Wkrótce Środa Popielcowa - świeto ruchome, które nie ma stałej daty w kalendarzu. W który dzień wypada w 2025 roku? Jaka jest symbolika popiołu, którym tego dnia posypuje się głowy wiernych? Czy w Środę Popielcową trzeba być na mszy świętej? I wreszcie - kto powinien przestrzegać postu? Wyjaśniamy w tym artykule.
Środa Popielcowa przypada w tym roku 5 marca i na 40 dni przed Wielkanocą rozpoczyna czas Wielkiego Postu. W ten okres nie są wliczane niedziele, kiedy w Kościele rzymskokatolickim nie ma postu.
W tym roku Wielkanoc, która zgodnie z ustaleniami Soboru Nicejskiego (325 r.) jest obchodzona w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, wypada 20 kwietnia.
W dawniejszych czasach Popielec był również nazywany Wstępną (lub suchą) Środą. "Wstępną", ponieważ był pierwszym dniem Wielkiego Postu, a "suchą" ze względu na ścisły post tego dnia.
Na znak rozpoczętego czasu pokuty, co roku w Środę Popielcową w kościołach księża posypują głowy wiernych popiołem, który jest symbolem przemijalności, nicości, pokory, smutku i żałoby, a w znaczeniu biblijnym - pokuty i zniszczenia czegoś, aby mogło powstać coś nowego.
Kapłani, posypując głowę wiernych popiołem, wypowiadają słowa: "Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz" lub "Nawracajmy się i wierzmy w Ewangelię". Niektórzy przynoszą ze sobą również książeczki religijne, w których, między stronami, ksiądz umieszcza szczyptę popiołu do zaniesienia nieobecnym na mszy świętej.
Popiół do posypywania głów pochodzi ze spalonych palm (poświęconych w Niedzielę Palmową). Te z kolei są symbolem powitania Jezusa w Jerozolimie, gdy na jego drodze ludzie kładli gałązki palmy, a kilka dni później skandowali "ukrzyżuj go!".
Zgodnie z instrukcją z Mszału Rzymskiego, popiół na Środę Popielcową powinien pochodzić ze spalonych ubiegłorocznych gałęzi palm. Nie wystarczy jednak spalić ich w ognisku, bo wtedy popiół może mieć niską jakość. Odpowiedni na Popielec popiół uzyskuje się z powolnego spalania bez dostępu tlenu. Dlatego wiele parafii kupuje gotowy popiół w sklepach z dewocjonaliami.
Środa Popielcowa nie jest świętem nakazanym, co oznacza, że wierni nie muszą tego dnia uczestniczyć we mszy św. Jednocześnie duchowni podkreślają, że tak ważny okres liturgiczny warto rozpocząć od uczestnictwa w eucharystii.
Poza każdą niedzielą obowiązkowe jest 5 świąt w roku:
- Święto Bożej Rodzicielki Maryi (1 stycznia),
- Objawienie Pańskie (6 stycznia),
- Boże Ciało (święto ruchome, w tym roku - 19 czerwca),
- Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia),
- Wszystkich Świętych (1 listopada),
- Boże Narodzenie (25 grudnia).
W Środę Popielcową - zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego - obowiązuje tzw. post ścisły. Dotyczy on wiernych od 18. do 60. roku życia. Oznacza to, że mogą oni spożyć trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden do syta.
Wiernych powyżej 14. roku życia w Środę Popielcową obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych.
Przez cały okres Wielkiego Postu Kościół proponuje wiele form wielkopostnej modlitwy wspólnotowej: Gorzkie żale, drogę krzyżową, adorację krzyża, czy nabożeństwa pokutne, podczas których można przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania. Szczególną formą przygotowania do Świąt Wielkanocnych są też różnego rodzaju rekolekcje.
