Protest osób z niepełnosprawnościami. O co walczą w Sejmie?

Wczoraj posłanka Koalicji Obywatelskiej Iwona Hartwich poinformowała, że opiekunowie dorosłych niepełnosprawnych wraz ze swoimi podopiecznymi wznawiają protest w Sejmie. 

Protestujący złożyli dziś w izbie niższej podpisy i obywatelski projekt ustawy o podwyższeniu renty socjalnej do poziomu minimalnego wynagrodzenia. Grupa domaga się, by parlamentarzyści zajęli się nim jeszcze na trwającym posiedzeniu Sejmu, ale marszałek Elżbieta Witek przekazała, że nie jest to możliwe.

Zrównanie renty socjalnej z minimalnym wynagrodzeniem to główny postulat protestujących. Od 1 marca 2023 r., po rewaloryzacji, dorośli niepełnosprawni otrzymują rentę socjalną w wysokości 1588,44 zł brutto. Gdyby zmiany weszły w życie, to mogliby liczyć na 3490 zł brutto.

W 2018 roku niepełnosprawni domagali się szeregu zmian. Po 40-dniowym proteście na sejmowych korytarzach pięć lat temu zrealizowano dwa postulaty.

Po pierwsze, rząd pod presją protestujących zdecydował się na wprowadzenie dodatku rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych niezdolnych do samodzielnej egzystencji po ukończeniu 18. roku życia w wysokości 500 złotych miesięcznie.

Po drugie, zrealizowano postulat dotyczący zrównania kwoty renty socjalnej z najniższą rentą z ZUS z  tytułu niezdolności do pracy. Ta kwota ma wzrastać do równowartości minimum socjalnego obliczonego dla gospodarstwa domowego z osobą niepełnosprawną.

Osoby z niepełnosprawnością, ich opiekunowie, fundacje działające na ich rzecz od lat podkreślają, że w Polsce konieczne są zmiany systemowe. Problemem, jak zauważa też Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, jest fakt, że w naszym kraju jest sześć systemów orzekania o niepełnosprawności.

Cztery systemy - w ramach ZUS, KRUS, MSWiA i MON - ustalają uprawnienia do świadczeń rentowych. Piąty orzeka o stopniu niepełnosprawności, a szósty o sprawach dotyczących kształcenia specjalnego.

Cytat

Ludzie skarżą się na konieczność poddawania się badaniom przez różne zespoły orzecznicze, które biorą pod uwagę różne aspekty stanu zdrowia. Dla osób chorych wiąże się to z dużymi utrudnieniami, zwłaszcza w okresie pandemii. Dotyczy to także pozyskiwania i kompletowania dokumentacji medycznej z przebiegu leczenia. Przepisy są sprzeczne, dezorientują osoby z niepełnosprawnościami i utrudniają im korzystanie ze swoich praw

czytamy na stronie RPO.

Już w 2017 roku powstał Międzyresortowy Zespół ds. Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy pod kierownictwem Gertrudy Uścińskiej, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Efekty pracy zespołu nad reformą zawarto w Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021-2030, którą przyjęto 16 lutego 2021 r.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk już w 2021 roku pytał minister Marlenę Maląg o stan prac nad reformą systemu. Na pismo odpowiedział Paweł Wdówik, sekretarz stanu i pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, który stwierdził, że trwają prace analityczno-legislacyjne nad zmianą sytemu. Później, we wrześniu 2022 roku Wdówik przekazał, że zmiana systemu wymaga nowelizacji 80 ustaw, systemów informatycznych i łączy się z ogromnymi skutkami dla państwa, dlatego zaproponowano etapowe wprowadzanie zmian. 

Wejście w życie pierwszego etapu reformy przewidziane zostało na 1 stycznia 2024 roku. W kolejnej odpowiedzi, z 28 listopada 2022 r., Wdówik podkreślił, że wyjaśniał kwestie związane ze świadczeniem uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć TUTAJ.

O wsparcie finansowe mogą się starać opiekunowie osób z niepełnosprawnością. Chodzi o świadczenia opiekuńcze, uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji i gminne na rzecz rodziny.

Jak wynika z ustawy o świadczeniach rodzinnych, o świadczenie pielęgnacyjne może się starać matka, ojciec, osoba stanowiąca rodzinę zastępczą, inne osoby, które zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym mają obowiązek alimentacyjny, ale nie mogą to być opiekunowie z wysoką niepełnosprawnością. Warunkiem jest jednak, że opiekun musi zrezygnować z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, żeby zaopiekować się osobą z orzeczeniem niepełnosprawności.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby, którą trzeba się zaopiekować, powstała nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, ale nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Świadczenie pielęgnacyjne wynosi w 2023 roku 2 458 zł brutto.

Poza tym na osobę wymagającą opieki można się starać o zasiłek pielęgnacyjny i specjalny zasiłek opiekuńczy.

Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się na częściowe pokrycie wydatków na zapewnienie opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością osoby z niepełnosprawnością do samodzielnej egzystencji. Może ono zostać przyznane na niepełnosprawne dziecko, osoby powyżej 16. roku życia, jeżeli ta osoba ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, osobie niepełnosprawnej powyżej 16. roku życia z orzeczeniem o umiarkowanej niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała do ukończenia 21. roku życia, a także osobie, która ukończyła 75 lat. Zasiłek pielęgnacyjny od 1 marca 2023 r wynosi 294,39 zł.

Opiekunowie - jeśli nie podejmują zatrudnienia - mogą też otrzymać specjalny zasiłek opiekuńczy na stałą opiekę nad osobą z orzeczeniem o znacznej niepełnosprawności albo z takim orzeczeniem, gdzie trzeba zapewnić stałą lub długotrwałą opiekę lub pomoc innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz stały współudział na co dzień opiekuna dziecka przy jego leczeniu, rehabilitacji i edukacji.

Przysługuje on, jeżeli łączny dochód rodziny osoby z niepełnosprawnością w przeliczeniu na jedną osobę nie może przekroczyć 764 zł. Obecnie zasiłek wynosi 620 zł miesięcznie.