Szykują się duże zmiany na liście lektur szkolnych. MEN nie tylko "odchudziło" podstawę programową, ale także umieściło na liście lektur pozycje wydane w ostatnich latach. W liceach pojawiło się więcej Olgi Tokarczuk. W podstawówce zniknęły "Syzyfowe prace" Stefana Żeromskiego i wiersze Jarosława Marka Rymkiewicza.
We wtorek do konsultacji publicznych skierowano dwa projekty nowelizacji rozporządzeń ministra edukacji w sprawie podstawy programowej. Jeden dotyczy szkół podstawowych, a drugi - liceów i techników. Zgodnie z nimi zakres treści, jakie powinien umieć uczeń, ma być "odchudzony" o około 20 procent. Uszczuplona podstawa ma obowiązywać od nowego roku szkolnego.
Dotychczasowa podstawa programowa będzie obowiązywała w klasach I-III szkoły podstawowej, gdzie nie przewidziano zmian.
Także w szkole podstawowej w klasach IV-VIII do listy lektur uzupełniających dodano nowsze pozycje: Raquel Jaramillo Palacio "Cudowny chłopak", Katherine Paterson "Most do Terabithii", Sara Pennypacker "Pax", Rick Riordan "Percy Jackson i bogowie olimpijscy", Marcin Szczygielski "Teatr Niewidzialnych Dzieci" i "Arka Czasu", Danuta Wawiłow, Natalia Usenko "Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13".
W sumie lista przykładowych lektur uzupełniających dla klas IV-VIII obejmuje 56 pozycji, ale projekt dopuszcza też inne utwory. Zgodnie z nim w każdym roku szkolnym uczniowie klas IV-VI obowiązkowo poznają z niej co najmniej dwie pozycje książkowe (wybrane przez nauczyciela lub zaproponowane przez uczniów), a w klasach VII i VIII - jedną.
Jeśli chodzi o lektury obowiązkowe, to w klasach IV-VI szkoły podstawowej uczniowie nadal będą czytali m.in. "Akademię Pana Kleksa" Jana Brzechwy, komiks "Kajko i Kokosz. Szkoła latania" Janusza Christy, "Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa" C.S. Lewisa, "Chłopców z Placu Broni" Ferenca Molnára i "Hobbita, czyli tam i z powrotem" J.R.R. Tolkiena.
Na liście lektur obowiązkowych w tych samych klasach pozostawiono m.in. "Mikołajka" (wybór opowiadań) René Goscinnego i Jeana-Jacquesa Sempégo, wybrane bajki Ignacego Krasickiego, wybrane fragmenty "W pustyni i w puszczy" Henryka Sienkiewicza, "Panią Twardowską" i "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. W przypadku ostatniej pozycji mają to być wybrane fragmenty, ale resort nie wskazał konkretnych; na dotychczas obowiązującej liście lektur są to: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego.
Ponadto w klasach IV-VI uczniowie nadal będą czytali: "Katarynkę" Bolesława Prusa, "Mazurek Dąbrowskiego" Józefa Wybickiego, wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, Syzyfie, Demeter i Korze, Dedalu i Ikarze, Heraklesie, Tezeuszu i Ariadnie; z Biblii - stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o talentach, o miłosiernym Samarytaninie, wybrane podania i legendy polskie, w tym o Lechu, o Piaście, o Kraku i Wandzie, wybrane baśnie polskie i europejskie, np. "Kopciuszek" Charles'a Perraulta, "Bajkę o rybaku i rybce" Aleksandra Puszkina i wybrane wiersze Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego, a także pieśni patriotyczne.
Podkreślono, że na egzaminie ósmoklasisty nie obowiązuje znajomość treści i problematyki krótkich utworów literackich poznawanych w całości, utworów literackich poznawanych we fragmentach i utworów poetyckich dla klas IV-VI.
Z listy lektur obowiązkowych w klasach IV-VI wykreślono m.in.: "W pamiętniku Zofii Bobrówny" Juliusza Słowackiego, mit o Orfeuszu i Eurydyce, przypowieść ewangeliczną o pannach roztropnych i "Powrót taty" Adama Mickiewicza.
W klasach VII-VIII lekturami obowiązkowymi pozostaną: Charles Dickens "Opowieść wigilijna", Aleksander Fredro "Zemsta", Aleksander Kamiński "Kamienie na szaniec", Adam Mickiewicz "Dziady" (cz. II), Antoine de Saint-Exupéry "Mały Książę", Henryk Sienkiewicz "Quo vadis", Juliusz Słowacki "Balladyna".
