Zakup i montaż pompy ciepła wiąże się z wydatkiem przynajmniej kilkudziesięciu tysięcy złotych. Należy go jednak rozpatrywać jako inwestycję na przynajmniej kilkanaście kolejnych lat. Po jakim czasie zwraca się taki wydatek oraz jak wypada to urządzenie pod względem oszczędności w porównaniu z innymi popularnymi źródłami ogrzewania? Sprawdźmy.
Pompa ciepła to urządzenie o wysokiej efektywności energetycznej, wykorzystujące darmowe odnawialne źródła energii do ogrzewania pomieszczeń i ciepłej wody użytkowej. Należy jednak wiedzieć, że aby mogło działać - a konkretniej, by mogła działać zainstalowana w pompie sprężarka - potrzebuje energii elektrycznej. Innowacyjność pompy ciepła polega jednak na tym, że jest w stanie wytworzyć kilkakrotnie więcej energii, niż sama pobiera.
Pompy ciepła działają podobnie jak domowe kotły, jednak w odróżnieniu od nich aż blisko 75% pobieranej przez nie energii stanowią zasoby odnawialne (energia zakumulowana w powietrzu, gruncie, wodzie). Pobór prądu przez sprężarkę pompy ciepła wynosi zaledwie około 25% całkowitej energii wykorzystywanej przez urządzenie. Oznacza to, że jako użytkownik płacisz jedynie za ćwierć spożytkowanej energii pobieranej, a trzy czwarte masz całkowicie za darmo.
W zależności od typu czy parametrów technicznych pompa ciepła pracuje z określoną sprawnością. Określają ją wartości wskaźników COP, SCOP i SPF. Pierwszy odnosi się do sprawności urządzenia w konkretnym momencie. Dwa pozostałe to wskaźniki sezonowe, wskazujące na to, z jaką sprawnością pompa pracuje przez cały rok.
Wartość każdego ze wskaźników informuje o tym, jaką wielokrotność energii cieplnej jest w stanie wygenerować urządzenie, pobierając jedną jednostkę energii elektrycznej (1 kW). Przykładowo COP = 5 oznacza, że z 1 kW prądu zostanie pozyskane 5 kW energii cieplnej do ogrzania pomieszczeń i c.w.u. Jak się to ma do innych źródeł ogrzewania?
Powyższy przykład obrazuje sprawność pompy ciepła na poziomie 500%. Tradycyjne kotły grzewcze na gaz, olej czy pellet, osiągają zazwyczaj sprawność poniżej 100%. Oznacza to, że na każdy 1 kW zużytego prądu dostarczają mniej niż 1 kW ciepła (stare modele) lub około 1 kW ciepła (kotły kondensacyjne).
Powyższe nie oznacza oczywiście, że ogrzewanie domu pompą ciepła o współczynniku efektywności 5 jest 5 razy tańsze, niż kotłem na pellet czy gaz. W praktyce obliczenia i realne koszty są nieco bardziej skomplikowane. Wpływają na nie zarówno dynamiczne ceny energii elektrycznej, jak i warunki zewnętrzne czy efektywność energetyczna systemu ogrzewania.
Szukając odpowiedzi na pytanie o to, czy ogrzewanie pompą ciepła może być faktycznie tańsze niż np. ogrzewanie gazem, pelletem czy olejem opałowym, warto porównać liczby na rachunkach dla modelowego domu. W naszym przypadku będzie to budynek o następujących parametrach:
- Powierzchnia użytkowa: 200 m2
- Standard wykonania: (budynek energooszczędny): 5
- Liczba domowników: 4
- Zużycie c.w.u. ok. 1800 l m-c / os.
- Temperatura c.w.u. 45 st. Celsjusza
- Taryfa energetyczna: G12
- Moc obliczeniowa budynku: 6,67 kW
- Całkowite zapotrzebowanie na ciepło: 15 568 kWh
Przewidywane roczne koszty ogrzewania takiego obiektu różnymi systemami grzewczymi przedstawiają się następująco:
- Prąd elektryczny: 17 970 zł
- Olej opałowy (kocioł kondensacyjny, sprawność 90%): 8 683 zł
- Węgiel (granulat 70%): 4 742 zł
- Gaz ziemny (kocioł kondensacyjny, sprawność 92%): 6 623 zł
- Gaz płynny (kocioł kondensacyjny, sprawność 92%): 6 893 zł
- Pellet (89%): 5 676 zł
- Drewno (zgazowanie): 5121 zł
- Pompa ciepła powietrze/woda (COP/SCOP = 3,6): 5 394 zł
- Pompa ciepła gruntowa (COP/SCOP = 4,2): 4 710 zł
Pompa ciepła okazuje się jednym z najtańszych sposobów ogrzewania domu. Niższe rachunki oferują wyłącznie wiążące się wysoką emisją zanieczyszczeń ogrzewanie węglem oraz drewnem. Widać, że kluczowym parametrem wpływającym na wysokość rachunku za ogrzewanie w przypadku pomp ciepła jest parametr COP/SCOP, który jest z reguły wyższy dla pomp gruntowych, niższy zaś dla pomp powietrznych.
Warto pamiętać, że na to, ile faktycznie oszczędzimy na rachunkach za ogrzewanie - a więc również na to, jak szybki będzie zwrot inwestycji - mają m.in. dokładna analiza potrzeb cieplnych budynku, warunków montażowych czy dofinansowanie zakupu i montażu urządzenia. Zwrot z inwestycji jest tym szybszy, im lepiej dobrane są parametry urządzenia oraz im korzystniejszą dotację uda się uzyskać. Dobór pompy oraz związane z nim formalności warto zawsze skonsultować ze specjalistą i wybierać urządzenia solidnych, renomowanych marek (np. Viessmann).