Rano śledczy weszli do mieszkań pracowników likwidowanego przez władze Stowarzyszenia Memoriał, uhonorowanego w 2022 roku Pokojową Nagrodą Nobla. O sprawie donoszą niezależne rosyjskie media.
OVD-Info, niezależny rosyjski projekt zajmujący się prawami człowieka, którego celem jest walka z prześladowaniami politycznymi, poinformował, że przeszukania prowadzone są co najmniej pod siedmioma adresami.
Prawnik Arsenij Lewinson przekazał portalowi Mediazona, że siły bezpieczeństwa sprawdziły m.in. mieszkania przewodniczącego zarządu Stowarzyszenia Memoriał Jana Raczyńskiego i jego zastępcy Nikity Pietrowa oraz przewodniczącego centrum praw człowieka Memoriał Olega Orłowa.
Przeszukania odbyły się również w domach Iriny Ostrowskiej, Galiny Jordanskiej i Aliony Kozłowej, a także Mariny Poliwanowej, matki jednej z pracowniczek organizacji.
Czynności są prowadzone w ramach postępowania karnego, dotyczącego "rehabilitacji nazizmu", które Komisja Śledcza Federacji Rosyjskiej wszczęła przeciwko "niezidentyfikowanym pracownikom" Stowarzyszenia Memoriał na początku marca. Grozi za to kara do pięciu lat pozbawienia wolności.
Źródło rosyjskiej agencji informacyjnej TASS w organach ścigania przekazało, że postępowanie karne opierało się na podejrzeniu, iż Stowarzyszenie Memoriał umieściło na listach represjonowanych "osoby, które współpracowały z faszystowskimi okupantami podczas Wielkiej wojny ojczyźnianej (tak w radzieckiej i rosyjskiej literaturze i historiografii określa się część II wojny światowej - przyp. red.)".
Stowarzyszenie "Memoriał" powstało formalnie w 1989 roku w celu badania represji politycznej w Związku Radzieckim i rehabilitacji tych, którzy ich doświadczyli. Organizacja stworzyła internetową bazę danych ofiar terroru politycznego, która zawiera ponad trzy miliony rekordów.
W grudniu 2021 roku Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej nakazał likwidację Memoriału, argumentując, że organizacja "spekuluje wokół tematu represji i tworzy fałszywy obraz ZSRR jako terrorystycznego państwa, zniekształca historię Wielkiej wojny ojczyźnianej i rehabilituje nazistowskich zbrodniarzy".
Memoriał został oficjalnie zamknięty i zlikwidowany decyzją sądu 5 kwietnia 2022 roku.
W październiku 2022 roku rosyjski Memoriał został uhonorowany Pokojową Nagrodę Nobla wraz z szefem białoruskiego Centrum Praw Człowieka Wiasna Alesiem Bialackim i ukraińskim Centrum Wolności Obywatelskich.
Nikita Pietrow jest autorem wielu publikacji naukowych na temat aparatu bezpieczeństwa ZSRR. Pisał o represjach wobec ludności polskiej, w tym o tzw. operacji polskiej NKWD z lat 1937-1938, bezpośrednich wykonawcach zbrodni katyńskiej, fałszowaniu referendum w Polsce w 1946 r. i wyborów w 1947 r. oraz o obławie augustowskiej z lipca 1945 r.