W klasach VII-VIII nadal trzeba będzie przeczytać następujące krótsze utwory literackie lub fragmenty dłuższych: Jan Kochanowski - wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII, Adam Mickiewicz "Reduta Ordona" i "Świtezianka", wybrany utwór z cyklu "Sonety krymskie", a także - zamiast całości jak do tej pory - księgi: I, II, IV, X, XI, XII "Pana Tadeusza", Sławomir Mrożek "Artysta", Henryk Sienkiewicz "Latarnik", wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach IV-VI, a ponadto wybrane wiersze: Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Kamila Norwida, Bolesława Leśmiana, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego oraz aforyzmy Stanisława Jerzego Leca.
Z listy lektur obowiązkowych w tych klasach wykreślono: "Żonę modną" Ignacego Krasickiego, "Śmierć Pułkownika" Adama Mickiewicza, tren I i V Jana Kochanowskiego, "Syzyfowe prace" Stefana Żeromskiego, "Tędy i owędy" Melchiora Wańkowicza, a ponadto wiersze Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta i fraszki Jana Sztaudyngera.
W liceach i technikach do listy lektur uzupełniających (z której obowiązkowo w każdej klasie należy przeczytać co najmniej jedną pozycję) dodano: "Solaris" Stanisława Lema, "Traktat o łuskaniu fasoli" Wiesława Myśliwskiego oraz "Prawiek i inne czasy" Olgi Tokarczuk.
Ponadto tytuły współczesne wydane w XXI wieku: "Wrony" Petry Dvorzakovej, "Wyspa" Sigrídur Hagalin Bjoernsdottir, "Castorp" i "Śpiewaj ogrody" Pawła Huellego, "Zanim wystygnie kawa" Toshikazu Kawaguchi, "Wspomnienie o przeszłości Ziemi" (tom I "Problem trzech ciał") Cixin Liu, "Dwanaście stacji" Tomasza Różyckiego, "Jadąc do Babadag" Andrzeja Stasiuka, "Nie ma" Mariusza Szczygła, "Pusty las" Moniki Sznajderman, "Poczwarka" Doroty Terakowskiej, "Bieguni" i "Opowiadania bizarne" Olgi Tokarczuk, "Rzeczy, których nie wyrzuciłem" Marcina Wichy.
Z listy lektur obowiązkowych w zakresie podstawowym wykreślono: fragmenty "Kwiatków świętego Franciszka z Asyżu", fragmenty "Kroniki polskiej" Galla Anonima, fragmenty "Kazań sejmowych" Piotra Skargi, wiersze Jana Andrzeja Morsztyna, fragmenty "Pamiętników" Jana Chryzostoma Paska, wybór sielanek i liryki religijnej Franciszka Karpińskiego, "Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza, "Z legend dawnego Egiptu" Bolesława Prusa, "Rozdziobią nas kruki, wrony..." Stefana Żeromskiego, wiersze: Tadeusza Gajcego, Stanisława Balińskiego, Kazimiery Iłłakowiczówny, "Ludzie, którzy szli" Tadeusza Borowskiego, wiersze z tomu "Ocalenie" Czesława Miłosza, teksty Kabaretu Starszych Panów i utwory Ewy Demarczyk.
Z zakresu podstawowego na rozszerzony w liceach i technikach przeniesiono: fragmenty "Odysei" Homera, "Nie-Boską Komedię" Zygmunta Krasińskiego, wiersze Jarosława Marka Rymkiewicza i "Katedrę" (z tomu "W kraju niewiernych") Jacka Dukaja.
W liceach i technikach do lektur uzupełniających z lektur obowiązkowych z zakresu podstawowego przeniesiono: "Romea i Julię" Williama Szekspira, fragmenty "Drogi donikąd" (fragmenty) Józefa Mackiewicza, "Madame" Antoniego Libery.
"Inny świat" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego ma być czytany we fragmentach.
Z listy lektur obowiązkowych w liceach i technikach w zakresie rozszerzonym usunięto m.in.: "Chmury" Arystofanesa, fragmenty: "Eneidy" Wergiliusza, "Wyznań" św. Augustyna, "Summy teologicznej" św. Tomasza z Akwinu, "Prób" Michela de Montaigne'a; "Lillę Wenedę" Juliusza Słowackiego, fragmenty "Czarnych kwiatów" i "Promethidionu" Cypriana Kamila Norwida, "Noc listopadową" Stanisława Wyspiańskiego, wybrane teksty z kwartalników literackich.
Z listy lektur uzupełniających wykreślono m.in.: opracowaną przez Jerzego Wojtczaka-Szyszkowskiego "Kronikę Książąt Polskich", fragmenty "Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" (fragmenty) Mikołaja z Wilkowiecka, "Psalmodię polską" Wespazjana Kochowskiego, utwory Stanisława Trembeckiego, wiersze Marii Konopnickiej, Anny Świrszczyńskiej, Anny Kamieńskiej, Julii Hartwig, Stanisława Grochowiaka, Ryszarda Krynickiego, Edwarda Stachury i Adama Zagajewskiego.
Projektowane rozporządzenia mają wejść w życie 1 września 2024 r., czyli z początkiem nowego roku szkolnego.