41. rocznica stanu wojennego - 13 grudnia 2022 r. W ramach obchodów Dnia Pamięci Ofiar Stanu Wojennego Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie - zorganizował przejazdy edukacyjne dla uczniów zabytkowym autobusem "Gutek" śladami "Solidarności" i stanu wojennego w Lublinie.
Wycieczka zaczęła się w centrum Lublina przed Bramą Krakowską. Później "Gutek" zawiózł młodzież na teren dawnej Fabryki Samochodów Ciężarowych. Był to wówczas największy zakład pracy w regionie. Zatrudnionych było ponad 11 tysięcy osób.
Po terenie byłego FSC oprowadzał Wojciech Rudzki, członek NSZZ "Solidarność", były pracownik FSC. Strajk rozpoczął się 14 grudnia 1981 roku. Zakład stanął, wjazd został zablokowany. Władze zdecydowały się jednak na pacyfikację strajkujących - przypomina dr Andrzej Dąbrowski z IPN. Zgromadzono duże siły ZOMO i wojska.
17 stycznia czołgi staranowały bramę główną. Nie było szansy bronić się na rozległym terenie FSC. Po negocjacjach z władzami pozwolono protestującym pod eskortą milicji grupami przejść z fabryki do kościoła św. Agnieszki na lubelskiej Kalinowszczyźnie, a potem do domów. Służba Bezpieczeństwa szybko jednak zajęła się głównymi organizatorami strajku. Zaczęły się represje w postaci zwolnień z pracy i sądów.
Uczniowie odwiedzili również wystawę Zaczęło się w Lipcu. "Solidarność" w Regionie Środkowo-Wschodnim 1980-1989, dawne Lubelskie Zakłady Naprawy Samochodów, po których pozostałością jest pomnik "Krzyż Wdzięczności". Później zwiedzili teren dawnej Lokomotywowni Lublin i Pomnik Doli Kolejarskie.
Na koniec przy ul. Królewskiej przed siedzibą "Solidarności" odbyło się spotkanie z przedstawicielem NSZZ "Solidarność".