O życiu i twórczości wybitnego nowohuckiego kompozytora - Juliusza Łuciuka - opowiedziały mi niedawno jego córki. Rozmawiałem z paniami Joanną Łuciuk-Kalinowską oraz Agnieszką Łuciuk-Wojczuk o ich zmarłym ojcu, a jednocześnie dowiedziałem się o niezwykłej roli jaką w historii Nowej Huty odegrała ich nieżyjąca mama - pani Domicela.
Gdybym was zapytał, jakie według was mogą być najbardziej charakterystyczne nowohuckie dźwięki, pewnie pierwsze skojarzenia zaprowadziłyby was wprost do kombinatu. A tam rozbuchałaby się natychmiast industrialna maszyneria. Mam na podorędziu sporo onomatopei, czyli wyrazów dźwiękonaśladowczych.
Huta huczy
Huta bucha
Huta tchnie zapachem ruchu
Machin tłusto smarowanych
Sykiem pastwi się nad uchem
I tym podobne tuwimizmy, czyli naśladownictwa z Juliana Tuwima, autora głośnej - dosłownie - "Lokomotywy".
Ja jednak w najnowszym podcaście "Nowa Huta krok po kroku" nie o Julianie, a o Juliuszu - Łuciuku.
Ten twórca osobny, autor bardzo oryginalnej muzyki - od awangardowej po neoklasyczne utwory religijne - zmarł 17 października zeszłego roku w wieku 93 lat.
Mieszkał niedaleko mnie, na osiedlu Kolorowym. Żył i komponował w mieszkaniu w zwyczajnym bloku - modernistycznym punktowcu - a sam był bardzo niezwykłym człowiekiem. Mimo swojej skromności, był postacią - rzekłbym - światowego formatu. Wystarczy zajrzeć do internetowej encyklopedii, aby się przekonać, że jego horyzonty wybiegały daleko poza nasze lokalne miejsce na Ziemi.
W latach 1958-59 odbył (...) studia kompozytorskie u Nadii Boulanger i Maxa Deutscha (ucznia i asystenta Schönberga) w Paryżu. Uczestniczył również w seminariach Oliviera Messiaena. W 1959 roku brał udział w Międzynarodowych Kursach Kompozytorskich w Darmstadt.
Na początku swojej kariery był artystą poszukującym nowych środków wyrazu. (Pięknie o komponowaniu w domu utworów na tzw. fortepian preparowany mówią jego córki.) Po awangardowym okresie zmienił swój język muzyczny. Utwory Juliusza Łuciuka charakteryzował wówczas większy tradycjonalizm, tonalność i jasna, czysta kolorystyka.
Fascynacja twórczością Karola Wojtyły oraz samą postacią Jana Pawła II była bezpośrednim źródłem jego dzieł.
Na portalu YouTube możecie wysłuchać niektórych jego utworów.
Od prostszych, mniej skomplikowanych jeśli chodzi o środki wyrazu...
... po trudne, wymagające większej znajomości kierunków w muzyce XX wieku...
Znajdziecie przykłady twórczych poszukiwań z wczesnego okresu po kompozycje neoklasyczne, natchnione chrześcijańską duchowością.
Jest też znakomita opera z librettem opartym na opowiadaniach słynnego na świecie polsko-żydowskiego pisarza Brunona Schulza.
W podcaście na rmfon możecie wysłuchać mojego reportażu "Od zawsze jesteś przy mnie" - efektu rozmów z córkami kompozytora.
Starsza - pani Joanna Łuciuk-Kalinowska - ukończyła Akademię Muzyczną w Krakowie i jest wiolonczelistką w Filharmonii Krakowskiej. Jej mąż - Marek Kalinowski - jest kontrabasistą w Filharmonii i prowadzi klasę kontrabasu w krakowskiej Akademii.
