Ekspert przypomina: Wspólnicy w spółce cywilnej odpowiadają całym swoim majątkiem

Jak w przypadku spółki cywilnej jak rozkłada się odpowiedzialność wspólników? Jakie najczęstsze pułapki czekają przy sporządzaniu umowy spółki? To tylko niektóre z pytań, jakie w tym tygodniu zadaliście naszemu ekspertowi. W ramach Mapy przedsiębiorczości w RMF FM przez cały tydzień przyglądaliśmy się procesowi zakładania spółek i zatrudniania pracowników. Na Wasze pytania odpowiadał prof. Krzysztof Wach z Katedry Przedsiębiorczości i Innowacji UEK. Publikujemy te najciekawsze i najczęściej zadawane. W przyszłym tygodniu w ramach naszej akcji zastanowimy się, czy możliwe jest stworzenie globalnej firmy w miesiąc. Zapraszamy!

13 listopada- piątek

Prof. Krzysztof Wach: Niestety obawiam się, że precyzyjna odpowiedź na tak postawione pytania w mediach wiąże się z kryptoreklamą danego producenta lub co najmniej z lokowaniem produktu. Mogę tylko bardzo ogólnie powiedzieć, że zarówno rynek oprogramowania jest bardzo bogaty, a na nim przoduje pewna polska firma z siedzibą w Krakowie, choć oczywiście jest też sporo dobrych programów innych polskich firm (tutaj również prym wiedzie inna firma mająca swój oddział w Krakowie, która oferuje dedykowane oprogramowanie dla małych przedsiębiorstw, a jej produkty mogę polecić), w końcu na rynku jest też kilka międzynarodowych marek takich produktów. Podobnie rynek wydawniczy i poradnikowy jest bardzo bogaty, większość poradników jest bardzo pobieżna, ale zdarzają się i takie, które działają od lat 90. XX wieku i jakość ich produktów jest godna polecenia.

Prof. Krzysztof Wach: Wspólnicy w spółce cywilnej odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami, a to oznacza, że każdy ze wspólników odpowiada za całość zobowiązań spółki, choć odpowiedzialność ta jest solidarna. Dla lepszego zilustrowania można tutaj przywołać przykład małżeństwa, gdzie z reguły odpowiedzialność też jest solidarna (jeśli nie ma rozdzielności majątkowej).

Prof. Krzysztof Wach: Każdy przypadek jest inny, a problemy głownie mogą wynikać z (nie)rzetelności wspólnika. Podobnie jak z każdą umową - np. umowę zlecenie, która ma kilka paragrafów. Jak obydwie strony są rzetelne to standardowe zapisy wystarczają i wszystko przebiega sprawnie. Jeśli jedna ze stron umowy nie chce wywiązać się ze swoich zobowiązań, to nawet najlepiej zabezpieczona umowa nie pomoże i sprawa może skończy się długotrwałym postępowaniem sądowym, a nawet po orzeczeniu sądu i tak możemy mieć problem z jego egzekwowaniem. Warto jednak na samym początku zwrócić uwagę na szczegóły precyzyjne zapisy. Są tutaj dwa rozwiązania. Pierwsze z nich to skorzystanie z tzw. standardowej umowy spółki (można ją łatwo znaleźć w Internecie). Drugie rozwiązanie to sporządzanie umowy przez radcę prawnego lub notariusza. Ta druga możliwość wiąże się oczywiście z poniesieniem większych nakładów finansowych, warto jest jednak je ponieść. Dobry radca prawny z długoletnim doświadczeniem i praktyczną znajomością implikacji wynikającą z poszczególnych zapisów jest tutaj idealnym rozwiązaniem. Warto pamiętać, że prawnik działać może na korzyść danej strony (np. prawnik danej firmy zawsze działa na jej korzyść i umowy będą dla niej korzystne, a mniej korzystne dla osób je podpisujących) choć zgodnie z przepisami prawa. Wybór odpowiedniego prawnika jest tutaj zatem kluczowy. Pytanie jest zdecydowanie do prawnika, a nie do ekonomisty, którym jestem.

