Norweski Komitet Noblowski uważa za bezpodstawne zarzuty przeciwko działaczom rosyjskiego Stowarzyszenia Memoriał. Powinny one zostać wycofane - oświadczyła w środę przewodnicząca komitetu Berit Reiss-Andersen w oficjalnym komunikacie.
Szefowa komitetu wyraziła ubolewanie z powodu "działań prawnych podjętych przeciwko Janowi Raczyńskiemu i innym czołowym działaczom Memoriału". Zarzuty wobec działaczy "są bezpodstawne i muszą być wycofane" - dodała.
Raczyński, który jest szefem Memoriału, został wezwany we wtorek do Komitetu Śledczego. Nadano mu status świadka w sprawie karnej dotyczącej rzekomej "rehabilitacji nazizmu", wszczętej wobec niewymienionych z nazwiska działaczy Memoriału. Władze oświadczyły, że sprawą karną objęci są "pracownicy o nieustalonej tożsamości" tej organizacji.
Taki sam status świadków otrzymali: Aleksandr Gurjanow, który kierował sekcją polską Stowarzyszenia Memoriał, szef centrum praw człowieka Memoriał Oleg Orłow, a także działaczki: Aleksandra Poliwanowa, Galina Jordanska i Irina Ostrowska. W mieszkaniach pracowników Memoriału przeprowadzono we wtorek rewizje, a działaczy zabrano na przesłuchania do Komitetu Śledczego.
Wobec Orłowa władze wszczęły również postępowanie dotyczące "powtórnej dyskredytacji armii" rosyjskiej. Kary za "dyskredytację" Rosja wprowadziła po rozpoczęciu inwazji na Ukrainę w ubiegłym roku.
Pretekstem do wszczęcia postępowania ws. rzekomej "rehabilitacji nazizmu" stały się trzy nazwiska na listach osób represjonowanych w czasach ZSRR. Władze oświadczyły, że chodzi o ludzi, którzy kolaborowali z Niemcami hitlerowskimi. Wcześniej Memoriał informował, że w jego bazach danych o ofiarach represji, liczących miliony nazwisk, znalazły się pomyłki, które zostały już usunięte.
Stowarzyszenie poinformowało w środę na Telegramie, że biuro Memoriału w Moskwie zostało dzień wcześniej zdewastowane przez funkcjonariuszy struktur siłowych. Z siedziby organizacji wyniesiono m.in. komputery. Trudno dokładnie ustalić, co jeszcze zostało stamtąd zabrane, ponieważ do pomieszczenia nie zostali wpuszczeni adwokaci - powiadomili opozycjoniści.
Berit Reiss-Andersen, Chair of the Norwegian Nobel Committe:The world needs those admirable individuals and groups of people who at great personal sacrifice stand up against aggression in pursuit of democracy, human rights and peace.#nobelpeaceprizeceremony #NobelPeacePrize pic.twitter.com/3Xtruz8WvV
NobelPeaceOsloDecember 10, 2022
Założony w 1987 roku Memoriał, jedna z najstarszych i najbardziej zasłużonych rosyjskich organizacji pozarządowych, w grudniu 2021 roku został uznany przez władze za tzw. "zagranicznego agenta", a następnie zlikwidowany.
W październiku 2022 roku Memoriał został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla wraz z szefem białoruskiego Centrum Praw Człowieka Wiasna Alesiem Bialackim i ukraińskim Centrum Wolności Obywatelskich.