"To była spontaniczna akcja, pokojowa manifestacja. Nikt nie przypuszczał, że do kobiet i dzieci będą strzelać" - powiedział RMF FM o zdarzeniach z Poznania sprzed 67 lat Jerzy Majchrzak, prezes Stowarzyszenia Poznański Czerwiec '56, który 28 czerwca 1956 roku miał 14 lat. Tego dnia, wczesnym rankiem, robotnicy z ówczesnych zakładów im. Stalina w Poznaniu ogłosili strajk i wyszli na ulice miasta, by domagać się poprawy warunków bytowych.
28 czerwca 1956 roku robotnicy z poznańskiej fabryki na Wildzie wyszli na ulice miasta, by w pokojowej manifestacji wyrazić swój sprzeciw. Chcieli poprawy warunków bytowych - podwyżki płac, zmniejszenia norm wydajności pracy oraz obniżki cen. Dołączyli do nich mieszkańcy, a naprzeciw wyszło wojsko i milicja. Padły strzały, rozpoczęło się zdarzenie, które na kartach historii zapisało się krwawymi literami - Czerwiec'56.
Mówimy o pierwszym masowym proteście, który zakończył się rozlewem krwi, ofiarami śmiertelnymi, wyprowadzaniem ciężkiego sprzętu na ulice miasta. Tego sprzętu w 1956 roku na ulicach Poznania było więcej niż w lutym 1945 roku - tłumaczy prof. Rafał Reczek z Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu. Wtedy to władza, która określała się władzą robotniczą, zaczęła do tych robotników strzelać - dodaje.
W walkach w Poznaniu zginęło kilkudziesięciu mieszkańców, a kilkuset zostało rannych.
Jeden z pocisków trafił w nogę Jerzego Majchrzaka - wtedy 14-letniego chłopca, dziś prezesa Stowarzyszenia Poznański Czerwiec '56.
To była spontaniczna akcja, pokojowa manifestacja. Nikt nie przypuszczał, że do kobiet i dzieci będą strzelać. Brałem udział w zdobyciu więzienia przy ul. Młyńskiej. Kiedy usłyszeliśmy, że na Kochanowskiego strzelają do kobiet i dzieci, to od razu tam ruszyliśmy - opowiada Majchrzak.
Wojsko otworzyło ogień do kobiet i dzieci. Najkrwawsze walki toczyły się właśnie na ulicy Kochanowskiego na poznańskich Jeżycach. Udział w nich brał między innymi Włodzimierz Marciniak, dzisiaj Prezes Związku Kombatantów i Uczestników Powstania Poznańskiego Czerwca 1956.
Ta ulica od góry, od Dąbrowskiego, spływała krwią. UB strzelało w głowę, w klatkę piersiową. Nie celowali w nogi. Chcieli zabić - wspomina Włodzimierz Marciniak.
Najmłodszą ofiarą walk był Romek Strzałkowski. Miał zaledwie 13 lat.
26 kwietnia 1992 r. Robert De Niro, na zaproszenie Fibaka, ówczesnego właściciela "Gazety Poznańskiej", złożył krótką wizytę w Poznaniu, w czasie której oddał hołd ofiarom robotniczego zrywu przed Pomnikiem Poznańskiego Czerwca 1956.
Zdjęcia z tego wydarzenia znalazły się m.in. na prezentowanej od kilku lat, przygotowanej przez IPN i Wielkopolskie Muzeum Niepodległości wystawie "Poznański Czerwiec 1956. Oblicza buntu i jego pamięć".
Z okazji kolejnej rocznicy wydarzeń czerwcowych dyrektor poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Rafał Reczek zwrócił się do Wojciecha Fibaka z pytaniem, czy Robert De Niro mógłby skierować kilka słów do kombatantów Czerwca’56. W odpowiedzi, po kilku tygodniach, Fibak przysłał zdjęcie z dedykacją od amerykańskiego aktora.
Bohaterskim mieszkańcom Poznania, (uczestnikom) antykomunistycznego powstania z czerwca 1956 r. z wyrazami podziwu oraz szacunku! Robert De Niro - napisał amerykański aktor na zdjęciu niedawno przekazanym poznańskiemu oddziałowi IPN, dzięki pomocy przyjaciela artysty, tenisisty Wojciecha Fibaka.
Dziś przez cały dzień w Poznaniu składane są kwiaty pod pomnikami oraz w miejscach pamięci. Główne uroczystości odbędą się o godz. 18:30 na pl. Mickiewicza w Poznaniu. Wcześniej ofiary zostaną uhonorowane w miejscach związanych z robotniczym powstaniem.
Oto program dzisiejszych uroczystości:
- g. 8:15 - tablica studentów poległych w Czerwcu '56 na pl. Marii Skłodowskiej-Curie 5;
- g. 8:50 - tablica pamiątkowa przy ZNTK S.A., ul. Robocza 4;
- g. 10:00 - tablica pamiątkowa przy dawnej zajezdni MPK, ul. Gajowa. Przemarsz uczestników z ul. Gajowej na skwer im. Trzech Tramwajarek przy ul. Dąbrowskiego (przejście chodnikiem);
- g. 10:45 - skwer im. Trzech Tramwajarek, narożnik ulic Dąbrowskiego i Kochanowskiego;
- g. 11:00 - Pomnik Poległych w Powstaniu Poznańskim 28-30 czerwca 1956 r., ul. Kochanowskiego;
- g. 11:45 - tablica pamiątkowa na budynku Komendy Wojewódzkiej Policji, ul. Kochanowskiego 2a;
- g. 14.15 - brama główna H. Cegielski - Poznań S.A., brama główna HCP, ul. 28 Czerwca 1956 223/229;
- g. 17:00 - Msza św. w intencji Ofiar Czerwca '56. Kościół dominikanów, al. Niepodległości 20;
- g. 18:15 - przemarsz w kierunku Pomnika Poznańskiego Czerwca '56, al. Niepodległości, pl. Adama Mickiewicza;
- g. 18:30 - Pomnik Poznańskiego Czerwca '56. Pomnik Poznańskiego Czerwca '56, pl. Adama Mickiewicza.