Prof. Koncewicz: Rada Bezpieczeństwa ONZ to ciało wybitnie polityczne

Gość Kazimiery Szczuki odniósł się także do faktu, że Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina w związku ze zbrodniami wojennymi popełnionymi na Ukrainie.

Jeżeli chodzi o MTK w Hadze, to wydaje się, że trzeba dokonać rozróżnienia na dwa poziomy naszej analizy. Doskonale wiemy, że MTK w Hadze wydał dwa listy gończe za Putinem oraz jego bliską współpracowniczką, wskazując na wysokie prawdopodobieństwo popełnienia zbrodni wojennych przez Putina i podległą mu administrację. Ten wymiar prawny jest niezwykle ważny, ale on jest nieco przytępiony przez "real politic". My wiemy, że prawo przemawia za MTK i za tymi nakazami aresztowania, ale mamy jeszcze ten drugi poziom, który dla mnie jest ważniejszy. On uzupełnia poziom prawny i "real politic". To jest ten wymiar symboliczny - tłumaczył.

Bez względu na to, co się stanie dalej i jak Putin może drwić z tego, co MTK zdecydował w jego sprawie, a może drwić, bo w tym przypadku, jeżeli chodzi o prawo, to polityka zwycięża nad prawem, to w wymiarze symbolicznym Putin przegrywa. Przesłanie jest jasne - stałeś się pariasem społeczności międzynarodowej i gdziekolwiek się udasz, każde z państw, które podpisały statut powołujący do życia MTK, będzie zobowiązane nie tylko do zatrzymania twojej osoby, ale także aresztowania i wydania. Ta symbolika jest niezwykle ważna, bo symbolika będzie trwała znacznie dłużej niż puste gesty polityczne. A prawo, które w tej chwili działa na zwolnionych obrotach, wkrótce - zakładam, że jest to perspektywa MTK, która ma charakter długoterminowy - zacznie przynosić efekty, ale na to musimy poczekać. Natomiast efekty symboliczne czujemy już teraz - dodał gość Popołudniowej rozmowy w RMF FM.

Prof. Tomasz Koncewicz był także pytany o środową wizytę prezydenta Wołodymyra Zełenskiego w Polsce. To bardzo dobra wizyta i rzadki powód do radości dla Ukraińców, którzy są w naszym kraju, a którzy powodów do radości nie mają na co dzień zbyt wiele - mówił.

Jak dodawał, ta wizyta jest również bardzo ważna wizerunkowo. Każda przeciwwaga dla wizerunku opresyjności i przemocy, którą reprezentuje dzisiaj Rosja, jest dobrą wiadomością i na pewno czymś, co powinno być dla nas, Polaków powodem do satysfakcji - tłumaczył prof. Tomasz Koncewicz.

W internetowej części Popołudniowej rozmowy w RMF FM Kazimiera Szczuka pytała swojego gościa, dlaczego protesty przeciwko zmianom w sądownictwie angażują o wiele więcej społeczeństwa niż w Polsce. Prof. Koncewicz wyraził pogląd, że po 1989 roku politycy skupili się na budowie państwa prawa, tymczasem społeczeństwo nie zdążyło wytworzyć w sobie "nawyków serca". Nawyki serca buduje się przez całe generacje, (...) a kiedy Polacy mieli nauczyć się swoich własnych nawyków serca? I zrozumieć, że życie w państwie demokratycznym, które jest państwem porządnym, to coś więcej niż funkcjonująca gospodarka rynkowa, niż własne cztery ściany, ale także nasza troska o to, co robią politycy w Warszawie - podkreślał Koncewicz.

Odnosząc się do sytuacji w Izraelu, prawnik relacjonował, że jego koledzy po fachu w Jerozolimie również byli zaskoczeni skalą protestów przeciwko zmianom w sądownictwie. Prof. Koncewicz rozmawiał też z uczestnikami demonstracji. To, co mnie zaskoczyło niezwykle pozytywnie, było to, że przeciętny Izraelczyk na tym właśnie wiecu dokonuje bardzo jasnego połączenia dwóch spraw - z jednej strony niezależnego od jakiejkolwiek władzy politycznej sądownictwa, z drugiej - życia w demokratycznym państwie. I dla nich te dwie rzeczy się łączą - dla przeciętnego Izraelczyka, z którym rozmawiałem, (jest jasne, że) jeżeli nie będzie niezależnego sądu w Izraelu, nie będziemy mieli demokratycznego państwa w Izraelu - tłumaczył Koncewicz. 

W jego ocenie, tego typu myślenia brakuje w Polsce. W Polsce przekonanie jest takie, że OK, politycy majstrują przy wymiarze sprawiedliwości, ale nie zmienia to profilu naszego państwa, bo nadal jesteśmy państwem demokratycznym. Otóż nie - jeżeli nie ma gwaranta naszych praw i wolności, jeżeli nie są przestrzegane prawa mniejszości pomiędzy wyborami, to my nie jesteśmy demokracją. Jesteśmy jedynie demokracją statystyczną: oddaliśmy symboliczny głos w wyborach, a potem niech się dzieje wola boża. Nie, po wyborach to obywatele są gospodarzem demokracji i oni muszą wykazać zaangażowanie, aktywizm i niestety tego nam zabrakło w Polsce. I tego nam braknie cały czas w Polsce - wskazał prawnik. 

Przyznał, iż miał nadzieję, że w Polsce zmienią coś pod tym względem protesty przeciwko zaostrzeniu prawa antyaborcyjnego. A w Izraelu - i to jest zasadnicza różnica między Polską a Izraelem - to już nie działa. I to był mój bardzo ważny przekaz: jeżeli chcecie wygrać, nie możecie odpuścić Netanjahu, bo on dokładnie na to czeka. Za miesiąc wrócimy z reformą nieco rozwodnioną Sądu Najwyższego w nadziei, że nie będzie już tych protestów. Izraelczycy już wiedzą, że nie mogą wrócić z ulicy do domu - zaznaczył Koncewicz. 

W Popołudniowej rozmowie w RMF FM padło też pytanie o sytuację w Trybunale Konstytucyjnym. Prof.  Koncewicz ocenił, że mamy tam obecnie do czynienia ze "śmiercią państwa prawa", ponieważ TK przestał chronić obywateli przed politykami.  

Dzisiaj TK ma zatwierdzać to, co uchwali parlament i tworzyć takie efektywne obrazy polityczne dla wyborców jednej opcji politycznej, żeby przekonywać: zobaczcie, nasze ustawy są konstytucyjne, bo nasz TK uznał, że są konstytucyjne. To nie jest więc impas, to nie jest kryzys państwa prawa, to jest wojna przeciwko konstytucji - stwierdził prawnik.