Prof. Krzysztof Wach: Majątek, czy udziały wniesione prze poszczególnych wspólników stają się majątkiem spółki i to spółka zgodnie z postanowieniami umowy dysponuje tym majątkiem. Inną kwestią jest to kto może reprezentować spółkę i podejmować decyzje finansowe - tutaj umowa może przewidywać zabezpieczenie i można ustalić, że takie decyzje muszą być podejmowane przez wszystkich wspólników, aby były wiążące. W praktyce jednak postępowanie takie ogranicza się do decyzji powyżej pewnej kwoty. Co do drugiej części pytania - prawa wspólników są takie, jak postanowiono w umowie, czyli (a) mogą to być wspólne decyzje wymagające zgody wszystkich wspólników, (b) może wystarczać decyzja tylko jednego ze wspólników, przy czym każdy z nich ma takie sama prawa, (c) wreszcie decyzje może podejmować wspólnik określony w umowie bez wpływu innych wspólników. Muszę nadmienić, że jest to już kolejne pytanie do prawnika, a nie do ekonomisty.

Prof. Krzysztof Wach: Ogólnie można odpowiedzieć, że status każdego wspólnika spółek praw handlowego reguluje kodeks spółek handlowych oraz umowa spółki, natomiast status wspólników spółki cywilnej reguluje kodeks cywilny. Bardzo proszę o doprecyzowanie pytania o jaką spółkę chodzi oraz o jakiego wspólnika nie będącego przedsiębiorcą. Przypominam, że zgodnie z polskimi przepisami prawa "przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą, za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności".

11 listopada- środa

Prof. Krzysztof Wach: Zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej pozwala na przerwę w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w wypadku właścicieli spółki. Spółka nie może zatrudniać pracowników w okresie zawieszenia działalności, zatem sprawa nie dotyczy pracowników, bowiem są oni formalną przeszkodą do zawieszenia działalności. Do wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej spółka musi obligatoryjnie dołączyć oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników.

Prof. Krzysztof Wach: W wypadku spółki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest możliwe pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników. Spółka nie może w okresie zawieszenia zatrudniać pracowników. W okresie tym nie opłaca się składem na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od wspólników. Wniosek o zawieszenie można zgłosić on-line za pośrednictwem Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej pod adresem: TU ZNAJDZIESZ SZCZEGÓŁY

Prof. Krzysztof Wach: Choć bezpośrednio nie istnieje prawny obowiązek uregulowania przez spółkę wszystkich jej zobowiązań przed zawieszeniem, to nawet w okresie zawieszenia spółka jest zobowiązana do regulowania swoich zobowiązań.

Prof. Krzysztof Wach: Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych likwidatorzy spółki zobowiązani się do sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji, a w tym bilansie ujawniony jest majątek.

Prof. Krzysztof Wach: Po zakończeniu likwidacji (wszystkich związanych z tym czynności), likwidatorzy spółki w likwidacji zgłaszają do sądu wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. Spółka przestaje istnieć z dniem wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego.

10 listopada - wtorek:

Prof. Krzysztof Wach: To wszystko zależy od konkretnych osób. Firmy rodzinne uważane są za bardziej stabilne, przechodzą z pokolenia na pokolenie, mają tradycje, a wspólników łączą także więzi rodzinne. Dane empiryczne wskazują, że takie spółki się doskonale sprawdzają, zwłaszcza w warunkach kryzysu. Oczywiście każda rodzina jest inna i kieruje się innymi wartościami, są rodziny, które się wspierają, a są i takie, w których dochodzi do ostrych konfliktów. Podobnie jest ze znajomymi i przyjaciółmi. Zatem trudno jest jednoznacznie powiedzieć, że owe "układy" się sprawdzają lub wręcz przeciwnie, są powodem nieszczęścia i rozpadu i spółki i znajomości. Podstawowe zabezpieczenie to właściwy podział kompetencji i odpowiedzialności pomiędzy wspólnikami, a on w dużej mierze zależy od danej formy prawnej. Kwestie te powinny być bardzo dobrze przemyślane i zaprojektowane przez zawiązaniem spółki. Należy pamiętać, że osoby fizyczne mają ograniczoną możliwość sprawdzania innych osób fizycznych ze względu na ochronę danych osobowych (np. dane bankowe, sąd). Większe uprawnienia mają przedsiębiorcy (np. Biuro Informacji Kredytowej BIK, Krajowy Rejestr Długów KRD). Rejestr Przedsiębiorców działający w ramach Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) obejmuje m.in. nazwiska członków zarządu oraz udziałowców, a po tych informacjach można wytropić pewne tzw. "spółki krzaki", z którymi póki co nie radzi sobie nawet polski wymiar sprawiedliwości. Podstawowe informacje w KRS można sprawdzić nawet w Internecie. Można też skorzystać z usług licznych na rynku wywiadowni gospodarczych, które w swoim zamyśle przypominają biura detektywistyczne, tylko odnoszą się do spraw biznesowych. Warto przynajmniej przeprowadzić zwykłą kwerendę na temat danych osób, a zwłaszcza zasięgnąć języka u wcześniejszych współpracowników lub kontrahentów - to tania, ale i dość skuteczna metoda.

