Naukowcy rozszyfrowali genetyczne uwarunkowania sztuczki, która sprawia, że rośliny z gatunku Gorteria diffusa z rodziny astrowatych skuteczniej wabią zapylające je owady. Dokładnie chodzi o samce owadów, które dają się zwabić widocznym na płatkach wizerunkiem... samic. Wystarczy by owad przyleciał, pokręcił się nieco, zanim się rozczaruje i odleci zdąży już roślinę zapylić. Badacze z Uniwersytetu w Cambridge piszą w najnowszym numerze czasopisma "Current Biology", że roślina nie ma specjalnych genów, które to umożliwiają, lecz twórczo wykorzystuje trzy zestawy genów, które oryginalnie służą do czego innego.

Żyjąca w Afryce Południowej Gorteria diffusa jest jedyną rośliną z rodziny astrowatych, która jest w stanie tak złożoną, przypominającą samicę muchy, strukture na swoich płatkach odtworzyć. Mechanizm, który pozwala na tak przekonujace, trójwymiarowe oszustwo fascynował naukowców od dawna. W najnowszej pracy badacze z Uniwersytetu w Cambrridge byli w stanie zidentyfikować trzy zestawy genów, które to umożliwiają. Co było największym zaskoczeniem, wszystkie mają inne, istotne dla tej rośliny funkcje, jeden steruje transportem żelaza, drugi mobilizuje do wzrostu włośniki korzeni, znacznie zwiększające ich powierzchnie chłonną. Trzeci zestaw, kontroluje proces wzrostu kwiatów. 

Autorzy pracy pokazują, jak wszystkie trzy zestawy genów aktywują się w płatkach, by pomóc roslinie zwiększyć zainteresowanie samców muchy. Geny odpowiadające za transport żelaza dodają ten metal do normalnych, czerwonych i fioletowych barwników płatków, dzięki czemu pojawia się na nich przypominająca muchę barwa niebiesko-zielona. Geny zajmujące się wzrostem włośników sprawiają, że plamka zaczyna rozbudowywać się w trzech wymiarach. Zestaw genów odpowiadających za sam wzrost płatków sprawia, że fałszywe muchy pojawiają się w różnych miejscach kwiatostanu. 

"Roślina nie wyewoluowała specjalnego genu "fałszywej muchy", była w stanie postąpić jeszcze zmyślniej. Wykorzystała istniejące i spełniające swoje funkcje geny także do tego, by oszukiwać owady" - mówi prof. Beverley Glover z University of Cambridge Department of Plant Sciences. To dało tym roślinom ewolucyjną przewagę, bo zaczęły przyciągać więcej samców owadów, które je zapylają. Gorteria diffusa żyje w trudnych warunkach Afryki Południowej, gdzie ma do dyspozycji tylko krótki okres deszczowy. By przeżyć, muszą się czymś wyróżnić. Najwyraźniej udało im się znaleźć sposób. Prawdopodobnie stało się dość szybko i względnie niedawno, 1,5-2 milionów lat temu.