Młodsza z sióstr - pani Agnieszka Łuciuk-Wojczuk i jej mąż Krzysztof Wojczuk - ukończyli krakowską Akademię w klasie skrzypiec. Pani Agnieszka ma za sobą także studia z muzykoterapii. Prowadzi terapię muzyczną dla chorych na nowotwory w Stowarzyszeniu "Unicorn" w Krakowie.
Obie wraz mamą i tatą mieszkały w dzieciństwie na osiedlu Kolorowym. Ich małe iluminacje przepełnione były barwami tęczy.
Jasny i czysty świat dziewczynek pod opieką wrażliwych rodziców jawi się jak słoneczny dzień, kiedy powietrze jest klarowne, bez najmniejszej smugi.
Mimo dystansu i głosów zaszumionych przez komunikator, poczułem się tak, jakbym siedział razem z nimi na oryginalnej ławce na Kolorowym. Ławka - fala (wspomnień).
Wróciliśmy pamięcią do obrazów Parku Wiśniowy Sad. To były małe wielokolorowe puzzle wspomnień, jak kawałeczki ceramiki na słynnej u nas plenerowej rzeźbie.
Przybliżyłem wam w podcaście "Nowa Huta krok po kroku" wybitną postać kompozytora Juliusza Łuciuka.
Oddałem również hołd nieżyjącej mamie moich rozmówczyń, żonie kompozytora - pani Domiceli.
Młodsza córka - pani Agnieszka - przekazała mi, niezwykłą dla mnie, informację i fotografię notatki na kartce w kratkę. Pani Domicela Łuciuk, która była radną w Nowej Hucie, zaproponowała wiele nazw osiedli i ulic w naszej dzielnicy. Nowohucianie mieszkający na osiedlu Piastów mogą się zdziwić. W każdym razie ja nie wiedziałem o tej roli żony Juliusza Łuciuka.
Pani Domicela na kartce wyrwanej z zeszytu długopisem zanotowała swoje pomysły nazw osiedli (np. Tysiąclecia) oraz ulic (np. Cedyńska, Legnicka, Wiślicka czy Srebrnych Orłów). Wszystkie są historyczne, nawiązujące do dziejów Polski.
Można więc powiedzieć, że żona kompozytora zakomponowała nam nowohucką przestrzeń. Była jakby matką chrzestną wielu miejsc, w których teraz żyjemy.
Reportaż "Od zawsze jesteś przy mnie" powstał na podstawie dwóch osobnych wywiadów. Obie panie oczywiście bardzo dużo mówiły o muzyce, wiele się od nich nauczyłem. Jakbym trafił na prywatne lekcje do wyimaginowanej szkoły, podobnej do tej na os. Kolorowym. Jednak to to tylko mój wymysł, bo przez własne ograniczenia nie jestem w stanie wejść do ich dźwiękowego świata, tak jakbym chciał.
Agnieszkę Łuciuk-Wojczuk, prowadzącą terapię muzyczną, pytałem między innymi o zjawisko synestezji. Jest to - zgodnie z definicją - zdolność, w której doświadczenia jednego zmysłu (np. wzroku) wywołują również doświadczenia charakterystyczne dla innych zmysłów. Są ludzie, którzy na przykład widzą dźwięki.
Sławny francuski poeta Artur Rimbaud "skomponował" wiersz o barwach samogłosek.
A czerń, E biel, I czerwień, U zieleń, O błękit.
Ja napisałem skromniutki wierszyk. To tradycyjna coda mojego podcastu.
Juliusz Łuciuk - Demiurgos
(Po rozmowie o synestezji z córką kompozytora z os. Kolorowego - p. Agnieszką Łuciuk-Wojczuk)
kto ma uszy
do patrzenia
smak ma zaś widzialny
czuje go i węchem
i dotykiem
tak wszystko na krzyż
postawić
na głowie
głaz
gołębia głaskanego
w dół
rosnących ostów
snu
NOWA HUTA KROK PO KROKU. WSZYSTKIE PODCASTY BOGDANA ZALEWSKIEGO ZNAJDZIECIE >>> TUTAJ <<<
