Duża polityka i miasto trzech kultur. Odwiedzamy Bartoszyce!

Dzięki Waszym głosom, w cyklu Twoje Miasto w Faktach RMF FM prezentujemy dziś Bartoszyce - 25-tysięczną miejscowość położoną nad Łyną w województwie warmińsko-mazurskim. Niespełna 70 km stąd, w rosyjskim Kaliningradzie rozgrywane są grupowe mecze Mundialu 2018.

Na początek trochę historii. Do XIII wieku tereny, na których leżą Bartoszyce zamieszkiwane były przez pruskie plemię Bartów. Powstanie miasta, jak wielu innych w tym regionie Polski, związane jest z Zakonem Krzyżackim, który w roku 1240 wybudował tu drewnianą strażnicę, na miejscu której pod koniec XIII wieku stanął murowany zamek. W czasie wojen napoleońskich miasto stało się miejscem ważnych wydarzeń politycznych. W roku 1807 król Prus Fryderyk Wilhelm III podpisał tu z carem Rosji Aleksandrem I Traktat Bartoszycki - sojuszniczy układ przeciwko Napoleonowi. Podczas I wojny światowej mieściła się tu siedziba niemieckiego feldmarszałka Paula von Hindenburga. Działania w czasie II wojny światowej nie ominęły także Bartoszyc. Jego zniszczenia szacowane były na około 50 procent.

Położenie Bartoszyc na terenach, które na przestrzeni wieków należały do różnych narodowości miało duży wpływ na jego wielokulturowość. Po zakończeniu II wojny i znalezieniu się w granicach Polski nastąpił proces masowej wymiany ludności, w wyniku której spotyka się tu Niemców - dawnych mieszkańców Prus Wschodnich, ludzi z centralnej i wschodniej Polski, przesiedleńców z kresów wschodnich II Rzeczypospolitej (Wileńszczyzna, Wołyń) oraz Ukraińców z akcji "Wisła". Każda z tych grup wprowadzając swoje obyczaje, tradycje i kulturę tworzy wyjątkowy charakter miasta, nazywanego często miastem trzech kultur.

Dalszy rozwój Bartoszyc w dużej mierze związany jest z korzystną lokalizacją międzynarodowego przejścia granicznego w Bezledach, istnieniem Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz dobrze rozwiniętym zapleczem turystycznym. Wśród atrakcji turystycznych, które obowiązkowo trzeba zobaczyć wymienić należy Stare Miasto z zachowanym układem urbanistycznym z XIV wieku oraz gotycką Bramą Lidzbarską. Zbudowano ją prawdopodobnie w roku 1468 i obok dwóch innych bram była częścią średniowiecznych obwarowań miejskich. Budowlę wielokrotnie rozbudowywano, a w XIX wieku urządzono więzienie, które funkcjonowało do roku 1881. Obecnie mieści się tu studio lokalnej telewizji.

Bartoszyce słyną także z bab pruskich. Są to dwie kamienne figury, nazywane tu "Bartkami". Ich pochodzenie, przeznaczenie oraz wiek nie są do końca jasne. Przyjmuje się, że są dziełem plemion pruskich zamieszkujących te tereny i mogły przedstawiać pogańskie bóstwa, lokalnych bohaterów lub być dziełem fantazji twórców. Zabytkowe figury razem z postumentami mają po około 150 cm wysokości i można je oglądać u zbiegu ulic Marii Skłodowskiej-Curie oraz Bohaterów Warszawy. Podobna, kamienna baba stoi na dziedzińcu zamku w Olsztynie.

Najstarszą budowlą sakralną w mieście jest kościół rzymsko-katolicki Św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej. Jego budowę rozpoczęto prawdopodobnie wraz z aktem lokacyjnym w roku 1332. Na przestrzeni kilku wieków świątynię wielokrotnie przebudowywano, a w roku 1732 wzniesiono wieżę w jej obecnym kształcie. Szczególnie cennymi zabytkami są w niej kościelne organy z 1651 roku oraz fragmenty ołtarza wykonane w 1611 roku, przywiezione z kościoła w Tylży. Zabytkowymi budowlami są także kościół

Św. Jana Chrzciciela z XV wieku, oraz zbudowany w latach 1882-1883 kościół Św. Brunona. Wielokulturowości Bartoszyc możemy posmakować w lokalnej kuchni. W mieszczącej się w XVIII-wiecznym spichlerzu restauracji o swojskiej nazwie Stodoła serwowanych jest wiele potraw z dawnej Polski kresowej. Dodatkową atrakcją lokalu jest jego wystrój wnętrza - ściany z ciemnego drewna ozdobione narzędziami domowymi i gospodarskimi. Prezentując Bartoszyce nie sposób pominąć informacji o stworzonym w miejscowej jednostce wojskowej w czasach PRL batalionie kleryków. Wśród 600 przyszłych księży, służbę wojskową w latach 1966-1968 odbywał w nim błogosławiony ksiądz Jerzy Popiełuszko - kapelan Solidarności i obrońca praw człowieka. Niedaleko koszar, w których pół wieku temu służył stoi jego pomnik.

Atrakcją Bartoszyc są także liczne imprezy kulturalne, sportowe i rekreacyjne, nierzadko o charakterze regionalnym i międzynarodowym. “Kaziuki Wilniuki", “Wigilia Słowa", Wojewódzki Przegląd Teatrów Młodzieżowych "BAKCYL", Międzynarodowy Plener Plastyki, “BART FOLK FESTIWAL", Memoriał R. Rysztowskiego w podnoszeniu ciężarów czy zloty miłośników motocykli, organizowane przez miejscowy klub motocyklowy "WIRAŻ" to tylko niektóre z nich. Ciekawą pamiątką po zwycięskim dla Bartoszyc Turnieju Miast w 2009 roku jest stojąca na deptaku przy ul. Kętrzyńskiej fontanna z kamienną figurką. Można napić się z niej wody i odpocząć na jednej z ławeczek.

_(ag)