Blisko jedna trzecia Polaków (32 proc.) uważa, że ludzie żyli w tym samym czasie, co dinozaury - wynika z opublikowanego w lutym badania Eurobarometru. Blisko dwie piąte (38 proc.) ankietowanych nie wierzy, że współcześni ludzie rozwinęli się z wcześniejszych gatunków zwierząt.
Podejście Europejczyków do nauki i technologii zbadano na przełomie września i października. Obywateli krajów europejskich poproszono m.in. o określenie, czy wierzą, że dane zdanie jest prawdziwe czy fałszywe. Można było odpowiedzieć: "Nie wiem".
Według 32 proc. Polaków prawdziwe jest stwierdzenie: ludzie żyli w tym samym czasie, co dinozaury (zdanie fałszywe). To więcej o 4 pkt. proc. niż w badaniu z 2021 r. Za fałszywe uznało je 65 proc. badanych Polaków (to więcej o 7 pkt. proc.) "Nie wiem" - takiej odpowiedzi udzieliło 3 proc. badanych Polaków (to mniej o 11 pkt. proc. w odniesieniu do poprzedniego badania).
Dla porównania, 23 proc. badanych obywateli krajów Unii Europejskiej uważa, że ludzie żyli w tym samym czasie, co dinozaury, a za fałsz uznało takie stwierdzenie 68 procent. Odpowiedzi: "nie wiem", udzieliło 9 proc. badanych obywateli krajów UE.
58 proc. Polaków wierzy w prawdziwość stwierdzenia, że współcześni ludzie, rozwinęli się z wcześniejszych gatunków zwierząt (to więcej o 6 pkt. proc. w porównaniu do poprzedniego badania). Nie wierzy w takie stwierdzenie - 38 proc. (to więcej o 2 pkt. proc.). "Nie wiem" - takiej odpowiedzi udzieliło 4 proc. (to mniej o 8 pkt. proc.).
67 proc. obywateli krajów UE wierzy, że stwierdzenie to jest prawdziwe, a 27 - fałszywe. "Nie wiem" - odpowiedziało 6 proc.
Natalia Gruenpeter z Ośrodka Analizy Dezinformacji NASK powiedziała, że w dobie powszechnego dostępu do internetu, a także rosnącego znaczenia otwartej komunikacji naukowej, nie sposób mówić o braku dostępu do wiedzy.
Ten dostęp jest zapewniony, ale równolegle do wiarygodnych źródeł informacji działają takie, które rozpowszechniają treści nieprawdziwe i kwestionują osiągnięcia nauki. Mogą skutecznie przyciągać uwagę internautów, na przykład przez proste wyjaśnienia, wykorzystanie kontrowersji i sensacyjnego tonu czy wskazywanie winnych trudnej lub skomplikowanej sytuacji - zaznaczyła.
Obywatele Europy, w tym Polacy, byli też proszeni o określenie, czy wierzą w stwierdzenia: "światowa populacja liczy obecnie ponad 10 miliardów", "wirusy zostały wyprodukowane w rządowych laboratoriach, by kontrolować naszą wolność", "antybiotyki zabijają wirusy podobnie, jak zabijają bakterie", "lek na raka istnieje, ale jest ukrywany ze względu na zyski rynku", "tlen, którym oddychamy pochodzi z roślin" oraz "zmiany klimatu są w większości wywołane przez naturalne cykle, a nie przez działanie człowieka".
Gruenpeter podkreśliła, że nie można wykluczyć wpływu dezinformacji zarówno na stan wiedzy, jak i na przekonania badanych. Świadczyłyby o tym szczególnie twierdzenia mające charakter teorii spiskowych, dotyczące zdrowia oraz twierdzenia o przyczynach zmian klimatu - powiedziała.
Europejczycy zostali poproszeni o odniesienie się do stwierdzenia: "nauka i technologia czyni nasze życie łatwiejszym, zdrowszym i bardziej wygodnym".
Całkowicie zgodziło się z nim 16 proc. badanych Polaków (to mniej o 6 pkt. proc. w odniesieniu do badania z 2021 r.). Skłonnych zgodzić się z nim jest 53 proc. (o 1 pkt proc. więcej). Ani zgadza, ani nie zgadza się - 21 proc. (to wzrost o 4 pkt. proc.). Skłonnych nie zgodzić się z tym stwierdzeniem jest 7 proc. (bez zmian), a całkowicie nie zgadza się 2 proc. (wzrost o 2 pkt. proc.). Odpowiedzi "nie wiem" udzieliło 1 proc. badanych (o 1 pkt proc. mniej).
Oznacza to, że w sumie zgodziło się z tym stwierdzeniem 69 proc. badanych Polaków (to mniej o 5 pkt. proc.), nie zgodziło się 9 proc. (to wzrost o 2 pkt. proc.).
54 proc. badanych Polaków zgodziło się ze stwierdzeniem, że sztuczna inteligencja wykorzystana w nauce wpłynie na postęp w odkryciach, które doprowadzą nas do rozwiązania głównych wyzwań takich jak zmiany klimatyczne i poważnych chorób. Przy czym w tej grupie 5 proc. zgodziło się całkowicie, a 49 proc. "jest skłonnych się zgodzić". 12 proc. - nie zgodziło się, a 31 proc. udzieliło odpowiedzi: ani się zgadzam, ani się nie zgadzam.
Badanie Eurobarometr "Wiedza i podejście Europejczyków do nauki i technologii" wykonano we wrześniu i październiku 2024 r.
