Brama dawnego obozu w Świętochłowicach-Zgodzie, jedyna zachowana materialna pozostałość po miejscu kaźni tysięcy Górnoślązaków, została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego. To symboliczne i historyczne upamiętnienie ofiar Tragedii Górnośląskiej, które otwiera drogę do przeprowadzenia prac renowacyjnych i uporządkowania terenu wokół bramy.
Decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zakończyło się postępowanie administracyjne w sprawie wpisania bramy dawnego obozu w Świętochłowicach-Zgodzie do rejestru zabytków. Obiekt ten to jedyny zachowany element poobozowej infrastruktury, który przetrwał próbę czasu oraz celowe działania mające na celu zatarcie śladów.
Nie ulega wątpliwości, że brama ma gigantyczną wartość historyczną - podkreśla Henryk Mercik, konserwator zabytków i współautor wniosku o jej ochronę. Jej zachowanie leży bezsprzecznie w interesie społecznym, jako miejsca pamięci - dodaje.
Brama była świadkiem dramatycznych wydarzeń zarówno z czasów II wojny światowej, gdy obóz działał jako podobóz KL Auschwitz, jak i okresu powojennego, gdy został przejęty przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego PRL. W obozie przetrzymywano m.in. mieszkańców Górnego Śląska, uznanych za Niemców na podstawie drugiej kategorii volkslisty.
W ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego "Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju" przyznano 261 tys. zł na renowację bramy. Środki te pozwolą m.in. na konserwację obiektu oraz uporządkowanie terenu wokół. Urząd Miasta Świętochłowice planuje także zmianę napisu na makiecie obozu, odsłoniętej w 2022 roku.
Dotychczasowy napis "Obóz dwóch totalitaryzmów - niemieckiego i komunistycznego" wzbudził kontrowersje wśród regionalistów i przedstawicieli mniejszości niemieckiej, którzy zaproponowali bardziej precyzyjne określenie: "nazistowskiego i komunistycznego".
Podczas najbliższej sesji Sejmiku Województwa Śląskiego, zaplanowanej na 14 kwietnia 2025 roku, radni mają zdecydować o przyznaniu dodatkowych 200 tys. zł na prace związane z uporządkowaniem otoczenia bramy.
To kolejny krok w kierunku przywracania pamięci o Tragedii Górnośląskiej i właściwego uhonorowania ofiar represji obu totalitaryzmów.
Brama obozu w Świętochłowicach-Zgodzie to dziś nie tylko zabytek - to niemy świadek historii, której pamięć nie może zostać zatarta.
