Svante Pääbo, badacz genomów wymarłych krewnych człowieka, został laureatem tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Taka jest decyzja Komitetu Instytutu Karolińskiego w Sztokholmie.
Svante Pääbo to laureat Nagrody Nobla z medycyny 2022. To szwedzki biolog specjalizujący się w genetyce ewolucyjnej, twórca i kierownik Instytutu Maxa Plancka w Lipsku.
Nagrodę przyznano mu za badania genetyczne nad ewolucją człowieka. Pääbo wyróżniono za odkrycia dotyczące genomów odległych przodków współczesnego człowieka i badania ewolucji naszego gatunku. Ostatnie lata przyniosły tu przełom.
Pääbo dokonał rzeczy wydawało się niemożliwych, zsekwencjonował genom Neandertalczyka, przodka, o którym wiedzieliśmy, a także odkrył, że do naszego rozwoju przyczyniła się także inna gałąź, tak zwani Denisowianie. Wiarygodne badania DNA, pochodzącego sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat, to niezwykłe osiągnięcie eksperymentalne, także istotny krok do wyjaśnienia, co sprawia, że jesteśmy właśnie tacy, może też odsłonić niektóre z naszych tajemnic, także dotyczących zdrowia.
Noblista odkrył, że tranfer genów wymarłych człowiekowatych do genomu człowieka współczesnego (Homo sapiens) następował po wyjściu przodków ludzi z Afryki, około 70 tys. lat temu.
Ustalił też, że przepływ genów od wymarłych człowiekowatych do genomu współczesnego człowieka odgrywa istotną rolę w dzisiejszych czasach - na przykład wpływa na to, jak nasz układ odpornościowy reaguje na infekcje - napisał Komitet Noblowski.
Jego ojcem był laureat Nagrody Nobla z medycyny Sune Bergström, a matką estońska chemiczka Karin Pääbo. Bergström dostał Nobla dokładnie 40 lat temu w 1982 roku.
Svante Pääbo mieszka ze swoją żoną, genetykiem Lindą Vigilant oraz dwójką dzieci w Lipsku. Od roku 2000 jest członkiem Szwedzkiej Królewskiej Akademii Nauk.
Svante Pääbo został powiadomiony o przyznaniu Nobla przez sekretarza komitetu Thomasa Perlmanna telefonicznie już ok. godziny 10:00. "Był przeszczęśliwy. Spytał, czy może o tym powiedzieć swojej żonie" - zdradził Perlmann na konferencji prasowej.
Laureat Nagrody Nobla otrzyma nagrodę w wysokości 10 mln szwedzkich koron (900 357 dol./920 tys. euro).
Od 1901 do 2021 roku przyznano 122 Nagród Nobla z medycyny. Wśród laureatów było 12 kobiet.
Najmłodszym laureatem Nagrody Nobla z medycyny był Frederick G. Banting, który w wieku 32 w roku 1923 został uhonorowany za odkrycie insuliny.
Najstarszym laureatem był 87-letni Peyton Rous, który w 1966 roku dostał nagrodę za badania nad rakotwórczym działaniem niektórych wirusów.
Jutro Królewska Szwedzka Akademia Nauk wskaże laureata w dziedzinie fizyki, a następnie w środę, z chemii.
Nagrody Nobla w dziedzinach naukowych na ogół dzielą naukowcy, którzy wspólnie lub równolegle przyczynili się do przełomowego odkrycia lub udoskonalili metodę albo narzędzie służące badaczom. Zgodnie z testamentem fundatora szwedzkiego wynalazcy Alfreda Nobla kluczowym kryterium są korzyści dla ludzkości.
Pierwszy czwartek października to święto literatury. W Sali Giełdy na sztokholmskim Starym Mieście sekretarz Akademii Szwedzkiej Mats Malm ogłosi laureata literackiej Nagrody Nobla. Dwoje noblistów z ostatnich lat to tanzańsko-brytyjski pisarz Abdulrazak Gurnah (za 2021 rok) oraz amerykańska poetka Louise Glück (za 2020 rok). Może to wskazywać, że w tym roku większe szanse może mieć twórca z Europy.
W piątek uwaga świata skierowana zostanie na Oslo, gdzie tradycyjnie to norweski komitet przyzna Pokojową Nagrodę Nobla. Jak podał Instytut Nobla, w tym roku napłynęło 343 nominacji, z czego 251 to osoby, a 92 to organizacje. Jest to druga największa liczba zgłoszonych kandydatur w historii po 2016 roku, gdy było ich 372.
Z powodu trwającej na skutek rosyjskiej inwazji wojny w Ukrainie Pokojowa Nagroda Nobla może mieć szczególne znaczenie. W ubiegłym roku wyróżniono dziennikarzy, Marię Ressę z Filipin oraz Dmitrija Muratowa z opozycyjnej "Nowej Gaziety".
Laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii poznamy w poniedziałek 10 października w Sztokholmie. Fundatorem tego wyróżnienia jest Bank Szwecji i jest to jedyna dodatkowa Nagroda Nobla, o jakiej Alfred Nobel nie wspomina w swoim testamencie.
Nagroda Nobla to złoty medal i kaligrafowany dyplom, a także czek na 10 mln koron szwedzkich (920 tys. euro) w każdej z dziedzin.
Nagrody Nobla są wręczane od 1901 roku.
27 listopada 1895 roku Alfred Nobel złożył podpis na swoim testamencie. Testamencie, który stał się sensacją na skalę światową. Szwedzki wynalazca i bogacz spadkobiercom pozostawił nikłą część swojego majątku. Fortunę przeznaczył na ufundowanie nagród w takich dziedzinach jak fizyka, chemia, medycyna, literatura i za wysiłek pokładany w pokój.
