Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek Prochowni nr 197, wzniesiony w I poł. XIX w., położony przy ul. gen. Bema 200 C w Nowym Dworze Mazowieckim - przekazał mazowiecki konserwator prof. Jakub Lewicki.
Jak zaznaczył, postępowanie administracyjne w przedmiotowej sprawie zostało przeprowadzone na wniosek właściciela obiektu.
Według informacji konserwatora zabytkowa prochownia widnieje na planach Twierdzy Modlin pochodzących z lat 1832-1841 (Atlas twierdz Imperium Rosyjskiego). Została przebudowana w 2 poł. XIX wieku. Od strony północnej, wschodniej i zachodniej wykonano nasyp ziemny, który miał zabezpieczyć budynek od strony potencjalnego ostrzału ładunkami kruszącymi.
Ponadto przebudowano system komunikacyjny budynku przenosząc wejścia do elewacji frontowej (południowej) oraz w ścianach szczytowych. Zmodernizowano też wentylację, wykonując m.in. kominy wentylacyjne w nasypie. Kolejną przebudowę przeszła prochownia w latach 90. XIX w. Aby zabezpieczyć budowlę przed ewentualnym ostrzałem pocisków demolujących o działaniu minowym, usunięto część nasypu, wykonano wzmocniony strop z warstwą piasku i materacem betonowym oraz nowy nasyp. Budynek wyposażono w przelotnie oraz drzwi pancerne.
W czasie trwającej w latach 1915-1918 obrony Twierdzy oraz w czasie wojny polsko-bolszewickiej budynek nie odniósł większych zniszczeń. W dwudziestoleciu międzywojennym prochownia wykorzystywana była przez stacjonujące w Modlinie wojska polskie. W 1939 r. w budynku mieściło się stanowisko dowodzenia obroną Twierdzy Modlin, którą kierował gen. Wiktor Thommée.
Po kapitulacji Twierdza Modlin zajęta została przez wojsko niemieckie, które wykorzystywało ją na potrzeby szkoleniowe Wermachtu, bazę zaopatrzeniową dla wojsk walczących na froncie wschodnim oraz koszary wojskowe.
W 1945 r. po przejęciu przez Armię Czerwoną zachowana zabudowa wykorzystywana była przez wojsko. Do 1947 r. w budynkach twierdzy mieściła się Oficerska Szkoła Broni Pancernej, w późniejszym czasie także Podoficerska Szkoła Saperów, Pułk łączności, Batalion radiotechniczny, a także Archiwum Wojskowe. Obecnie budynek prochowni nr 197 jest własnością prywatną, użyczony został Fundacji Nasza Historia. W latach 2019-2020 prochownia została poddana konserwacji i adaptacji na funkcje muzealne (Centrum Edukacji Historycznej).
Budynek Prochowni nr 197 stał się świadectwem postępu technicznego w dziedzinie fortyfikacji. Z historią prochowni łączy się postać gen. Wiktora Thommée, który dowodził obroną twierdzy w czasie kampanii wrześniowej. Ponadto budynek stanowi istotne źródło wiedzy na temat rozwiązań stosowanych w wojskowych obiektach technicznych - podkreślił prof. Jakub Lewicki.
