Podczas rewitalizacji dawnej synagogi w Barczewie pracownicy firmy remontowej odkryli dwie drewniane deski z historycznymi napisami. Są na nich daty 23-24 August 1894 i nazwiska, najprawdopodobniej robotników.
To niezwykle cenne odkrycie, które wzbogaci naszą kolekcję pamiątek po dawnych mieszkańcach Barczewa i naszego powiatu - mówi Krystyna Szter, radna powiatowa i kurator mieszczącej się w budynku Powiatowej Galerii "Synagoga". Niestety nazwiska zapisane na deskach nie są zbyt wyraźne, ale jest nadzieja, że w czasie prac konserwatorskich uda się je rozszyfrować i dowiemy się, kim byli budowniczy.
Wprawdzie trudno to udowodnić, ale deski użyte do budowy synagogi najprawdopodobniej pochodziły z miejscowego tartaku, który należał do barczewskiego kupca żydowskiego Moritza Grumacha. To nie jedyne "skarby" odnalezione do tej pory w trakcie trwających od października ubiegłego roku prac rewitalizacyjnych obiektu.
Liczyliśmy, że - jak to zwykle bywa w starych budynkach - jakieś "skarby" kryją się pod podłogą synagogi, ale w trakcie jej wymiany pracownicy natrafili tylko na zardzewiałe szczypce do cukru oraz dwie podkowy, umieszczone tam zapewne "na szczęście". Raczej nie mają wartości historycznej, ale są bardzo cennymi dla nas pamiątkami, które wraz z deskami będą eksponowane w galerii - dodaje Szter.
Barczewska synagoga to jeden z niewielu judaików zachowanych na Warmii. Noc pogromów i czasy hitlerowskie przetrwała, gdyż tutejsza gmina sprzedała budynek w roku 1937 osobom prywatnym.
W czasie II wojny światowej Niemcy urządzili w budynku więzienie. Po wojnie obiekt stał dłuższy czas nieużytkowany i niszczał. W latach 1976-1978 przeprowadzono tam gruntowny remont i urządzono oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, a następnie Centrum Tkactwa Warmii i Mazur, kierowane przez znaną artystkę Barbarę Hulanicką. Wtedy obiektem zaopiekowało się Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne "Pojezierze" w Olsztynie, które prowadzi tu Galerię Sztuki "Synagoga".
Od 2021 roku jej właścicielem jest powiat olsztyński. Po zakończeniu prac rewitalizacyjnych XIX-wieczny budynek będzie całorocznym ośrodkiem wspierania kultury warmińskiej, w którym odbywać się będą m.in. wystawy i koncerty.
Zanim synagoga zacznie służyć mieszkańcom zostanie w niej schowana kapsuła czasu, w której znajdą się m.in. kopie znalezionych desek, nazwiska osób, które obecnie przeprowadzają renowację oraz współczesne przedmioty związane z Barczewem.