NIK poinformowała, że w wyniku kontroli przeprowadzonej w 2024 r. w Ministerstwie Spraw Zagranicznych ws. działalności konsularnej, Izba sporządziła i skierowała do prokuratury cztery zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przeciwko 12 funkcjonariuszom publicznym.
W przypadku 11 z tych osób Izba zawiadomiła o podejrzeniu przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych, działających przez to na szkodę interesu publicznego. W stosunku do jednej z osób NIK skierowała zawiadomienie dotyczące wyrządzenia znacznej szkody majątkowej Skarbowi Państwa.
NIK podała, że pierwsze z zawiadomień dotyczyło dopuszczenia do przystąpienia i do realizacji przez MSZ nieuchwalonego przez żaden organ i niespisanego w żadnym dokumencie programu Poland. Business Harbour. "W latach 2020-2023 doszło do wydania 95 545 wiz. Program był realizowany w okresie od dnia 9 września 2020 r. do dnia 26 stycznia 2024 r. bez podstawy prawnej, co odbywało się za wiedzą Ministra Spraw Zagranicznych, Sekretarza Stanu w MSZ, Podsekretarza Stanu oraz kolejnych dyrektorów Departamentu Konsularnego w MSZ. Program nie został uchwalony przez Radę Ministrów, ani nie został wprowadzony jako program ministerialny" - czytamy w komunikacie NIK.
Jak zauważa Izba, spowodowało to, że możliwość wjazdu na teren Rzeczypospolitej Polskiej otrzymały dziesiątki tysięcy cudzoziemców, głównie z Białorusi i Rosji. Mogli oni pracować na terytorium RP bez konieczności uzyskania zezwolenia oraz prowadzić działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Drugie zawiadomienie odnosiło się do kierowania przez pracowników MSZ, w tym przez kierownictwo resortu, żądań do polskich konsulów, dotyczących przyjmowania wniosków wizowych poza kolejnością, przyspieszenia rozpatrywania wniosków wizowych, podjęcia w stosunku do wskazanych osób określonych decyzji, czy wydawania wiz bez osobistego stawiennictwa aplikantów.
Kolejne zawiadomienie dotyczyło zorganizowania oraz przeprowadzenia na początku 2023 r. wizytacji konsulatu RP w Mumbaju, w sposób mający na celu skłonienie konsula do wydania pozytywnych decyzji wizowych dla odwołujących się cudzoziemców, podających się za członków ekipy filmowej.
Ostatnie zawiadomienie dotyczyło podjęcia decyzji o wynajęciu na potrzeby rozwoju Centrum Decyzji Wizowych (CDW) i Centrum Informacji Konsularnych (CIK) nieruchomości położonych w Łodzi oraz w Kielcach. "Decyzje te w ocenie NIK nie miały uzasadnienia merytorycznego, organizacyjnego ani ekonomicznego. Na skutek tych działań wydatkowano z budżetu państwa środki w wysokości co najmniej 681,9 tys. zł tytułem najmu i kosztów eksploatacji budynków" - napisano w komunikacie Izby.