Twoje Miasto w Faktach RMF FM zawitało na mroźne Podlasie. Odwiedziliśmy prawdziwą perłę tej krainy - Supraśl, miasto nad rzeką o tej samej nazwie, siedzibę gminy w powiecie białostockim. Przed Domem Ludowym stanęło żółto-niebieskie miasteczko RMF FM.
Supraśl jest jednym z najładniejszych i urokliwych miast w Polsce. Liczy niespełna 5 tysięcy mieszkańców, leży na rozległej polanie w samym środku Puszczy Knyszyńskiej, 16 km od Białegostoku. Szczyci się 500-letnią historią, w której splatają się tradycje katolickie, prawosławne i unickie. Dzięki walorom ekologicznym, czystości powietrza, brakowi ośrodków przemysłowych, unikalnemu mikroklimatowi oraz znajdującym się w pobliżu bogatym złożom borowin, w roku 2001 Supraśl uzyskał status uzdrowiska.
Na otaczających miasto najcenniejszych obszarach Puszczy Knyszyńskiej, w roku 1988 utworzono Park Krajobrazowy im. prof. Witolda Sławińskiego. Jest to największy obszar chroniony tego typu w Polsce - zajmuje blisko 75 tysięcy hektarów. Jego siedziba mieści się w zabytkowym dworku Zacherta. Jednak Supraśl to nie tylko przyroda. Od roku 1991 w mieście działa założony przez reżysera Piotra Tomaszuka oraz grupę współpracujących z nim artystów Teatr Wierszalin. Grane tu spektakle cechuje niezwykła prostota, pełno w nich śpiewu i muzyki, a drewniane rzeźby, figury i maski współistnieją na scenie z żywymi aktorami. Wierszalin porównywany jest przez krytykę do takich światowych sław jak Teatr Laboratorium Jerzego Grotowskiego czy Cricot 2 Tadeusza Kantora. Zespół gościł na scenach Tokio, Chicago, Toronto, Londynu, Sydney, na Wystawie Światowej EXPO 2000 w Hanowerze, wielokrotnie występował w Niemczech, Włoszech i Szwajcarii, odniósł spektakularny sukces występując w 2005 roku na scenie nowojorskiego Teatru La Mama. Teatr Wierszalin jest trzykrotnym laureatem prestiżowej nagrody Fringe First przyznawanej na światowym festiwalu teatralnym w Edynburgu.
Wielu niezapomnianych wrażeń przyjezdnym zapewni udział w Szwędaczkach Supraskich. Spacery w ciemnościach z pochodniami przez miasto i przyrodniczym szlakiem w dolinie rzeki na pewno długo pozostaną w pamięci. Na trasie czekają wróżby z nasion, legendy Supraśla, podania ludowe, przysłowia, spotkanie z Duchem Puszczy. Niepowtarzalna atmosfera miasta zauważona została przez twórców filmowych. W Supraślu nagrywane były niektóre sceny do filmów Jacka Bromskiego "U Pana Boga w ogródku" oraz "U Pana Boga za miedzą", a także do serialu TVP "Blondynka".
Swoje powstanie Supraśl w duży stopniu zawdzięcza prawosławnym mnichom, którzy w roku 1501 przenieśli tu swój monastyr z odległego o niespełna 30 km Gródka. Z wydarzeniem tym związana jest legenda, którą w XVIII-wiecznych kronikach klasztoru umieścił unicki mnich ojciec Mikołaj Radkiewicz "Najprzód roku 1498 w Gródku tę ławrę, albo monastyr fundować zaczął p.m. Aleksander Chodkiewicz wojewoda nowogródzki i marszałek wielki Wielkiego Księstwa Litewskiego w dobrach swych dziedzicznych, stąd o mil 4, i tam na pierwszym tym funduszu osadził był zakonników zakonu świętego Bazylego Wielkiego, żadnych jeszcze nie czyniąc im zapisów, i pierwszy był superior albo hegumen Paphnutiusz Sieheń. A gdy te miejsce w lat dwie nie spodobało [się] zakonnikom, prosili fundatora, aby na innym spokojniejszym miejscu ich ufundował. Ten pan świątobliwy pozwolił im onego samym upatrywać i obrać. A tak już mając na to od fundatora konsens, zrobili krzyż drewniany i puścili z Gródka rzeką Supraślem tą intencyją, gdzie na którem miejscu stanie, tam się mieli kontentować. Jakoż z prowidencyji Pana Boga na tak pięknym, spokojnym i pożytecznym miejscu nazywającym się Hrudzie w puszczy Błudowskiej, dziedzicznych dobrach tegoż fundatora, pomieniony krzyż przy brzegu rzeki Supraśla znalazłszy, oznajmili fundatorowi, który przeniozszy z Gródka zaczął fundować".
