"Stocznia" to tytuł nowej wystawy czasowej, którą od dziś przez ponad rok będzie można oglądać w Europejskim Centrum Solidarności. Zgromadzono na niej 241 przedmiotów, a jej twórcy opowiadają o historii przemysłu okrętowego w Gdańsku, w tym o mało znanych powszechnie wątkach.
Wystawa dokumentuje ponad 150 lat nie tylko przemysłowej, ale i społecznej, politycznej i kulturowej historii zakładu. Hasło "Stocznia" w kontekście Gdańska kojarzy się przede wszystkim z czasami PRL i jego upadkiem, ale historia terenów, na których w Gdańsku rozwinął się przemysł stoczniowy jest o wiele bogatsza.
Stocznia to jest miejsce z jednej strony pokojowej rewolucji, czegoś wielkiego jak Solidarność. Z drugiej strony to też miejsce o krwawej, trudniej historii, nazistowskiej. Czy I Wojny Światowej, kiedy budowano U-Booty, a te mordowały. To jest miejsce pełne paradoksów - mówi RMF FM dr Konrad Knoch, kurator i współautor scenariusza wystawy.
Jak mówią sami twórcy wystawy, stocznia jest nieodłącznym elementem historii Gdańska.
Nie ma gdańskiej tożsamości, bez stoczniowego doświadczenia - mówił Basil Kerski, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności, podczas konferencji zapowiadającą wystawę. Nie byłoby znaczenia Gdańska w XX wieku dla historii Europy i świata, gdyby nie decyzja podjęta 170 lat temu. Państwo Pruskie podjęło decyzję bardzo polityczną. Powstała w tym miejscu pierwsza państwowa stocznia zbrojeniowa. Wielki projekt polityczny - budowy wielkiej floty Prus, a potem Rzeszy Niemieckiej. Doprowadziło to do I Wojny Światowej. Ta flota i te zbrojenia spowodowały agresję i konflikt. Nie tylko poczta, port, kolej, ale też stocznia, były elementem sporu o ład europejski po wojnie - podkreślał dyrektor ECS.
Ekspozycja nie opowiada wyłącznie o Stoczni Gdańskiej, ale też o innych zakładach znajdujących się na terenach dzisiaj nazywanymi postoczniowymi, m.in. o Stoczni Królewskiej, Stoczni Cesarskiej, Stoczni Schichau czy Gdańskiej Stoczni Remontowa.
W sali wystaw czasowych zgromadzono 241 eksponatów ze zbiorów 50 instytucji i osób prywatnych. Dr Magdalena Staręga, członkini zespołu kuratorskiego i koordynatorka merytoryczna wystawy podkreśla, że "bezcennych źródłem informacji, których próżno szukać w książkach, jest Stowarzyszenie Strażników Stoczni Gdańskiej". Dawni pracownicy Stoczni Gdańskiej współpracują z ECS od wielu lat. Znają Stocznię Gdańską od podszewki, pracowali tam często przez całe zawodowe życie - mówi dr Staręga.
Jednym z eksponatów na wystawie "Stocznia" jest wierna replika bucika dziecięcego z muzeum w Liverpoolu. Przypomina o dziewczynce, którą próbował uratować marynarz podczas największej tragedii I Wojny Światowej, kiedy U-Boot U20 wyprodukowany w Stoczni Cesarskiej storpedował brytyjski statek pasażerski "Lusitania". Zginęło wtedy ponad tysiąc osób. Marynarz przekazał bucik rodzicom dziewczynki. Zatopienie statku uważa się za jedną z przyczyn przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny, na statku tego dnia było ponad 100 Amerykanów.
"Stocznia" to pierwsza tak kompleksowa wystawa o historii państwowego przemysłu stoczniowego w Gdańsku, dokumentująca ponad 150 lat dziejów miasta - od połowy XIX wieku, kiedy powstała pierwsza stocznia państwa pruskiego w Gdańsku, poprzez historię dwóch wojen światowych, po Stocznię Gdańską w czasach komunizmu aż do współczesności - tłumaczy Grażyna Pilarczyk, rzecznik prasowa ECS.
Wystawa stała w Europejskim Centrum Solidarności także w jakimś stopniu odnosi się do historii stoczni, ale skupia się na powojennych dziejach i roli, jaką zakład odegrał w przemianach zachodzących wówczas w Polsce. "Stocznia" jest znakomitym dopełnieniem tego, co opowiadamy na wystawie stałej. Niezależnie od tego, czy ktoś widział najpierw wystawę stałą, a potem czasową - czy odwrotnie - mówi RMF FM dr Magdalena Staręga.
Tworząc wystawę zespół kuratorski musiał się mierzyć z ogromnym zakresem materiału. Odbyliśmy mnóstwo dyskusji i rozmów. Wybieraliśmy tematy, robiliśmy mapę relacji tych tematów, zależności. Ostateczny wybór trwał długo - opowiada dr Konrad Knoch.
Ostatecznie wyłoniono 10 tematów historycznych i 3 tematy współczesne. Wystawa nie ucieka od tematów trudnych, bolesnych, dotąd przemilczanych.
Wernisaż wystawy "Stocznia" odbędzie się dzisiaj o godzinie 17.00 w Europejskim Centrum Solidarności. Będzie można ją zwiedzać do końca września 2023 roku.
Oprowadzania kuratorskie w weekend otwarcia:
16/07/2022 SOBOTA
11.00: dr Przemysław Ruchlewski
15.00: dr Magdalena Staręga
17.00: Agnieszka Bacławska-Kornacka
17/07/2022 NIEDZIELA
11.00: dr Magdalena Staręga
15.00: dr Konrad Knoch
autor: Stanisław Pawłowski
