Laboratorium Ultraprecyzyjnych Pomiarów Współrzędnościowych na terenie kampusu Politechniki Krakowskiej w Czyżynach będzie realizowane w ramach projektu Narodowej Sieci Metrologii Współrzędnościowe (NSMET), którego liderem jest Politechnika Krakowska. Cztery czołowe uczelnie techniczne: Politechnika Krakowska (lider konsorcjum) oraz Politechniki: Poznańska, Warszawska i Świętokrzyska tworzą naukową sieć i centrum badawcze światowej klasy. W jego ramach powstaną nowe obiekty – Laboratorium Ultraprecyzyjnych Pomiarów Współrzędnościowych w Krakowie oraz Multiskalowe Laboratorium Współrzędnościowej Techniki Pomiarowej w Poznaniu. Dzięki unikatowej, specjalnie zaprojektowanej aparaturze badawczej będą w nich prowadzone najdokładniejsze pomiary współrzędnościowe świata. Służyć będą wszystkim dziedzinom nauki i przemysłu – od zaawansowanej optyki, medycyny przez mechanikę, mechatronikę po energetykę.
Metrologia współrzędnościowa to obszar nauki, zajmujący się pomiarem i obrazowaniem 3D wszelkich obiektów geometrycznych. Narodowa Sieć Metrologii Współrzędnościowej pozwoli na wykonywanie w Polsce pomiarów geometrii struktur wewnętrznych oraz zewnętrznych obiektów mierzonych w skalach od nano do wielkogabarytowych (w zakresie od 10-9 m do 102 m) z najwyższą możliwą technicznie dokładnością. "Takie pomiary wykonuje się w zaledwie kilku ośrodkach świata, przy czym możliwości aparaturowe polskiej sieci uczynią ją najnowocześniejszym ośrodkiem, o najszerszym zakresie badawczym" - mówi prof. Jerzy A. Sładek, dziekan Wydziału Mechanicznego PK, pomysłodawca Narodowej Sieci Metrologii Współrzędnościowej.
Ważnym zadaniem NSMET będzie też wzorcowanie systemów współrzędnościowych stosowanych w przemyśle i instytutach badawczych. Na razie akredytację laboratorium wzorcującego ma (od 10 lat) Laboratorium Metrologii Współrzędnościowej Politechniki Krakowskiej, lider projektu. Dzięki sieci uzyskają ją w najbliższym czasie także laboratoria pozostałych uczelni.
"To istotny krok w zakresie dokładności pomiarów i w zakresie wzorcownia przedmiotów i dla polskiego przemysłu maszynowego" - podkreśla Jerzy Sładek.
"Laboratorium będzie pozwalało na realizację pomiarów poniżej jednego mikrometra do nanometrów, to będą naprawdę bardzo wysokie dokładności w tej chwili nierealizowane w Polsce. Będą to pomiary współrzędnościowe z wykorzystaniem nowoczesnych i precyzyjnych instalacji, także z wykorzystaniem czujników optycznych i systemów laserowych. Będzie można tworzyć wzorce w technologii 3D. Przeznaczaniem laboratorium jest głównie prowadzenie pomiarów dla przemysłu, ale to też krok do wielu badań naukowych. Wzorcowanie dla przemysłu to między innymi pomiar wzorców dla technologii np. lotniczych, jeżeli ktoś uruchamia produkcję np. turbiny silników lotniczych, to wdrażając proces produkcyjny sprawdza się pierwsze sztuki i na podstawie tego ustala się cały cykl produkcyjny, a to często się duże i trudne pomiary. Specyfiką tego laboratorium jest specjalny system klimatyzacji, ponieważ by mierzyć dokładnie musi być zapewniona odpowiednie temperatura, temperaturą odniesienia jest 20 stopni Celsjusza, Taka stabilność musi też być zapewniona także dla ewentualnych wstrząsów, Zastosowany zostanie specjalny system fundamentów, w postaci bloku betowego, stabilizującego aerostatycznie, mający niwelować naturalne drgania ziemi" - wyjaśnia dziekan Wydziału Mechanicznego Politechniki Krakowskiej.
Wart ponad 46,5 mln zł projekt NSMET jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (działanie 4.2 "Rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej sektora nauki"). Cztery uczelnie otrzymają na jego realizację dofinansowanie w wysokości ponad 33,2 mln zł, z czego najwięcej trafi do Politechniki Krakowskiej (blisko 17 mln zł), lidera konsorcjum. Dzięki tym środkom w Krakowie zostanie doposażone działające już na Wydziale Mechanicznym PK Laboratorium Metrologii Współrzędnościowej oraz powstanie Laboratorium Ultraprecyzyjnych Pomiarów Współrzędnościowych.
Specjalny i obiekt Laboratorium Ultraprecyzyjnych Pomiarów Współrzędnościowych o powierzchni użytkowej ok. 600 m kw. powstanie na terenie kampusu PK w krakowskich Czyżynach (w pobliżu budowanego tam Laboratorium Aerodynamiki Środowiskowej) przy ul. Jana Pawła II w Krakowie (gdzie mieści się Wydział Mechaniczny).