Laureatką tegorocznego Nobla z literatury została francuska autorka Annie Ernaux. Szwedzka Akademia nagrodziła ją za "odwagę i chirurgiczną precyzję, z jaką odkrywa korzenie wyobcowania oraz społecznych ograniczeń, jakim podlega jednostkowa pamięć".
Ernaux w swojej twórczości bezustannie i pod różnymi kątami przygląda się życiu naznaczonemu licznymi problemami związanymi z płcią, językiem i klasą społeczną - napisała Szwedzka Akademia.
Urodzona w 1940 roku Annie Ernaux jest jedną z najważniejszych francuskich pisarek współczesnych, feministką, absolwentką wydziału literatury współczesnej na uniwersytetach w Rouen i Bordeaux.
Wychowała się w Yvetot w robotniczej rodzinie. Po studiach pracowała w szkołach, gdzie uczyła języka francuskiego.
Jako pisarka zadebiutowała w 1974 r. autobiograficzną powieścią "Les Armoires vides" o studentce, która poddaje się nielegalnemu zabiegowi aborcji.
W 2021 r. jej książkę przeniosła na wielki ekran Audrey Diwan. Film był zatytułowany "Zdarzyło się".
Obecnie Ernaux ma na swoim koncie ponad 20 książek, wśród nich "Ce qu'ils disent ou rien", "Miejsce" i "Une femme".
Zdobyła wiele prestiżowych nagród, wśród nich Nagrodę Renaudot, Nagrodę im. Marguerite Yourcenar oraz Premio Strega Europeo. W 2019 r. jej książka "Lata" znalazła się na krótkiej liście nominacji do Nagrody Bookera. "Lata" ukazały się w Polsce w tym roku nakładem wydawnictwa Czarne. Wcześniej, w 1989 roku, PIW opublikował mikropowieść "Miejsce".
Annie Ernaux - wraz z synem (David Ernaux-Briot) wyreżyserowała dokument "The Super 8 Years", który w maju tego roku zaprezentowano w sekcji Directors’ Fortnight 75. festiwalu w Cannes. To o film o tym, jak buduje się własne życie. Ta osobista historia może przywodzić na myśl podróż wielu kobiet i rodzin - mówiła o nim francuska pisarka.
Akademii Szwedzkiej nie udało się skontaktować z Annie Ernaux przed ogłoszeniem werdyktu, jak to jest w zwyczaju. O otrzymaniu literackiego Nobla pisarka dowiedziała się odbierając telefon od reportera szwedzkiej agencji TT. Nie! Naprawdę? - zareagowała Ernaux.
Pracowałam dziś rano, telefon dzwonił cały czas, ale nie odbierałam - dodała nowa noblistka.
Szef działu kultury największego szwedzkiego dziennika "Dagens Nyheter" Bjoern Wiman ocenił, że tegoroczny werdykt można określić jako "klasyczny" oraz "oczekiwany". Dzięki Nagrodzie Nobla pisarka stanie się bardzo popularna. Wybór Annie Ernaux pokazuje, że Akademia Szwedzka bierze pod uwagę nie tylko jakość, której niezaprzeczalną reprezentantką jest noblistka, ale również rozkład płci oraz oczekiwania publiczności - podkreślił Wiman.
Literacki Nobel jest przyznawany od 121 lat. Cztery razy wyróżniono nim dwie osoby jednocześnie, a siedem razy w ogóle nie wyłoniono laureata.
Szwedzką Akademię, na wzór Akademii Francuskiej, założył król Gustaw III w 1786 r. Liczy ona 18 członków. W skład Akademii wchodzą pisarze, poeci, filolodzy i językoznawcy. W 1897 r. członkowie Szwedzkiej Akademii dowiedzieli się z testamentu Alfreda Nobla - wynalazcy dynamitu - że mają stanowić jury międzynarodowej nagrody, przyznawanej co roku jakiemuś pisarzowi za "najwybitniejsze dzieło o tendencjach idealistycznych".
Członkowie Akademii, której zadaniem była troska o czystość języka szwedzkiego i popularyzowanie szwedzkiej literatury, nie czuli się powołani do oceniania literatury światowej. Pięć lat później - w 1901 roku - uznali jednak, że francuski poeta Rene Sully Prudhomme spełnia podane w testamencie Nobla kryteria i przyznali mu nagrodę.
