25 stycznia obchodzimy Dzień Kryptologii. To święto ustanowione w 2007 r. przez Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu w 75. rocznicę złamania przez Mariana Rejewskiego szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma. W związku z kolejną rocznicą Instytut Pamięci Narodowej przygotował specjalną wystawę dotyczącą złamania szyfru Enigmy. Wystawa trafi do polskich szkół.
Specjalna wystawa upamiętni 90. rocznicę złamania szyfru Enigmy przez polskich kryptologów. Na przełomie 1932 i 1933 roku Marian Rejewski, jeden z polskich matematyków, po raz pierwszy odczytał niemiecką depeszę zaszyfrowaną za pomocą Enigmy. Razem z nim pracowali Henryk Zygalski i Jerzy Różycki. Tej historii uczy wystawa, która od teraz może trafić do każdej szkoły w Polsce - mówi Marta Szczesiak-Ślusarek z poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
To, że ci matematycy złamali szyfr nie było przypadkiem, ponieważ w Poznaniu stworzono kurs kryptologów. Miał on znaleźć tych matematyków, którzy poradzą sobie ze złamaniem szyfry Enigmy. Z tej wystawy uczniowie dowiedzą się jeszcze innych rzeczy, nie tylko samej historii Enigmy. Przedstawiamy tam też to, jaki wpływ mieli polscy kryptologowie na późniejsze wynalazki - dodaje Szczesiak-Ślusarek.
O dokonaniach Mariana Rejewskiego w dniu otwarcia wystawy opowiedziała również Janina Sylwestrzak - córka Mariana Rejewskiego. Ojciec tak naprawdę nie powiedział mi o tym wszystkim. Dopiero jak miałam około trzydziestu lat dał mi maszynopis, gdzie było napisane, że pracował w Biurze Szyfrów. Zawsze mówiłam, że był pracownikiem naukowym, intelektualnym w wojsku, ale do tamtego czasu nie wiedziałam, że złamał Enigmę - mówi w rozmowie z RMF FM.
Janina Sylwestrzak dodaje, że jej ojciec, Marian Rejewski, miał świadomość, że przyczynił się do szybszego zakończenia wojny. On o tym wiedział, ale nie był tak wtedy traktowany. Miał świadomość, że jako pierwszy miał największy, matematyczny wkład w złamanie szyfru - dodaje córka Mariana Rejewskiego.
Ukazała się książka generała Bertranda na Zachodzie, we Francji (w 1973 roku - red.), o Enigmie. I tam gen. Bertrand pisze, że właściwie, wszystko należy zawdzięczać Polakom. I wtedy ukazał się artykuł w warszawskich gazetach - w "Życiu Warszawy" i w "Ekspresie Wieczornym", w którym napisano, że na Zachodzie wydano książkę i jeżeli jacyś żyją - mówię z pamięci - żeby się zgłosi. Mój tato wtedy napisał: to ja jestem tym, który złamałem. On miał pełną świadomość tego, że on był tym pierwszym, który jako matematyk miał największy wkład, matematyczny, w samo złamanie - wspomina córka Mariana Rejewskiego.
Jak dodała, "potem już, po tym, kiedy on dokonał tego teoretycznego rozwiązania Enigmy, przydzielono mu do współpracy dwóch pozostałych kryptologów - kolegów zresztą ze studiów z Poznania".
Marian Rejewski urodził się 16 sierpnia w Bydgoszczy, zmarł 13 lutego 1980 roku w Warszawie.