Nie wiemy, jaki był pierwszy spektakl. Wiadomo, że odbył się 20 października 1822 roku. Wtedy swoje artystyczny żywot rozpoczął Teatr Stary w Lublinie. Niewiele brakowało a w latach 80. XX wieku przestałby istnieć. W ostatniej chwili go uratowano.
Aby uczcić ten wyjątkowy jubileusz Teatr Stary przygotował monodram "Lear" na podstawie Williama Szekspira w wykonaniu Andrzeja Seweryna. Premiera spektaklu, w reżyserii Janusza Opryńskiego ze scenografią Justyny Łagowskiej, odbędzie się w czwarek o g. 19.00.
Data jest symboliczna. Od momentu, kiedy trupa Karola Bauera wystawiła pierwszy spektakl w nowo wybudowanym gmachu teatru u zbiegu ulic Dominikańskiej i Jezuickiej minęło 200 lat, a pierwszą udokumentowaną realizacją był właśnie "Król Lear" z aktorem Janem Kochanowskim w roli głównej.
Oprócz premiery od jutra we foyer teatru będzie można oglądać stałą wystawę nawiązującą do niezwykłej historii obiektu. Każde z pięter jest poświęcone jest innemu okresowi w bogatych dziejach sceny. Teatr zaplanował oprowadzania kuratorskie, podczas których widzom towarzyszyć będą autorzy ekspozycji.
- 13.11 oprowadza Justyna Łagowska - autorka koncepcji i reżyserka wystawy
- 20.11 oprowadzają Katarzyna Drobek, Magdalena Wiśniewska - architektki wystawy
- 27.11 oprowadza Jarosław Cymerman - odpowiedzialny za część merytoryczną poświęconą dziejom Teatru
- 04.12 oprowadza Dorota Buchwald - odpowiedzialna za część merytoryczną poświęconą dziejom Teatru
- 11.12 oprowadza Maciej Gil - odpowiedzialny za część merytoryczną poświęconą kinu w Teatrze.
20 października ruszy nowa, jubileuszowa strona internetowa, z którą będzie można również się połączyć za pomocą QR kodów zwiedzając wystawę. Mamy dosyć ograniczoną przestrzeń i możemy pokazać tylko niewielki wycinek historii, dlatego będą odsyłacze do internetu - mówi Karolina Rozwód, dyrektorka Teatru Starego.
"Ridendo castigat mores" - "Śmiech naprawia obyczaje". Takie motto umieszczono w 1822 roku nad sceną nowo powstałego Teatru Zimowego, znanego dzisiaj jako Teatr Stary. Inicjatorem budowy i pierwszym właścicielem Teatru był oficer napoleoński, inżynier i architekt miejski Łukasz Rodakiewicz. Elewację budynku przyozdobiono charakterystycznymi płaskorzeźbami gryfów i masek, które przetrwały do dziś.
Teatr funkcjonował jako instytucja impresaryjna, wynajmująca swoją scenę wędrownym trupom dramatycznym z całego kraju. Na deskach Teatru pojawiały się zatem: komedie, tragedie, farsy i opery, a także pantomimy czy tzw. żywe obrazy.
Tempo budowy było zaskakująco szybkie. W korespondencji z Lublina w "Gazecie Warszawskiej" z 1822 r. można przeczytać: "Nad wielkie spodziewanie nasze olbrzymią niemal siłą, bo w ciągu czterech tylko miesięcy, stanął teatr w Lublinie, kosztem JP Rodakiewicza nowo z fundamentu wymurowany, wewnątrz dosyć obszerny i (wyjąwszy małe niedogodności, które z czasem poprawić się dadzą) dobrze urządzony". Tą niedogodnością był brak dachu, który został dobudowany już w czasie działalności teatru.
Po śmierci Łukasza Rodakiewicza w 1853 roku opiekę nad Teatrem objęła jego córka Julia wraz z mężem, Romualdem Makowskim. Od tego czasu budynek zwano "Teatrem Makowskich" lub "Teatrem Julii Makowskiej". To właśnie staraniom Julii Makowskiej, wielkiej miłośniczki sztuki teatralnej, lublinianie zawdzięczali pierwszą w Polsce kolekcję pamiątek teatralnych oraz odnowienie wnętrza gmachu. Na przełomie XIX i XX w. Teatr zmieniał nazwę na "Rozmaitości", "Panteon" i "Powszechny".
Teatr Stary wprowadził Lublin w erę kina. Pierwszy pokaz kinematografu w 1899 roku. W 1907 otwarto tu jedno z pierwszych w Polsce kin pod nazwą "Theatre Optique Parisien".
Okres międzywojenny nie był dla tej sceny szczęśliwy. Nieliczne występy żydowskich trup teatralnych oraz rzadkie pokazy filmowe zakończyły się w 1920 r. wraz z zamknięciem budynku ze względu na zły stan techniczny. We wrześniu 1939 roku na budynek spadły bomby, kładąc kres wszelkiej działalności artystycznej.
Za to już w lipcu 1944 r. lublinianie mogli zobaczyć pierwszy powojenny pokaz filmowy. W 1952 roku z Teatru usunięto właścicieli i oddano go "pod opiekę" Wojewódzkiemu Zarządowi Kin. Przeprowadzony w latach 50-tych remont pociągnął za sobą fatalne konsekwencje. Bogata kolekcja plakatów i afiszy teatralnych należąca do rodziny Makowskich - właścicieli Teatru - uległa zniszczeniu. Budynek do 1981 r. funkcjonował jako kino Staromiejskie. Ostatecznie upadło.
Wskrzeszenia sceny dokonało miasto Lublin dokładnie 11 lat temu. Przejęło obiekt, który został nie tyle wyremontowany, co uratowany przed zawalaniem się - mówi Karolina Rozwód, od momentu reaktywacji dyrektorka Teatru. Od 10 lat instytucja działa, tak jak na początku, jako teatr impresaryjny. Na scenie prezentowali się praktycznie wszyscy najwybitniejsi Polscy aktorzy.