Wraz z rozbudową klasztoru rosła także przyklasztorna osada. Po raz pierwszy Supraśl jako miasto wymieniony został w bulli papieża Piusa VI z 1798 r. erygującej tu stolicę biskupstwa unickiego. Po upadku Rzeczypospolitej w 1839 r. carat zlikwidował Cerkiew Greko-Unicką, a jej majątek, duchownych i wiernych włączył do Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W XVIII wieku do miasta zaczęli przybywać fabrykanci z Niemiec i Królestwa Polskiego, którzy budując tu swoje zakłady unikali opłat celnych na swoje wyroby wywożone do Rosji. Dzięki m.in. Huffertowi, Zachertowi, Buchholzowi, Jansenowi, Supraśl w krótkim czasie stał się w Obwodzie Białostockim ważnym ośrodkiem włókiennictwa, a liczba mieszkańców w roku 1857 wzrosła do prawie 3,5 tysiąca. To z tamtego okresu pochodzi najwięcej supraskich zabytków, wśród nich Kościół parafialny Św. Trójcy, kościół parafialny pw. NMP Królowej Polski, kaplica rodowa i dworek Zacherta, drewniane domy tkaczy, zespół fabryczny Jansena oraz zbudowany pod koniec XIX wieku pałac rodziny Buchholtzów.
To miejsce, w którym przed ponad pięcioma wiekami rodziła się historia Supraśla. Jest jednym z kilku prawosławnych klasztorów męskich w Polsce. Podlega Diecezji Białostocko-Gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. W skład całego kompleksu wchodzą: XVI- wieczna Cerkiew Zwiastowania NMP, XVII -wieczny Pałac Archimandrytów zwany także Pałacem Opatów, zbudowana w roku 1752 roku brama-dzwonnica oraz pochodzące z XVII i XVIII wieku pozostałe zabudowania. Obecnie w Pałacu Opatów znajduje się Muzeum Ikon - interaktywne muzeum sztuki sakralnej wschodniego chrześcijaństwa. Supraski Monaster w roku 2011 uznany został za siódmy cud Polski.
Na szczególna uwagę zasługuje także unikalna gotycka cerkiew obronna, wysadzona przez Niemców w 1944 roku i odbudowana w latach 80 i 90-tych ubiegłego wieku, bezpowrotnie jednak stracony został wykonany przez gdańskich snycerzy barokowy ikonostas z XVII wieku. Od 2004 roku na terenie Monasteru działa prawosławna Akademia, zajmująca się pielęgnowaniem, rozwojem i upowszechnianiem tradycji, wartości i duchowości prawosławia. W czasie prawosławnej Wielkanocy w Klasztorze odbywa się Międzynarodowy Festiwal Dzwonów Cerkiewnych. W Cerkwi pw. Zwiastowania NMP spoczęło ciało zwierzchnika prawosławnego ordynariatu w Wojsku Polskim o. Mirona Chodakowskiego, który zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiej w roku 2010.
Siedzibą placówki będącej oddziałem Muzeum Podlaskiego jest Pałac Archimandrytów - jeden z obiektów supraskiego Monastyru. Pomysł utworzenia muzeum powstał w roku 1998, pierwszą ekspozycję zainstalowano prawie 10 lat później. Aktualnie w jego zbiorze znajduje się około 1,2 tys. ikon. Zachwycić się tu można nie tylko zbiorami, ale także nastrojem jaki tworzą sale stylizowane na pustelnicze pieczary, wnętrza cerkwi, wiejską chatę. Prezentację eksponatów dodatkowo wzbogacają pokazy multimedialne oraz muzyka cerkiewna. Duża część ikon jest darem celników, którzy zatrzymali je w czasie prób przemytu do Polski. W muzeum obejrzeć można m.in. ikony związane z Chrystusem, Matką Boską i z 12 najważniejszymi świętami prawosławnymi. Najstarsze pochodzą z XVIII wieku. Jedną z 9 sal poświęcono ikonom różnych świętych, a w ostatniej prezentowane są freski, które częściowo udało się uratować z wysadzonej w roku 1944 przez Niemców cerkwi. W czasie zwiedzania widzowie obejrzą trzy filmy: o malowaniu ikon, historii supraskiego klasztoru oraz o cerkwiach na Podlasiu.
Dodatkową atrakcją jest możliwość sprawdzenia swoich umiejętności w malowaniu ikon.
Zwiedzając Muzeum Ikon nie można pominąć mieszczącego się obok Muzeum Sztuki Drukarskiej i Papiernictwa. Najstarsza maszyna drukarska będąca w jego zbiorach pochodzi z połowy XVIII wieku.
Pałac rodziny Buchholtzów w Supraślu jest jedynym kompletnie zachowany fabrykanckim zespołem rezydencjonalnym w województwie podlaskim. Jego budowa przypada na lata 1892-1903. W skład zespołu wchodzą również stajnia, wozownia, stróżówka oraz fragmenty parku. We wnętrzach pałacu zachowało się wiele elementów pierwotnego wystroju i wyposażenia.
Od 1959 r. mieści się tu Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. Artura Grottgera. Jego absolwenci uzyskują tytuł plastyka w jednej z czterech specjalności: tkanina artystyczna, snycerstwo, fotografia, grafika. Jedną z absolwentek Liceum jest znana aktorka i dziennikarka Agnieszka Maciąg.
(ph)