ZOBACZ, JAK NA WASZE PYTANIA W UBIEGŁYM TYGODNIU ODPOWIADAŁA ANITA GOŁĘBIEWSKA

Prof. Krzysztof Wach: (1) Najogólniej można przyjąć ze spółki dzielimy na osobowe oraz kapitałowe, przy czym te pierwsze charakteryzują osobiste relacje pomiędzy wspólnikami, a odejście któregokolwiek ze wspólników oznacza koniec istnienia takiej spółki, z kolei kapitał, najczęściej liczony udziałami lub akcjami, jest podstawą spółek kapitałowych, który może być zbyty w wypadku odejścia ze spółki jednego ze wspólników. Przepisy polskiego prawa przewidują także specjalną formę spółki cywilnej, a także trzy spółki paneuropejskie zakotwiczone w prawie unijnym, które zostały zaimplementowane do polskiego porządku prawnego. Pełna klasyfikacja form prawnych dla działalności gospodarczej w Polsce przedstawia się następująco:

(2) Poszczególne rodzaje spółek, a dokładnie mówiąc poszczególny formy prawne, można porównywać na wiele sposobów, jednym z kryteriów jest odpowiedzialność wspólników i tak:

a) spółka cywilna - odpowiedzialność całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami,

b) spółka jawna - odpowiedzialność całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami,

c) spółka partnerska - każdy partner odpowiada za swoje poczynania i swoje sprawy,

d) spółka komandytowa - każdy komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem, a każdy komandytariusz odpowiada tylko do sumy komandytowej,

e) spółka komandytowo-akcyjna - każdy komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem, a każdy akcjonariusz odpowiada tylko do posiadanych akcji,

f) spółka z o.o. - spółka odpowiada do wartości swojego majątku, a odpowiedzialność wspólników jest ograniczona do wysokości wniesionych udziałów,

g) spółka akcyjna - spółka odpowiada do wartości swojego majątku, a odpowiedzialność akcjonariuszy jest ograniczona do posiadanych akcji

Prof. Krzysztof Wach: Firma ma kilka znaczeń w języku polskim. Po pierwsze w języku prawnym oznacza nazwę podmiotu. Po drugie w języku potocznym oznacza przedsiębiorstwo (jak mówią ekonomiści) lub podmiot gospodarczy (jak mówią prawnicy). Po trzecie w języku potocznym oznacza dobrą reputację. Rozumiem, że w pytaniu chodzi o majątek podmiotu gospodarczego. Każda forma podmiotu gospodarczego jest inaczej uregulowana i umocowana w prawie, inne przepisy odnoszą się do poszczególnych form prawnych, przy czym większość spółek uregulowana w jest w kodeksie spółek handlowych:

- spółka jawna, art. 58-85 ksh (artykuły dotyczą kwestii rozwiązania i likwidacji spółki),

- spółka partnerska, art. 98-101 ksh,

- spółka komandytowo-akcyjna, art. 148-150 ksh,

- spółka z o.o., art. 270-290 ksh,

- spółka akcyjna, art. 459-478 ksh.

Prof. Krzysztof Wach: To wszystko zależy od dokładnej formy prawnej spółki. O jakiej dokładnie spółce mówimy, bo każdy rodzaj spółki jest inaczej uregulowany? Niektóre spółki związane są z nieograniczoną odpowiedzialnością wspólników całym swoim majątkiem - w takim wypadku komornik oczywiście taka prawa ma, inne z kolei spółki gwarantują ograniczoną odpowiedzialność np. do wysokości posiadanych udziałów, wysokości wkładu, sumy komandytowej, w tym wypadku majątek osobisty jest chroniony. Rodzaje spółek zostały już omówiony w jednym z wcześniejszych pytań.

CHCESZ WYGRAĆ PIENIĄDZE DLA SWOJEJ FIRMY? SPRAWDŹ JAK

TU MOŻESZ ZADAĆ PYTANIE EKSPERTOWI: