Niezwykła korespondencja Jana Pawła II z Jerzym Turowiczem

Dowodem bliskości i emocji między Jerzym Turowiczem a Janem Pawłem II nazywa wymienianą przez nich korespondencję Tomasz Fiałkowski, zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Powszechnego” i opiekun archiwum Jerzego Turowicza.

Konrad Piasecki: Kiedy wszedłeś do archiwum w 1999 roku, to była taka „terra incoginita” – ziemia nieodkryta. Dopiero z czasem w tym archiwum Jerzego Turowicza zaczęto odkrywać nowe, sensacyjne dokumenty. Jakie dokumenty związane z Janem Pawłem II udało ci się tam znaleźć?

Tomasz Fiałkowski: Tam jest oczywiście korespondencja Karola Wojtyła – księdza, biskupa, arcybiskupa, kardynała, a później Jana Pawła II, z Jerzym Turowiczem i jego żoną Anną. Największe odkrycie niewątpliwie, które dokonało się dopiero w parę lat po śmierci pani Anny Turowiczowej, to był rękopis niepublikowanego nigdy artykułu księdza Karola Wojtyły. Ten artykuł powstał w 1949, może pod koniec 1948 roku i stanowił dalszy ciąg debiutu publicystycznego Karola Wojtyły w „Tygodniku Powszechnym”, a mianowicie opublikowanego w 1949 roku artykułu zatytułowanego „Mission de France”.

Konrad Piasecki: A ta korespondencja między Karolem Wojtyłą – Janem Pawłem II a państwem Turowiczami ma charakter prywatny? Czy to jest korespondencja między biskupem – papieżem? Czy jest to korespondencja między Karolem Wojtyłą a tą parą?

Tomasz Fiałkowski: To jest korespondencja mająca przede wszystkim charakter prywatny, dlatego trudno o niej mówić w szczegółach. Obok tego jest jakby drugi nurt, tzn. są listy, które biskup, arcybiskup, kardynał, a potem Jan Paweł II kierował na ręce Jerzego Turowicza do „Tygodnika Powszechnego”. Te listy najczęściej były w „Tygodniku” publikowane, chociaż nie wszystkie, bo niektóre były po prostu niecenzuralne w swoich czasach.

Konrad Piasecki: Korespondencja prywatna, bo Karol Wojtyła – Jan Paweł II i Jerzy Turowicz to ludzie, których wiązały mocne więzy przyjaźni.

Tomasz Fiałkowski: Myślę, że można tak powiedzieć, chociaż pan Jerzy Turowicz zawsze zastrzegał, że on nie chce być postrzegany jako przyjaciel papieża. Wydawało mu się to pewnym nadużyciem.

Konrad Piasecki: Nawet dziennikarze z redakcji całego świata, którzy wchodzą do redakcji „Tygodnika Powszechnego”, często nawet nie wiedzą, że Jerzy Turowicz nie żyje, ale wiedzą o nim jedno – „przyjaciel papieża” i pytają o niego.

Tomasz Fiałkowski: Oczywiście, że tak. Wyrazem tego była ta słynna scena, kiedy tuż po wyborze właściwie na Stolicę Piotrową Jan Paweł II podczas spotkania z dziennikarzami podszedł i objął Jerzego Turowicza, który rzucił się do całowania jego rąk. To jest taka piękna scena, którą chyba nawet kiedyś w „Tygodniku” opisywaliśmy.

Konrad Piasecki: Czy ta korespondencja, listy Jana Pawła II i Jerzego Turowicza, będą w tej chwili jakoś szczególnie wystawione na światło dzienne?

Tomasz Fiałkowski: Myślę, że to będzie trzeba ustalić z jakimiś czynnikami w Watykanie. Warto by przygotować taką publikację. My czyniliśmy już zresztą pewne cząstkowe publikacje, np. kilka lat temu publikowaliśmy bardzo interesujący list pisany z Rzymu przez biskupa Karola Wojtyłę. To był list z Soboru, ale nie taki do druku, a prywatny do Jerzego Turowicza.

Konrad Piasecki: Jerzy Turowicz był też dziennikarzem, który przeprowadzał wywiady z Janem Pawłem II. Czy zachowały się jakieś ślady takiej korespondencji dziennikarskiej?

Tomasz Fiałkowski: To jest też jeden z dowodów bliskości i emocji, które między nimi były. Fakt, że Jan Paweł II już jako papież udzielił wywiadu prasowego Jerzemu Turowiczowi, co było rzeczą dość wyjątkową w dziejach papiestwa, choć nie jedyną – dodam. To był rok 1980, a rozmowa dotyczyła podróży apostolskiej do Brazylii. Rzeczywiście w archiwum Jerzego Turowicza zachowała się kserokopia autoryzacji tej rozmowy. To jest bardzo interesujący dokument. Przypuszczam, że oryginał trafił do archiwów watykańskich.

Konrad Piasecki: Bardzo pokreślony był ten wywiad?

Tomasz Fiałkowski: Były tam spore zmiany. Rzeczywiście widać było, że to nie jest żaden zdawkowy wywiad, tylko że papież po prostu pracował nad tekstem tak jak ktoś, kto przywiązuje dużą wagę do swojej wypowiedzi i ręcznie nanosił zmiany na maszynopisie, który został mu dostarczony.

Konrad Piasecki: Dziękuję za rozmowę.