Województwo zachodniopomorskie przygotowuje audyt krajobrazowy. To nowe narzędzie ochrony i kształtowania krajobrazu. Jego przyjęcie poprzedzone będzie konsultacjami z mieszkańcami i samorządami. Dziś można zapoznać się z pierwszymi efektami prac - mapą krajobrazów priorytetowych.
Audyt krajobrazowy wprowadza na poziom regionalny ustalenia Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, podpisanej we Florencji w 2000 r. i ratyfikowanej przez Polskę w 2005 r. To forma ochrony najcenniejszych, najbardziej wartościowych i wyjątkowych krajobrazów, jako środowiska życia, wypoczynku, rozwoju społeczno-gospodarczego i wspólnego dobra.
Dokument, zgodnie z ustawą wzmacniającą narzędzia ochrony krajobrazu, przygotowuje obowiązkowo każde województwo. Prace związane z przygotowaniem wytycznych w postaci rozporządzenia trwały kilka lat, ale dopiero w listopadzie ub.r. w Dzienniku Ustaw opublikowano zmienione rozporządzenie dotyczące sporządzania audytów krajobrazowych uwzględniające postulaty regionów, co pozwoliło zintensyfikować prace.
Audyt to dokument, który ma chronić nasze wspólne dobro, a więc charakterystyczny dla danego obszaru krajobraz. W województwach turystycznych, takich jak Zachodniopomorskie, to ma szczególnie duże znaczenie. Przyjęcie audytu poprzedzą szerokie konsultacje z mieszkańcami i samorządami. Atrakcyjny, dobrze zachowany krajobraz jest jednym z najważniejszych elementów budujących atrakcyjność turystyczną, rozpoznawalność, unikatowość oraz poczucie tożsamości społeczeństwa. Chcemy również na bazie wniosków z audytu stworzyć ciekawe produkty turystyczne związane z turystyką krajobrazową - mówi Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.
W Zachodniopomorskiem projekt audytu opracował interdyscyplinarny zespół Regionalnego Biura Gospodarki Przestrzennej Województwa Zachodniopomorskiego w Szczecinie. Pod koniec marca projektanci, w tym urbaniści, architekci, geografowie i specjaliści GIS zakończyli pierwszy etap prac. W najbliższych miesiącach projekt audytu zostanie upubliczniony i będzie podlegał konsultacjom z samorządami i mieszkańcami oraz zostanie poddany procedurze formalnego opiniowania. Dokument ostatecznie ma przyjąć Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego.
Audyt jest dokumentem planistycznym, który wyodrębnia na całym obszarze województwa krajobrazy, a następnie wskazuje krajobrazy priorytetowe, czyli te najcenniejsze, stanowiące modelowy przykład krajobrazów regionu, wyróżniające się ze względu na swoje wartości przyrodnicze, kulturowe, historyczne, architektoniczne lub estetyczno-widokowe i jako takie wymagających zachowania lub określenia zasad i warunków jego kształtowania - wyjaśnia dyrektor RBGPWZ Leszek Jastrzębski.
W granicach województwa wydzielono 2147 krajobrazów, a wśród nich wskazano 189 krajobrazów priorytetowych. To obszary szczególnie cenne dla społeczeństwa ze względu na swoje wartości przyrodnicze, kulturowe, historyczne, architektoniczne, urbanistyczne, ruralistyczne lub estetyczno-widokowe. To dla nich w audycie krajobrazowym wskazuje się w szczególności zagrożenia, rekomendacje i wnioski w zakresie kształtowania sposobu ich zagospodarowania, a także kształtowania zabudowy w oparciu o zidentyfikowane lokalne formy architektury.
Część obszarów uznanych jako krajobrazy priorytetowe pokrywa się z obszarami już chronionymi prawnie, ale projekt przygotowanego audytu wskazuje też na nowe obszary priorytetowe, które będą konsultowane z samorządami i mieszkańcami. Dokument będzie wskazywał również zagrożenia i rekomendacje dla wszystkich rezerwatów, obszarów chronionego krajobrazu, parków krajobrazowych i parków narodowych. Tematy te będą przedmiotem konsultacji społecznych, które odbywać się będą w kolejnych miesiącach.
Dla przybliżenia wytypowanych krajobrazów priorytetowych RBGPWZ opracowało wstępną mapę krajobrazów, która już sama w sobie może być przydatna do promocji najatrakcyjniejszych krajobrazów województw. Na mapie zamieszczone są zdjęcia i panoramy 360 st., a także zaznaczono proponowane krajobrazy priorytetowe.
Specyfiką Pomorza Zachodniego, co znalazło odzwierciedlenie w zidentyfikowanych krajobrazach priorytetowych, jest położenie na obszarze ostatniego zlodowacenia. Powoduje to dużą zmienność i różnorodność krajobrazu, w tym rzeźby terenu. Obok terenów równinnych, występują tu obszary faliste, pagórkowate a nawet wzgórzowe np. Wzgórza Bukowe, Wał morenowy Góry Chełmskiej - wyjaśnia dyrektor RBGPWZ Leszek Jastrzębski.
Bardzo widocznym efektem zlodowacenia są też oczywiście liczne jeziora. Krajobrazy charakterystyczne dla Pomorza Zachodniego to bez wątpienia również nadbałtyckie plaże zarówno z pasmami wydm, jak i stromymi klifami. Kolejne wyróżniające się krajobrazy obejmują doliny rzek w tym Odry, często o stromych i wysokich krawędziach zboczy, także duże kompleksy leśne, w tym lasy bukowe w paśmie moren czołowych, charakteryzujących się urozmaiconą rzeźba terenu.
Projekt Audytu krajobrazowego województwa zachodniopomorskiego został opracowany w oparciu o metodykę określoną Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2019 r. i zmienionym w 2022 r. Zgodnie z ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przeprowadzenie audytu krajobrazowego jest obowiązkowe przynajmniej raz na 20 lat.