Obchodzimy dziś 231. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. Z tej okazji w Archiwum Głównym Akt Dawnych można zobaczyć oryginał ustawy i dokumenty związane z jej uchwaleniem.
Konstytucja z 3 maja 1791 roku jest uznawana za pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną, przyjętą w sposób demokratyczny konstytucję.
To jeden z najważniejszych aktów w dziejach Polski i najcenniejszych dokumentów przechowywanych w Archiwach Państwowych. Dokument wyróżniony został prestiżowym Znakiem Dziedzictwa Europejskiego i wpisany na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata.
W Archiwum Głównym Akt Dawnych przechowywany są trzy oryginalne rękopisy Konstytucji 3 maja. Zachował się też urzędowy druk tekstu Ustawy Rządowej z formułą wpisu do akt grodzkich warszawskich, potwierdzony pieczęcią i podpisem pisarza grodzkiego.
Podczas pokazu, który trwa do godzin 16.00 w siedzibie AGAD przy ul. Długiej 7, zaprezentowany zostanie unikatowy egzemplarz Ustawy Rządowej.
To jest egzemplarz brulionowy, na którym są jeszcze notatki - mówi w rozmowie z reporterką RMF FM dr Michał Kulecki z Archiwum Głównego Akt Dawnych.
Na podstawie tego egzemplarza konstytucja została uchwalona. Dwa dni później, 5. maja, postanowiono, że zostaną wykonane oficjalne egzemplarze czystopisowe i że te egzemplarze zostaną odpisane przez członków komisji sejmowej deputacji do spraw konstytucji. Tym kierował, nawiasem mówiąc, gorący przeciwnik konstytucji, biskup inflancki Józef Kossakowski. W tej chwili są dwa takie zachowane egzemplarze, oba znajdują się u nas - dodaje dr Kulecki.
Konstytucja 3 maja wprowadziła trójpodział władzy, zniosła wolną elekcję i powróciła do zasady dziedziczenia tronu.
Zniesieniu liberum veto towarzyszyło potwierdzenie szlacheckich przywilejów i utrzymanie poddaństwa chłopów wobec szlachty, z jednoczesnym przyjęciem ich "pod opiekę prawa i rządu krajowego".
Władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, składający się z Sejmu i Senatu. Władza wykonawcza należeć miała do króla i odpowiedzialnego przed Sejmem rządu, zwanego Strażą Praw. Niezależnym trybunałom przekazano władzę sądowniczą.