Obliczył grecki deficyt, teraz znienawidzony broni się w sądzie

Kocham Grecję i chciałem mieć swój wkład w naprawę kraju w trudnej sytuacji - podkreśla Georgiu w rozmowie z Polską Agencją Prasową.

55-latek sześć lat temu postanowił rzucić świetną pracę w Międzynarodowym Funduszu Walutowym i wyjechał do Grecji. Kraj został już odcięty od rynków finansowych, gdy po dojściu do władzy nowego rządu wyszło na jaw, że Ateny od lat zaniżają swoje zadłużenie. Wciąż jednak nie wiadomo było, jak wielkie jest ono naprawdę. Georgiu, który od dawna mieszkał w USA, skończył tam studia, uzyskał doktorat z ekonomii i od 21 pracował w MFW na różnych wysokich stanowiskach, uznał, że musi pomóc. Przez kilka ostatnich lat pracy w MFW zajmował się głównie statystykami, więc gdy dowiedział się, że Grecja szuka nowego szefa greckiego urzędu statystycznego Elstat, zgłosił swoją kandydaturę. I został wybrany.

Nie pojechałem do Grecji, by naprawić gospodarkę - zastrzega. Miałem znacznie skromniejszy, aczkolwiek ważny cel, by uporządkować greckie statystyki, tak by były dokładne i wiarygodne - mówi. Wiarygodne statystyki były Grecji niezbędne, by negocjować z UE i międzynarodowymi partnerami program pomocy finansowej i ewentualne umorzenie zadłużenia.

Bardzo szybko po przyjeździe do Aten Georgiu zorientował się jednak, że jego praca nie jest mile widziana, a członkowie rady Elstatu, mianowani z klucza politycznego, mają zupełnie inną wizję tego, czym są statystyki. Od pierwszego dnia chcieli pracować po staremu. Poprosili, by liczby (przed oficjalnym opublikowaniem) poddawać pod głosowanie. Nie zgodziłem się, bo to byłoby nielegalne. I oczywiście to absurdalne, by głosować w sprawie liczb. Powiedziałem im: mamy wsparcie ekspertów z Eurostatu. To sprawa czysto techniczna i będziemy dokładnie przestrzegać zasad - wspomina.

Kilka miesięcy później, gdy Georgiu finalizował obliczanie deficytu, odkrył, że jego skrzynka pocztowa została zhakowana. Przedstawiciel związków zawodowych pokazał mu dokument z jego prywatnego maila. Gdy zapytałem, skąd go zdobył, powiedział, bym się nie martwił, bo takie rzeczy dzieją się w Grecji - relacjonuje. Zgłosił to na policję, która ustaliła, że jeden z członków rady Elstatu częściej logował się do poczty mailowej Georgiu niż on sam.

Georgiu twierdzi, że członkowie rady próbowali odwieść go od publikacji danych o deficycie, ale on nie uległ ich presji. Jesienią 2010 roku poinformował Eurostat, że deficyt Grecji wyniósł w 2009 roku 15,4 procent PKB - o mniej więcej 4 mld euro więcej, niż do tej pory sądzono. Eurostat po raz pierwszy od lat nie zgłosił tzw. rezerwy - uznał obliczenia Georgiu za dokładne i wiarygodne. Dla greckiego rządu oznaczały one jednak konieczność renegocjowania z MFW i UE pierwszego pakietu naprawczego, a co za tym idzie - dalsze oszczędności. Georgiu coraz częściej słyszał od polityków, że działa w zmowie z trojką (Unia Europejska, Europejski Bank Centralny i Międzynarodowy Fundusz Walutowy) i zagranicznymi bankami, które wymuszają na społeczeństwie drakońskie cięcia. Zaczął dostawać listy z pogróżkami. W jednym znalazł własne zdjęcie z pętlą wokół szyi. Jeden z członków rady Elstatu zadeklarował zresztą w mediach, że Georgiu powinien zostać powieszony.

