Kameleon potrafi zmieniać ubarwienie, bo w mistrzowski sposób opanował tajniki nanotechnologii. Najnowsze doniesienia szwajcarskich naukowców wskazują, że gad na zawołanie potrafi zmieniać ułożenie zawartych w komórkach skóry nanokryształów. To właśnie sposób pochłaniania i odbicia światła przez te kryształy decyduje o kolorach, które widzimy. Pisze o tym w najnowszym numerze czasopismo "Nature Communications".

O tym, że obserwowane u tych gadów szybkie zmiany koloru nie są wynikiem przepływów barwników, ale wiążą się właśnie z zawartymi w komórkach skóry zwanych irydoforami kryształkami, wiedziano już wcześniej. Teraz badaczom z Uniwersytetu w Genewie udało się pokazać, że kameleony potrafią aktywnie ich ułożenie zmieniać. I to właśnie prowadzi do wyraźnej zmiany ich ubarwienia.

Poddane badaniom samce kameleona lamparciego zwykle są zielone, kiedy jednak spotykają potencjalnego rywala, zmieniają barwę na żółtą, pomarańczową lub czerwoną. Te kryształki działają jak selektywne zwierciadło, odbijające światło o określonej barwie - mówi szef zespołu badawczego, Michel Milinkovitch. Badania mikroskopowe pokazały, że w pojedynczych irydoforach mieszczą się nawet setki tysięcy kryształków guaniny, ułożonych w postaci regularnej siatki. Rozluźniając lub naprężając skórę zwierzę potrafi zmieniać właściwości optyczne ich układu i co za tym idzie, barwę.

Symulacje komputerowe pokazały, że prosta zmiana odległości między kryształkami pozwala im odbijać praktycznie każdą widzialną barwę. Przy najmniejszej odległości układy kryształków odbijają światło niebieskie, po ich rozciągnięciu, barwy żółtą i czerwoną. Nie jest jeszcze do końca jasne, jak kameleony modyfikują objętość komórek skóry, nie wyklucza się, że mogą wykorzystywać mechanizm osmotycznego pęcznienia lub kurczenia się irydoforów.

Przy okazji okazało się, że samice i młode osobniki nie umieją zmieniać barwy, bo nie mają wypełnionych nanokryształkami irydoforów. Samce natomiast mają w sumie dwie warstwy tych komórek. Ta wewnętrzna odbija promieniowanie podczerwone i pomaga kameleonom unikać przegrzania.