaczył.

Rzecznik Praw Pacjenta ocenił, że "AI wspiera personel medyczny w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych, tym niemniej za organizację bezpiecznych warunków leczenia odpowiada podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, a za postawienie diagnozy, wdrożone leczenia i nadzór nad nim oraz stanem zdrowia pacjenta - lekarz udzielający pacjentowi świadczeń zdrowotnych, niezależnie od metod użytych w toku i na potrzeby tego procesu".

Zauważył, że istotne w zakresie omawianej sprawy są dwa prawa pacjenta - do informacji oraz do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych.

Chmielowiec przypomniał, że pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na badanie i leczenie, po uzyskaniu informacji o stanie swojego zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metod diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu.

Jeżeli zatem w danej metodzie diagnostycznej zastosowano mechanizmy sztucznej inteligencji, należy o tym pacjenta poinformować i udzielić mu wyjaśnień w tym zakresie w ramach posiadanej wiedzy - dodał.

RPP przypomniał, że prawa pacjenta wynikają przede wszystkim z ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, natomiast obowiązki każdego lekarza i lekarza dentysty oraz zasady wykonywania zawodu zostały uregulowane w ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Naczelna Izba Lekarska pod koniec maja znowelizowała Kodeks Etyki Lekarskiej. Dodano w nim m.in. art. 12 mówiący, że "Lekarz może w postępowaniu diagnostycznym, leczniczym lub zapobiegawczym korzystać z algorytmów sztucznej inteligencji".

Wykorzystanie algorytmów sztucznej inteligencji (AI) jest możliwe przy spełnieniu 4 warunków:

• poinformowania pacjenta, że przy stawianiu diagnozy lub w procesie terapeutycznym będzie wykorzystana sztuczna inteligencja;
• uzyskania świadomej zgody pacjenta na zastosowanie sztucznej inteligencji w procesie diagnostycznym lub terapeutycznym;
• zastosowania algorytmów sztucznej inteligencji, które są dopuszczone do użytku medycznego i posiadają odpowiednie certyfikaty;
• a także podjęcia ostatecznej decyzji diagnostycznej i terapeutycznej zawsze przez lekarza.

Pod koniec czerwca podczas posiedzenia sejmowej podkomisji stałej do spraw organizacji ochrony zdrowia zastępca dyrektora departamentu innowacji w MZ Hubert Życiński przekazał, że przewidywane jest powstanie co najmniej dwóch usług opartych o sztuczną inteligencję - pierwsze z narzędzi ma wspomagać analizę stanu zdrowia pacjenta, drugie wspomagać decyzje diagnostyczne i kliniczne.

Jedno z tych narzędzi będzie kierowane bezpośrednio do pacjentów, drugie do kadry medycznej - uszczegółowił.

Na początku 2024 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaktualizowała wytyczne dotyczące wykorzystania AI w ochronie zdrowia, publikując raport "Etyka i zarządzanie sztuczną inteligencją w służbie zdrowia: wytyczne dotyczące dużych modeli multimodalnych". W dokumencie przedstawiono 40 zaleceń, które powinny wziąć pod uwagę rządy, firmy technologiczne oraz podmioty świadczące opiekę zdrowotną, aby zapewnić odpowiednie wykorzystanie dużych modeli multimodalnych (LMMs) w celu promowania zdrowia i ochrony zdrowia populacji.

LMM to typ generatywnej sztucznej inteligencji (AI), który, jak wskazał WHO, ma potencjał poprawy opieki zdrowotnej. W ocenie WHO sztuczna inteligencja w ochronie zdrowia może znaleźć zastosowanie m.in. w diagnostyce i opiece klinicznej, zadaniach administracyjnych, kształceniu kadr medycznych czy badaniach naukowych i rozwoju leków.