Sprawy przybrały naprawdę poważny obrót, gdy specjalny prokurator ds. gospodarczych poinformował Georgiu o wszczęciu dochodzenia, które miało sprawdzić, czy doszło do zawyżenia deficytu. W marcu 2012 roku własne śledztwo rozpoczęła również komisja parlamentarna. Co prawda, nie doszukała się w pracy Georgiu żadnych błędów, ale opozycyjna Nowa Demokracja Antonisa Samarasa zbojkotowała jej wnioski i zapowiedziała własne dochodzenie, gdy dojdzie do władzy.

W styczniu 2013 roku prokurator ds. gospodarczych przedstawił zarzuty: Georgiu został oskarżony o wyrządzenie Grecji szkód na kwotę 170 mld euro - to tyle, ile Grecja musiała pożyczyć między 2011 a 2013 rokiem plus odsetki.

To oczywisty absurd. Grecja miałaby teraz największą nadwyżkę w historii ludzkości (skoro tej pożyczki nie potrzebowała), gdyby Andreas Georgiu nie przyjechał do Grecji, by działać w zmowie z Eurostatem - komentuje Georgiu.

Został oskarżony w oparciu o ustawę o korupcji z 1950 roku, grozi mu kara dożywotniego więzienia. Ponadto prokurator postawił mu zarzut niedopełnienia obowiązków służbowych, bo nie poddał deficytu pod głosowanie i nie zwoływał posiedzeń rady Elstatu. Georgiu tłumaczy, że nie mógł tego robić po tym, jak zhakowano jego maile.

Pierwszy sędzia badający sprawę odrzucił zarzuty o działanie na szkodę państwa, ale - jak wspomina Georgiu - podniosła się polityczna i medialna wrzawa i sprawa ponownie trafiła na drogę sądową. 1 sierpnia tego roku Sąd Najwyższy odesłał ją do sądu apelacyjnego. W czerwcu natomiast Georgiu został skazany na rok więzienia w zawieszeniu za zniesławienie, bo w jednym z wywiadów zapytał: Jak to możliwe, że ja jestem ścigany i oskarżony, a nikt z osób, które pracowały przede mną, gdy greckie statystyki były fałszowane, co potwierdził Parlament Europejski i Eurostat?

Aż do 2 sierpnia ubiegłego roku, gdy skończył mu się pięcioletni kontrakt, Georgiu pracował jako szef Elstatu. W tym czasie jego urząd obliczał deficyt za kolejne lata według tej samej metodologii co za rok 2009. Ani razu Eurostat nie zakwestionował jego obliczeń. Używają ich MFW i UE, a także ministerstwo finansów Grecji, gdy występuje do kredytodawców o dalszą pomoc lub umorzenie długu.

Georgiu uważa, że stał się dla polityków kozłem ofiarnym. Jestem bardzo wygodnym kozłem ofiarnym za problemy gospodarcze kraju. Mówią, że gdyby nie ja, to nie musieliby przechodzić przez te wszystkie reformy - komentuje. Uważa, że jego sprawa jest "skandalem europejskim". Byłoby naprawdę szkoda dla demokratycznej Unii Europejskiej, gdyby na swym terenie miała politycznego więźnia, uwięzionego za przestrzeganie prawa - mówi.

Trzech unijnych komisarzy pisało do Aten ws. Georgiu, a w sierpniu odpowiedzialna za statystyki komisarz Marianne Thyssen powtórzyła w komunikacie prasowym, że obliczone przez niego dane są dobre. Grupa międzynarodowych statystyków i ekonomistów zbiera pieniądze, by pomóc mu opłacić koszty sądowe, i alarmuje media, by nagłośnić jego historię.

Pojedź do Grecji i po dwóch minutach usłyszysz, że są ofiarami, a pan Georgiu narzędziem trojki. Taka narracja dominuje w Grecji. Uważam, że jest niesłuszna i powinna być odrzucona przez wszystkich odpowiedzialnych greckich polityków - podkreśla znany francuski ekonomista Nicolas Veron. Jego zdaniem, UE powinna mocniej zaangażować się w obronę Georgiu. Może się zdarzyć, że będą podobne przypadki nacisków na statystyków w innych krajach UE - ostrzega.

_{Inga Czerny}